Trở thành nét đặc sắc trong đời sống văn hóa đi qua suốt bao thời kỳ, lễ hội Lam Kinh trở thành điểm nhấn khó quên của người dân Thanh Hóa.
I. Giới thiệu chung về lễ hội Lam Kinh
Lam Kinh, tọa lạc giữa lòng huyện Thọ Xuân, Thanh Hóa, như một chứng nhân trầm mặc của thời gian, mang trong mình hơi thở của lịch sử vương triều Hậu Lê. Được dựng nên từ bàn tay và ý chí của vua Lê Thái Tổ vào thế kỷ 15, kfhông chỉ là nơi ghi dấu những chiến công lừng lẫy, Lam Kinh còn là nơi an nghỉ thanh bình của các vị vua, nơi giấc ngủ ngàn thu của họ hòa quyện cùng thiên nhiên vĩnh cửu. Với lối kiến trúc cổ kính, hòa quyện cùng không gian linh thiêng, di tích này không chỉ là biểu tượng của lòng tôn kính mà còn là một viên ngọc quý trong kho tàng di sản văn hóa của dân tộc, mãi mãi tỏa sáng trong lòng người hậu thế.
Lễ hội Lam Kinh là dịp để người dân thể hiện lòng tri ân sâu sắc đối với công lao của vua Lê Lợi và các vị vua triều Hậu Lê. Trong không khí trang trọng, linh thiêng của lễ hội, người dân Việt Nam cùng nhau ôn lại những trang sử hào hùng, khắc ghi những đóng góp lớn lao của các bậc tiền nhân trong công cuộc dựng nước và giữ nước. Đây không chỉ là hành động tôn vinh quá khứ mà còn là cách để lòng biết ơn lan tỏa, nối kết mọi người trong niềm tự hào dân tộc.
Hơn thế, lễ hội Lam Kinh còn là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giúp duy trì và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Thông qua các hoạt động văn hóa truyền thống, lễ hội truyền tải những giá trị cốt lõi của dân tộc đến thế hệ trẻ, giúp họ hiểu thêm về cội nguồn và ý nghĩa của lòng tự tôn dân tộc. Chính từ đây, tinh thần yêu nước và niềm tự hào văn hóa được nuôi dưỡng, tiếp thêm động lực để thế hệ sau cùng chung tay bảo tồn và phát huy những giá trị thiêng liêng mà cha ông đã để lại.
II. Thời gian và địa điểm tổ chức
Thời gian tổ chức
Theo thông lệ, lễ hội Lam Kinh sẽ diễn ra vào ngày 22/8 Âm lịch, trùng vào ngày giỗ vua Lê Thái Tổ – người sáng lập triều đại Hậu Lê, một trong những vương triều hùng mạnh và dài lâu nhất trong lịch sử Việt Nam. Với ý nghĩa thiêng liêng ấy, lễ hội thường kéo dài từ 2 đến 3 ngày, tạo điều kiện cho người dân từ mọi miền đất nước tụ hội về đây, tham gia vào các hoạt động tưởng niệm, dâng hương và các nghi thức cổ truyền. Mỗi năm, lễ hội thu hút hàng ngàn du khách và người dân địa phương, cùng nhau ôn lại truyền thống lịch sử hào hùng, bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và cầu mong cho quốc thái dân an.
Địa điểm tổ chức
Lễ hội diễn ra tại Khu di tích lịch sử Lam Kinh, nằm tại xã Xuân Lam, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa. Đây là khu vực nổi tiếng với quần thể di tích cổ kính và không gian linh thiêng, bao gồm đền thờ, lăng mộ của các vị vua triều Hậu Lê, và các công trình kiến trúc đặc trưng của thời kỳ này. Khu di tích được bao bọc bởi thiên nhiên xanh mát, tạo nên một khung cảnh vừa uy nghiêm, vừa cổ kính và thanh bình. Đặc biệt, các kiến trúc ở Lam Kinh mang đậm phong cách thời Hậu Lê với những đường nét chạm khắc tinh xảo, mái ngói uốn cong, cột kèo vững chãi, tất cả đều góp phần tôn vinh sự tráng lệ và trang nghiêm của di tích. Không chỉ là nơi tổ chức lễ hội, Lam Kinh còn là một điểm đến lý tưởng cho những ai muốn chiêm ngưỡng, khám phá văn hóa và lịch sử hào hùng của đất nước qua các công trình kiến trúc và di tích cổ xưa.
III. Từng phần trong lễ hội Lam Kinh
Phần lễ
- Nghi lễ dâng hương: Mở đầu cho phần lễ là nghi thức dâng hương đầy trang nghiêm nhằm tưởng nhớ và tri ân công lao của vua Lê Lợi và các vị vua triều Lê. Trong không gian linh thiêng, làn khói hương trầm lắng lan tỏa, mang theo lòng thành kính của nhân dân, hòa quyện vào đất trời như một lời cầu nguyện sâu sắc cho hòa bình và phồn thịnh.
