Lễ hội làng gốm Bát Tràng là một trong những nét đặc sắc xứ kinh kỳ luôn là tâm điểm thu hút du khách.
1. Giới thiệu và ý nghĩa lễ hội
Lễ hội làng gốm Bát Tràng tựa như một dòng chảy lịch sử sống động, mang trong mình hồn cốt của làng nghề gốm hơn 700 năm tuổi. Mỗi năm một lần, lễ hội trở thành nơi hội tụ những tinh hoa văn hóa, nơi bàn tay khéo léo và tâm hồn của các nghệ nhân gửi gắm qua từng thớ đất, từng nét hoa văn tinh xảo. Đây không chỉ là dịp để tôn vinh một nghề truyền thống mà còn là hành trình ngược dòng quá khứ, gợi nhớ cội nguồn và thổi bừng niềm tự hào trong lòng người dân. Hãy cùng SmartTravel đến Bát Tràng, nơi nét đẹp của nghệ thuật gốm, sự ấm áp của cộng đồng và bầu không khí lễ hội hòa quyện, để cảm nhận sức sống mãnh liệt và vẻ đẹp bất tận của văn hóa Việt Nam.
2. Hoạt động nổi bật tại Lễ hội
Thời gian và địa điểm
Lễ hội làng gốm Bát Tràng, một sự kiện văn hóa truyền thống đặc sắc, diễn ra từ ngày 14 đến 16 tháng Hai âm lịch mỗi năm tại ngôi làng gốm lâu đời nằm bên bờ sông Hồng, huyện Gia Lâm, Hà Nội. Với tuổi đời hơn 700 năm, Bát Tràng không chỉ là cái nôi của nghề gốm mà còn là nơi gìn giữ nhiều nét văn hóa cổ truyền. Lễ hội được tổ chức trong những ngày đầu xuân, khi không khí làng nghề rộn ràng sắc màu, thanh âm của lễ hội và niềm vui sum họp. Đây là dịp để người dân Bát Tràng cùng nhau tôn vinh nghề gốm, tri ân cội nguồn, và chia sẻ văn hóa với du khách gần xa.
Các nghi lễ truyền thống
Lễ rước nước: Lễ rước nước là một trong những nghi lễ quan trọng và linh thiêng nhất trong lễ hội làng gốm Bát Tràng. Nghi thức này diễn ra khi một đoàn người dân làng trang nghiêm, thành kính đi ra bờ sông Hồng để lấy nước thiêng. Theo quan niệm dân gian, dòng nước sông Hồng mang ý nghĩa thiêng liêng, tượng trưng cho sự sống và phù hộ. Sau khi nước được lấy lên, đoàn rước đưa nước về đình làng, thực hiện nghi thức tắm bài vị, dâng nước lên các vị thần để tỏ lòng thành kính và cầu xin cho một năm mới bình an, thịnh vượng.
Lễ dâng Tam sinh: Bên cạnh lễ rước nước, lễ dâng Tam sinh là một nghi lễ cổ xưa, mang ý nghĩa tôn vinh và tri ân các vị thần đã bảo hộ cho dân làng. Tam sinh ở đây gồm ba loại lễ vật: trâu, dê và lợn – tượng trưng cho sự giàu có và sung túc. Lễ vật được chuẩn bị tỉ mỉ, dâng lên bàn thờ trong đình làng, thể hiện lòng kính trọng và cầu mong sự che chở, phước lành từ thần linh. Lễ dâng Tam sinh là một phần không thể thiếu, góp phần gìn giữ nét đẹp trong tín ngưỡng truyền thống của người dân Bát Tràng.
Hoạt động văn hóa và vui chơi
Trò chơi dân gian: Lễ hội làng gốm Bát Tràng không chỉ thu hút người dân địa phương mà còn hấp dẫn đông đảo du khách đến tham gia, trải nghiệm các trò chơi dân gian truyền thống. Các hoạt động như cờ người, hát thờ, đấu vật và nhiều trò chơi truyền thống khác được tổ chức xuyên suốt lễ hội. Cờ người là một trong những trò chơi thu hút nhiều sự chú ý nhất – người tham gia đóng vai những quân cờ, di chuyển trên bàn cờ lớn trong tiếng reo hò cổ vũ của khán giả. Bên cạnh đó, hát thờ là hình thức nghệ thuật dân gian đặc trưng của lễ hội, nơi những câu hát cổ kính cất lên như cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, làm say lòng người tham dự. Những trò chơi và hoạt động văn hóa này không chỉ tạo nên không khí sôi động, gắn kết cộng đồng mà còn giúp du khách hiểu hơn về phong tục tập quán nơi đây.
