Hội Vật Cù Thanh Chương tại Nghệ An là một trong những lễ hội truyền thống nổi tiếng, thể hiện tinh thần thượng võ và nét văn hóa độc đáo của người dân xứ Nghệ. Diễn ra vào mỗi dịp đầu năm mới, hội vật không chỉ là hoạt động thể thao mà còn mang ý nghĩa tinh thần đoàn kết và rèn luyện sức khỏe cộng đồng. Với màn so tài đầy kịch tính và không khí sôi động, hội Vật Cù Thanh Chương thu hút hàng nghìn người dân và du khách tham gia. Cùng SmartTravel tìm hiểu và trải nghiệm sự hấp dẫn của hội vật truyền thống này qua bài viết dưới đây nhé!
1. Vài nét về của hội Vật Cù Thanh Chương
Theo các cụ cao niên ở Thanh Chương kể lại, Hội vật cù xuất hiện từ rất lâu đời, khoảng đầu thế kỷ 15. Trò chơi này bắt nguồn từ việc chọn những người trai trẻ khỏe mạnh, nhanh nhẹn để gia nhập đội quân của tướng Phan Đàn, một võ tướng thời vua Lê Thái Tổ, khi ông làm nhiệm vụ trấn giữ vùng đất này. Dần dần, từ hoạt động quân sự, hội vật cù đã phát triển thành một sinh hoạt văn hóa tinh thần độc đáo, mang đậm bản sắc dân gian và được người dân ưa chuộng.
Xã Võ Liệt là “cái nôi” của hội Vật Cù Thanh Chương và được tổ chức thường niên vào dịp lễ hội đền Bạch Mã. Các cụ tại đây chia sẻ rằng hội vật cù ngày xưa rất náo nhiệt và thường được tổ chức ở các bãi cát bên bờ sông hoặc trong làng. Vào chiều mùng 2 Tết, tiếng trống khai hội vang vọng, người dân từ các làng xóm đổ về bãi đất ven sông Lam để xem các trận đấu. Đây là dịp để thanh niên trai tráng khỏe mạnh thể hiện sức mạnh và kỹ năng, đồng thời là thời điểm vui chơi, giao lưu của mọi người, từ già đến trẻ, ai nấy đều hào hứng cổ vũ cho các võ sĩ trong không khí vui tươi, đoàn kết.
2. Thời gian diễn ra hội Vật Cù Thanh Chương
Hội vật cù Thanh Chương là một trong những nét văn hóa truyền thống độc đáo của vùng đất xứ Nghệ, được tổ chức hàng năm vào dịp Tết Nguyên Đán. Lễ hội bắt đầu từ ngày mồng Hai, mồng Ba Tết và kéo dài đến ngày Khai hạ mồng Bảy tháng Giêng. Không giống như các trò chơi truyền thống khác, hội vật cù vừa mang tính chất tâm linh vừa đậm không khí vui tươi và náo nhiệt, thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia cổ vũ. Những trận vật đầy hào hứng, sự dẻo dai và tinh thần quyết tâm của các đấu sĩ khiến không khí trong ngày hội càng thêm sôi động và ấn tượng. Đây thực sự là một dịp không thể bỏ qua trong ngày đầu xuân tại vùng đất Thanh Chương.
3. Địa điểm diễn ra hội Vật Cù Thanh Chương
Hội vật cù ở Thanh Chương thường được tổ chức tại các sân cát bên bờ sông hoặc ngay trong làng. Sân thi đấu có kích thước trung bình với chiều dài khoảng 50 mét và rộng khoảng 25 mét, tùy theo điều kiện của từng địa điểm tổ chức.
Trong trò chơi vật cù, 14 thanh niên trai tráng được chia thành hai đội, cởi trần, đóng khố và tham gia tranh tài. Mục tiêu là lừa đối phương và ôm quả bóng làm từ củ chuối gọt nhẵn, rồi chạy về bỏ vào lỗ nhỏ được đào theo hình vuông hoặc tròn. Đội nào thực hiện thành công sẽ thắng cuộc. Vật cù không chỉ yêu cầu sức khỏe dẻo dai mà còn đòi hỏi sự khéo léo, mưu trí và tinh thần chiến đấu quyết liệt.
4. Mục đích của hội Vật Cù Thanh Chương
Hội vật cù Thanh Chương không chỉ đơn thuần là một trò chơi dân gian, mà còn mang ý nghĩa văn hóa trong đời sống cộng đồng người dân xứ Nghệ. Ban đầu, hội vật cù được tổ chức để tuyển chọn những người khỏe mạnh, nhanh nhẹn làm lực sĩ cho làng xã. Qua thời gian, sự kiện này đã trở thành một dịp thi tài, giao lưu, và gắn kết giữa các làng trong khu vực.