- Lễ rước kiệu: Tiếp nối là lễ rước kiệu, một nghi thức trang trọng và đặc sắc. Đoàn rước kiệu vua Lê di chuyển từ đền Lam Kinh ra đình làng Lam Sơn rồi quay trở lại, trong không khí uy nghi, linh thiêng. Lễ rước kiệu thu hút sự tham gia của đông đảo người dân, với hình ảnh kiệu hoa, cờ quạt, trang phục truyền thống, tạo nên một không gian đậm chất lễ hội và tái hiện phần nào không khí trang trọng của triều đình xưa.
- Các nghi thức cầu an và cầu mùa: Lễ hội Lam Kinh cũng bao gồm các nghi thức cầu nguyện cho mùa màng bội thu, quốc thái dân an. Đây là nét văn hóa đặc trưng trong lễ hội, thể hiện ước vọng của người dân về một cuộc sống ấm no, hạnh phúc, với những vụ mùa trĩu quả, và một xã hội bình yên, thịnh vượng.
Phần hội
- Biểu diễn nghệ thuật truyền thống: Phần hội được khuấy động bằng những tiết mục nghệ thuật truyền thống đậm chất dân gian như hát chèo, tuồng, múa rối nước. Các tiết mục còn tái hiện những trận chiến lịch sử oai hùng của vua Lê Lợi, giúp khán giả như được trở về với những năm tháng hào hùng, cảm nhận khí thế và tinh thần bất khuất của dân tộc.
- Trò chơi dân gian: Lễ hội không chỉ mang tính nghi lễ mà còn là dịp để người dân vui chơi, gắn kết qua các trò chơi dân gian như đánh đu, kéo co, đấu vật. Những trò chơi này vừa vui nhộn vừa mang tính cộng đồng cao, tạo nên không khí phấn khởi và đầy sôi nổi cho lễ hội, góp phần gắn kết mọi người từ khắp nơi đổ về.
- Thi đấu võ thuật và cờ tướng: Trong không khí vui tươi ấy, các cuộc thi đấu võ thuật và cờ tướng diễn ra sôi nổi, thu hút sự quan tâm của cả người dân và du khách. Đây là nơi thể hiện tinh thần mạnh mẽ, ý chí quyết tâm và sự kiên trì, tài trí của người tham gia, đồng thời là điểm nhấn tạo nên sức hấp dẫn riêng cho lễ hội.
- Chợ phiên đặc sản địa phương: Điểm đặc biệt trong phần hội còn nằm ở chợ phiên với các đặc sản địa phương phong phú. Du khách có thể thưởng thức và mua về những sản vật nổi tiếng của Thanh Hóa như nếp cái hoa vàng, bánh gai, các loại hải sản tươi ngon. Chợ phiên không chỉ là nơi mua bán mà còn là cơ hội để người dân giới thiệu văn hóa ẩm thực đặc sắc của quê hương đến bạn bè bốn phương.
IV. Hướng dẫn tham quan và du lịch khi tham gia lễ hội Lam Kinh
Hướng dẫn đường đi đến Lam Kinh
Từ trung tâm TP. Thanh Hóa: Chỉ cách trung tâm thành phố khoảng 50km, hành trình đến Lam Kinh không hề xa xôi. Du khách có thể theo hướng quốc lộ 47 về phía Tây, và chuyến đi sẽ trở nên thoải mái khi có nhiều lựa chọn phương tiện như xe máy, ô tô cá nhân, hoặc xe buýt địa phương. Đây là tuyến đường quen thuộc, dễ đi và cũng rất thuận tiện để du khách vừa đi vừa ngắm cảnh làng quê xứ Thanh mộc mạc, thanh bình.
Từ Hà Nội: Với những du khách xuất phát từ Hà Nội, Lam Kinh chỉ cách khoảng 150km, một khoảng cách khá lý tưởng cho một chuyến tham quan trong ngày hoặc ngắn ngày. Bạn có thể chọn xe khách hoặc tàu hỏa để đến TP. Thanh Hóa, sau đó tiếp tục di chuyển theo hướng dẫn địa phương để tới khu di tích Lam Kinh. Tuyến đường này không chỉ dễ đi mà còn mang đến trải nghiệm thú vị qua những khung cảnh đồng quê mát mắt, rất phù hợp để bắt đầu chuyến hành trình về nguồn, hòa mình vào không gian lịch sử đậm chất thiêng liêng của Lam Kinh.
Những đặc sản nổi bật tại Lam Kinh
Nem chua Thanh Hóa: Được xem là “linh hồn” của ẩm thực xứ Thanh, nem chua mang hương vị đậm đà từ thịt lợn tươi, lên men tự nhiên để có độ chua nhẹ, giòn dai độc đáo. Thưởng thức nem chua cùng lá đinh lăng và tỏi ớt là cách cảm nhận trọn vẹn nhất nét đặc trưng của món ăn này, mang đến vị ngon khó quên ngay từ lần thử đầu tiên.
