Lễ hội Đền Nguyễn Công Trứ là một sự kiện văn hóa đặc sắc, diễn ra hàng năm tại huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình. Đây không chỉ là dịp để người dân bày tỏ lòng biết ơn đối với bậc tiền nhân mà còn là cơ hội để gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Hãy cùng SmartTravel khám phá những điều thú vị về lễ hội này nhé!
1. Thông tin chung về đền Nguyễn Công Trứ
1.1. Đôi nét về Nguyễn Công Trứ
Nguyễn Công Trứ (1778 – 1858) là một trong những danh nhân lịch sử nổi bật của Việt Nam trong lĩnh vực quân sự, ngoài ra ông còn là một nhà quản lý tài ba. Sinh ra tại làng Lạc Thổ, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh, ông gia nhập quân đội từ sớm và nhanh chóng khẳng định tài năng của mình qua nhiều chiến công, đặc biệt trong việc bảo vệ biên cương của đất nước.
Bên cạnh sự nghiệp quân sự và quản lý, Nguyễn Công Trứ còn được biết đến là một nhà thơ lớn, với nhiều tác phẩm ca ngợi tinh thần yêu nước, trách nhiệm và đạo lý làm người. Ông đã đóng góp rất nhiều vào văn học dân gian và là một trong những người khai mở dòng thơ Nôm, để lại nhiều tác phẩm có giá trị.
Đặc biệt, ông được người dân Kim Sơn và nhiều thế hệ sau ghi nhớ với công lao khai hoang, lập nên huyện Kim Sơn, nơi mà sau này có đền thờ ông để tưởng nhớ công lao to lớn. Nguyễn Công Trứ không chỉ là biểu tượng của trí thức, tài năng quân sự mà còn là hình mẫu của một vị tướng và một nhà văn hóa với tấm lòng trung thành với đất nước.
1.2. Giới thiệu đền Nguyễn Công Trứ
Đền thờ Nguyễn Công Trứ, tọa lạc tại xã Quang Thiện, huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình, cách nhà thờ đá Phát Diệm khoảng 2,5 km, là một di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia, được nhà nước công nhận. Đền được xây dựng vào năm 1852, khi nhân dân làng Kim Sơn lập Sinh Từ để tổ chức lễ mừng sinh nhật ông. Sau khi ông mất, người dân đã đóng góp xây dựng thêm một tòa nhà bên cạnh gian cũ để thờ ông. Nơi đây không chỉ là điểm đến tâm linh quan trọng mà còn là di tích lưu giữ nhiều giá trị văn hóa, lịch sử đặc biệt của địa phương.
Kiến trúc của đền được thiết kế theo kiểu chữ Đinh truyền thống, gồm Tiền đường 5 gian và Chính cung 3 gian. Tiền đường được trang trí với hai cột đồng trụ lớn ở hai bên, tạo sự vững chãi và uy nghi cho công trình. Bên trong Tiền đường là các hạng mục như án hương, giá trống chiêng, cùng ba bức đại tự thờ Doanh điền sứ Nguyễn Công Trứ.
Gian giữa của Chính cung là nơi đặt bàn thờ chính với một bát hương men sứ trắng có họa tiết lưỡng long chầu nguyệt, được coi là cổ vật quý từ thời nhà Trần. Hai gian bên của Chính cung là nơi thờ 62 cụ chiêu mộ, những người đã có công cùng Nguyễn Công Trứ trong việc khai hoang, phát triển vùng đất Kim Sơn.
2. Ý nghĩa và thời gian tổ chức lễ hội đền Nguyễn Công Trứ
Lễ hội Đền Nguyễn Công Trứ là một sự kiện văn hóa quan trọng, không chỉ để tưởng nhớ công lao của một danh nhân lịch sử mà còn là dịp để người dân địa phương và du khách cùng nhau bày tỏ lòng tri ân những đóng góp lớn lao cho sự phát triển của vùng đất Kim Sơn. Lễ hội này mang ý nghĩa sâu sắc trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, truyền thống dân tộc. Nó cũng là dịp để gắn kết cộng đồng, thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn” và giáo dục thế hệ trẻ về lòng yêu nước và trách nhiệm với quê hương.
Lễ hội Đền Nguyễn Công Trứ được tổ chức hàng năm vào ngày 14 đến 16 tháng 11 âm lịch, thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia. Trong lễ hội, nhiều người cũng tham gia để cầu mong sự bình an và thịnh vượng cho bản thân gia đình. Trong suốt ba ngày của sự kiện, các nghi thức cúng tế trang nghiêm cùng các hoạt động văn hóa, trò chơi dân gian sôi nổi tạo nên không khí náo nhiệt và đầy màu sắc, thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa tín ngưỡng và văn hóa dân gian.