Triển lãm gốm sứ: Trong khuôn khổ lễ hội, một triển lãm gốm sứ được tổ chức để giới thiệu những sản phẩm đặc sắc từ các nghệ nhân làng nghề. Đây là nơi du khách có thể chiêm ngưỡng các tác phẩm gốm độc đáo, được chế tác tinh xảo, từ các món đồ gia dụng đơn giản đến các sản phẩm nghệ thuật cao cấp. Mỗi tác phẩm gốm không chỉ mang vẻ đẹp về hình thức mà còn chứa đựng tâm huyết và tài năng của người nghệ nhân. Du khách cũng có thể mua sắm các sản phẩm gốm thủ công như một món quà lưu niệm, đem về một chút tinh hoa văn hóa từ làng nghề nổi tiếng này.
Thưởng thức ẩm thực địa phương
Tham gia lễ hội Bát Tràng, du khách không chỉ được hòa mình vào không khí văn hóa truyền thống mà còn có cơ hội khám phá ẩm thực địa phương – những món ngon độc đáo chỉ có tại làng gốm. Bánh tẻ là món ăn nổi bật nhất, với lớp bột gạo trắng ngần được gói khéo léo, bao bọc phần nhân đậm đà từ thịt băm và mộc nhĩ, tạo nên vị ngọt thơm đặc trưng khi hấp chín. Người dân Bát Tràng vẫn giữ cách làm bánh tẻ truyền thống, nên món bánh luôn có độ mềm, dẻo và bùi bùi đặc biệt khó quên.
Bánh rán Bát Tràng là một trong những món ăn dân dã nhưng có sức hấp dẫn kỳ lạ, với vỏ ngoài vàng giòn và phần nhân đậu xanh mịn màng, ngọt thanh. Khi thưởng thức, bạn sẽ cảm nhận lớp vỏ bánh giòn tan bên ngoài hòa quyện cùng vị ngọt bùi của nhân, khiến mỗi miếng bánh như đọng lại hương vị tuổi thơ.
Không thể bỏ qua bánh giò, món bánh được làm từ gạo tẻ dẻo mịn, gói ghém phần nhân thịt nạc băm nhuyễn với hành phi, tạo nên vị ngon mềm mịn và thơm lừng. Bánh giò Bát Tràng có sự đặc biệt riêng, với cách gói bánh thủ công, mỗi lớp lá chuối xanh mướt gói gọn hương vị đồng quê và làng nghề.
Bên cạnh các món bánh truyền thống, du khách còn có thể thưởng thức những món ăn đậm chất Bắc Bộ khác như chè lam, kẹo lạc, và cốm làng Vòng – những món ăn làm nên nét đặc trưng trong văn hóa ẩm thực của vùng đất Bát Tràng, để lại dư vị khó quên trong lòng du khách.
3. Gợi ý tour 1 ngày tham gia Lễ hội làng gốm Bát Tràng
Buổi sáng
Khởi hành từ trung tâm Hà Nội và di chuyển đến làng gốm Bát Tràng, cách trung tâm khoảng 10km, một chuyến đi ngắn nhưng đầy hứa hẹn.
Đến làng, du khách có thể bắt đầu chuyến tham quan tại các gian hàng trưng bày gốm sứ trong không khí lễ hội nhộn nhịp. Những gian hàng với đủ loại sản phẩm từ đồ gia dụng đến các tác phẩm nghệ thuật sẽ làm du khách không khỏi trầm trồ.
Sau đó, bạn sẽ có cơ hội thử làm gốm tại các xưởng của nghệ nhân địa phương. Tự tay tạo hình, tô vẽ lên một sản phẩm gốm và mang về làm kỷ niệm là trải nghiệm khó quên, đưa bạn gần hơn với sự tinh tế của nghề thủ công này.