Bánh gai Tứ Trụ: Món bánh truyền thống đến từ làng Tứ Trụ, bánh gai là sự hòa quyện giữa vị ngọt dịu của nhân đậu xanh, dừa nạo, và chút béo bùi của mỡ lợn, tất cả được bọc trong lớp vỏ đen dẻo mịn làm từ lá gai. Khi thưởng thức, du khách sẽ cảm nhận được sự mềm thơm quyến rũ đặc trưng, rất thích hợp làm món quà ý nghĩa cho người thân sau chuyến đi.
Chả tôm Thanh Hóa: Đậm chất dân dã mà tinh tế, chả tôm được chế biến từ tôm tươi và thịt, tẩm ướp vừa vặn rồi nướng thơm lừng. Chả tôm thường được ăn kèm với bánh cuốn nóng, chút rau sống và nước mắm chua ngọt, tạo nên một hương vị khó nơi nào sánh được. Đây là món ăn khiến du khách mê mẩn khi khám phá ẩm thực xứ Thanh.
Các địa điểm tham quan gần khu di tích Lam Kinh
Ngoài việc tham gia những hoạt động sôi nổi trong lễ hội Lam Kinh, bạn còn có cơ hội tham quan những di tích lịch sử – danh lam thắng cảnh khác gần đó.
Di tích Lam Sơn: Nằm cách Lam Kinh khoảng 10km, di tích Lam Sơn là quê hương của vua Lê Lợi, nơi lưu giữ những giá trị văn hóa và lịch sử sâu sắc về thời kỳ triều đại Hậu Lê. Đến đây, du khách có thể khám phá những câu chuyện về cuộc đời và sự nghiệp lẫy lừng của vị anh hùng dân tộc, người đã góp phần xây dựng nền độc lập vững mạnh cho đất nước. Đây thực sự là một điểm đến không thể bỏ qua với những ai mong muốn hiểu thêm về lịch sử và truyền thống Việt Nam.
Đền Lê Văn Hưu: Được xây dựng để tôn vinh danh nhân Lê Văn Hưu – nhà sử học kiệt xuất thời Lý – Trần, người đã ghi lại những trang sử hào hùng của dân tộc qua các tác phẩm nổi tiếng. Ngôi đền là điểm dừng chân lý tưởng cho những ai đam mê lịch sử và muốn tìm hiểu về những đóng góp to lớn của ông trong việc gìn giữ ký ức dân tộc.
Suối Cá Thần Cẩm Lương: Cách Lam Kinh khoảng 40km, suối Cá Thần ở Cẩm Lương là điểm đến tự nhiên đầy kỳ thú. Dòng suối trong xanh, mát rượi là nơi cư trú của hàng nghìn con cá tự nhiên bơi lội, tạo nên một khung cảnh vô cùng huyền bí và thơ mộng. Bạn sẽ có cơ hội chiêm ngưỡng những sinh vật đặc biệt, góp phần tạo nên nét độc đáo cho vùng đất Thanh Hóa.
Khi tham gia lễ hội cần chú ý điều gì
- Chuẩn bị trang phục phù hợp: Vì lễ hội có tính chất trang nghiêm, du khách nên chọn trang phục lịch sự, kín đáo, thể hiện sự tôn trọng.
- Giữ vệ sinh môi trường: Lễ hội là dịp đông người tham gia, vì vậy du khách cần giữ vệ sinh chung, không xả rác bừa bãi để bảo vệ cảnh quan sạch đẹp cho di tích.
- Bảo quản tài sản cá nhân: Lễ hội thường thu hút đông người, vì vậy du khách cần chú ý bảo quản đồ dùng cá nhân, tránh những rủi ro không đáng có.
- Tuân thủ hướng dẫn của ban tổ chức: Để đảm bảo lễ hội diễn ra an toàn và trật tự, du khách nên tuân thủ các hướng dẫn của ban tổ chức, tránh chen lấn và đảm bảo an toàn cho bản thân cũng như mọi người xung quanh.
Kết thúc chuyến hành trình tại Lam Kinh và vùng đất xứ Thanh, du khách không chỉ mang về những kỷ niệm đẹp về một lễ hội giàu ý nghĩa lịch sử, mà còn cảm nhận sâu sắc tinh thần tri ân và lòng tự hào dân tộc. Những di tích cổ kính, phong cảnh thiên nhiên kỳ thú cùng hương vị độc đáo của các món đặc sản xứ Thanh sẽ còn đọng lại, trở thành dấu ấn khó phai. Lam Kinh không chỉ là điểm đến, mà còn là hành trình kết nối quá khứ và hiện tại, một lời nhắc nhở về những giá trị văn hóa và truyền thống vững bền của dân tộc, chờ đón mỗi du khách quay lại để tiếp tục khám phá và trải nghiệm.