3. Các phần chính trong lễ hội đền Nguyễn Công Trứ
3.1. Phần lễ
Phần lễ trong lễ hội Đền Nguyễn Công Trứ được tổ chức với sự trang trọng và uy nghiêm, phản ánh lòng thành kính của cộng đồng đối với danh nhân Nguyễn Công Trứ. Nghi thức dâng hương tại đền thờ diễn ra vào những ngày đầu lễ hội, là hoạt động tâm linh quan trọng thu hút hàng trăm đoàn tế từ các làng trên địa bàn huyện tham gia.
Trong suốt ba ngày lễ hội, các nghi lễ như Cáo yết, Chính kỵ và Tạ được thực hiện theo trình tự truyền thống, đảm bảo giữ gìn các phong tục và tín ngưỡng lâu đời của địa phương. Những buổi lễ được tổ chức trang nghiêm và có sự tham gia đông đảo của cộng đồng, tạo nên không khí linh thiêng, khiến cho lễ hội trở thành một dịp đặc biệt để giáo dục về truyền thống và giữ gìn giá trị văn hóa dân tộc.
3.2. Phần hội
Phần hội của lễ hội đền Nguyễn Công Trứ tràn ngập sự vui tươi, với nhiều hoạt động phong phú và hấp dẫn. Một trong những điểm nổi bật của phần hội là cuộc đua thuyền trên sông Vạc – trò chơi truyền thống không thể thiếu với người dân vùng Kim Sơn.
Các đội thuyền từ nhiều xã trong huyện tham gia thi đấu trên con sông ven biển, không khí hào hứng và kịch tính. Bên cạnh đó, các trò chơi dân gian như chọi gà, đập niêu cũng được tổ chức, thu hút sự tham gia của đông đảo người dân, tạo không gian gắn kết cộng đồng và vui chơi thư giãn. Những trò chơi này không chỉ mang lại niềm vui mà còn là cơ hội để bảo tồn những nét văn hóa đã gắn bó với đời sống của người dân trong suốt hàng thế kỷ.
Hơn thế nữa, lễ hội còn tổ chức nhiều môn thể thao hiện đại như bóng rổ, bóng chuyền,… Vào ban đêm, không khí lễ hội càng trở nên sôi động với các tiết mục văn nghệ đặc sắc, đặc biệt là những chương trình ca trù do những nghệ nhân địa phương biểu diễn.
Các bài hát, vở kịch ca trù kể về cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn Công Trứ góp phần không nhỏ vào công cuộc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Những tiết mục này giúp du khách hiểu thêm về lịch sử vùng đất Kim Sơn, đồng thời tạo cơ hội cho cộng đồng giao lưu, trao đổi và kết nối, từ đó làm phong phú thêm bức tranh văn hóa đặc sắc của lễ hội đền Nguyễn Công Trứ.
4. Lưu ý khi tham dự lễ hội đền Nguyễn Công Trứ Ninh Bình
Để đảm bảo an toàn cũng như tận hưởng trọn vẹn lễ hội, du khách nên lưu ý một số điều dưới đây:
- Khi tham gia phần lễ, du khách nên mặc trang phục lịch sự và kín đáo để thể hiện sự tôn trọng đối với không gian tâm linh của đền. Đặc biệt, trong các nghi thức dâng hương và cúng tế, du khách cần tránh mặc quần áo quá ngắn hoặc hở hang.
- Trong suốt ba ngày lễ hội, các nghi lễ như Cáo yết, Chính kỵ và Tạ diễn ra liên tục. Du khách chú ý xếp hàng và giữ trật tự khi tham gia các nghi thức dâng hương, không nên chen lấn hoặc tự ý làm theo ý mình.
- Lễ hội thu hút đông đảo người tham gia, vì vậy cần phải giữ gìn vệ sinh chung, vứt rác đúng nơi quy định, đặc biệt trong khu vực đền và các khu vực tổ chức lễ hội.
- Các trò chơi dân gian như chọi gà, đập niêu và đua thuyền trên sông Vạc là một phần không thể thiếu trong lễ hội. Du khách tham gia những trò chơi đừng quên tuân thủ đúng quy định và hướng dẫn của ban tổ chức để đảm bảo an toàn.
- Lễ hội có nhiều hoạt động ngoài trời, đặc biệt là các môn thể thao như bóng rổ, bóng chuyền. Với những ai tham gia, hãy đảm bảo an toàn cho bản thân và các người tham gia khác, tránh các hành động nguy hiểm hoặc gây cản trở.
Hy vọng qua bài viết này, SmartTravel đã giúp bạn đọc có thêm thông tin hữu ích về lễ hội Đền Nguyễn Công Trứ, một sự kiện văn hóa quan trọng của Ninh Bình. Lễ hội không chỉ là dịp để tưởng nhớ công lao của vị danh nhân, mà còn là cơ hội để cộng đồng cùng nhau gắn kết và bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống. Hãy đến thăm và tham gia sự kiện này để có cho mình những trải nghiệm ý nghĩa về lịch sử, văn hóa và con người nơi đây.