Buổi trưa
Nghỉ chân để thưởng thức các món ăn đặc sản ngay trong làng. Những món bánh tẻ, bánh rán, bánh giò làng gốm với hương vị đậm đà và cách chế biến truyền thống mang đến cho du khách trải nghiệm ẩm thực khó quên.
Sau bữa trưa, hãy tham gia vào các hoạt động văn hóa của lễ hội như trò chơi dân gian: cờ người, hát thờ, và các trò chơi truyền thống khác. Những hoạt động này không chỉ tạo không khí sôi động mà còn giúp du khách hiểu hơn về phong tục và đời sống văn hóa của người dân Bát Tràng.
Buổi chiều
Tham gia lễ rước nước – một nghi lễ đặc biệt thiêng liêng trong lễ hội làng gốm Bát Tràng. Hòa mình vào đoàn rước và chứng kiến nghi thức lấy nước từ sông Hồng, bạn sẽ cảm nhận được sự thành kính và tinh thần cộng đồng gắn bó của người dân nơi đây.
Tiếp tục khám phá khu triển lãm gốm sứ, nơi trưng bày các tác phẩm gốm tinh xảo từ những nghệ nhân tài hoa, và chọn mua một vài món gốm làm quà lưu niệm.
Cuối ngày, hãy ghé thăm chùa Bát Tràng, một ngôi chùa cổ kính mang giá trị lịch sử, nơi mà kiến trúc và không gian yên bình sẽ giúp bạn kết thúc hành trình với cảm giác thanh thản, nhẹ nhàng.
4. Một số khu vực đẹp để du khách tham quan gần Bát Tràng
Chùa Bát Tràng: Nằm ngay trong làng gốm, chùa Bát Tràng là một điểm dừng chân không thể bỏ qua. Ngôi chùa cổ kính này mang kiến trúc truyền thống với các chi tiết chạm khắc tinh xảo, tạo không gian tâm linh tĩnh lặng, yên bình. Đến đây, du khách có thể tìm hiểu thêm về đời sống văn hóa, tinh thần của người dân địa phương, và cảm nhận sự kết nối sâu sắc giữa chùa chiền với làng nghề gốm nổi tiếng.
Công viên Yên Sở: Chỉ cách Bát Tràng một đoạn ngắn, công viên Yên Sở là lựa chọn tuyệt vời cho những ai muốn hòa mình vào không gian xanh mát, rộng lớn sau một ngày tham quan nhộn nhịp. Công viên được mệnh danh là “lá phổi xanh” của Hà Nội, với những hồ nước trong lành, các khu vực picnic và không gian vui chơi ngoài trời. Đây là nơi lý tưởng để du khách dạo bộ, tận hưởng bầu không khí thiên nhiên và thư giãn sau khi khám phá Bát Tràng.
Làng nghề Phú Vinh: Nổi tiếng với nghề mây tre đan truyền thống, làng Phú Vinh mang đến một trải nghiệm khác biệt về các làng nghề thủ công Việt Nam. Cách Bát Tràng không quá xa, Phú Vinh là nơi mà du khách có thể chiêm ngưỡng và tìm hiểu về nghệ thuật đan lát tinh xảo, với các sản phẩm thủ công mỹ nghệ như giỏ, rổ, và các vật dụng trang trí bằng mây tre. Đây sẽ là điểm dừng chân thú vị cho những ai muốn tìm hiểu thêm về văn hóa và kỹ thuật truyền thống của các làng nghề thủ công Việt.
Lễ hội làng gốm Bát Tràng không chỉ là dịp để tôn vinh một nghề truyền thống lâu đời, mà còn mở ra hành trình khám phá văn hóa, nghệ thuật độc đáo giữa lòng một làng cổ bên sông Hồng. Đến với Bát Tràng vào những ngày lễ hội, du khách sẽ được hòa mình vào bầu không khí rộn ràng, chiêm ngưỡng những tác phẩm gốm sứ tinh xảo, thưởng thức ẩm thực địa phương đậm chất Bắc Bộ và cảm nhận nhịp sống gắn bó với cội nguồn của người dân nơi đây. Hãy cùng SmartTravel lên đường, để mỗi trải nghiệm tại Bát Tràng là một kỷ niệm đẹp khó quên, giúp bạn thêm yêu và trân trọng văn hóa Việt Nam.