Mỗi trận đấu không chỉ là cơ hội để các trai tráng chứng tỏ sức mạnh và sự khéo léo, mà còn phản ánh tinh thần đoàn kết và lòng kính trọng các quy tắc chung của cộng đồng. Theo quan niệm dân gian, đội nào giành được chiến thắng sẽ mang lại may mắn và thuận lợi trong năm đó cho làng xã, từ mùa màng bội thu đến sức khỏe của dân làng. Vì vậy, mỗi dịp đầu xuân, người dân các làng xã đều đến tham gia cổ vũ nhiệt tình, cùng nhau hò reo, đánh trống và chiêng, thể hiện tinh thần đoàn kết và niềm vui trong ngày hội.
Bên cạnh tính cạnh tranh, hội vật cù còn thể hiện tinh thần hòa nhã, đoàn kết. Người tham gia không thất vọng khi thua cuộc, mà còn chúc mừng đội chiến thắng, cùng nhau ăn mừng và tổ chức các hoạt động văn hóa như hát đối, hát dặm. Chính điều này đã làm nên nét đẹp độc đáo, vừa mang tính giải trí vừa mang ý nghĩa tâm linh, của hội vật cù Thanh Chương.
5. Các hình thức chơi Cù
Hội vật cù ở huyện Thanh Chương được tổ chức theo ba hình thức: cù gôn, cù đẩy và cù nước, mỗi loại đều có những đặc điểm riêng biệt, tạo nên sự đa dạng và kịch tính cho trò chơi.
Hình thức Cù gôn
Ở hình thức Cù gôn, sân cù được bố trí trên bãi cát khô, với hai hố gôn được đào ở hai đầu sân. Khi cuộc thi bắt đầu, các đấu thủ chia thành hai đội và dàn thành đội hình ngay giữa sân. Quả cù được đặt dưới mặt đất, sẵn sàng cho màn tranh giành đầy kịch tính. Khi có hiệu lệnh từ trọng tài, hai bên sẽ lao vào cuộc đấu quyết liệt và chuyền quả cù qua lại, với mục tiêu đưa quả cù vào hố gôn đối phương. Trò chơi đòi hỏi sự nhanh nhẹn, khéo léo và tinh thần đồng đội cao, mang lại không khí thi đấu sôi động và hấp dẫn.
Hình thức Cù đẩy
Sân cù trong hình thức này tương tự như sân của trò Cù gôn, nhưng điểm khác biệt là quả cù được chôn sâu dưới cát ở giữa sân trước khi trận đấu bắt đầu. Khi có hiệu lệnh, hai đội sẽ cùng nhau đào quả cù bằng tay với tinh thần thi đấu rất quyết liệt.
Khi một bên giành được quả cù, cuộc chơi chính thức bắt đầu. Quả cù được đội trưởng của bên giành được giữ chắc trong tay và hai đội sẽ xếp hàng dọc phía sau đội trưởng để cùng nhau hợp sức đẩy thông qua quả cù. Bên nào thể hiện sức mạnh, sự khéo léo và chiến thuật tốt hơn, làm cho đội đối phương lùi bước, sẽ giành được quyền ôm cù.
Ngay sau khi chiếm được quyền ôm cù, các thành viên trong đội sẽ nhanh chóng và khéo léo chuyền quả cù cho nhau. Đây chính là một trong những chiến thuật quan trọng nhất trong môn thể thao này, với mục tiêu đưa quả cù về đích. Trong khi đó, bên còn lại cũng không hề dễ dàng khi tập trung mọi sức lực và chiến thuật để giành lại quả cù. Điều này khiến cho trận đấu trở nên sôi nổi, náo nhiệt và đầy kịch tính, thể hiện tinh thần thi đấu mạnh mẽ và đoàn kết của người dân trong Hội Vật Cù Thanh Chương.
Hình thức Cù nước
Trong ba hình thức chơi cù của Hội vật cù Thanh Chương, lối chơi Cù nước được xem là đặc biệt vui và hào hứng nhất. Giống như Cù gôn và Cù đẩy, Cù nước cũng mang đến sự kịch tính và hấp dẫn, nhưng có nét độc đáo riêng. Sân chơi Cù nước phải được tổ chức trên một bãi cát ngập nước sâu khoảng 30 đến 40cm ven sông.
Quả cù trong trò chơi này được chôn sâu dưới lớp cát ngập trong nước, hai đầu được giữ cố định bằng hai chiếc sọt tre được neo chắc chắn. Khi trận đấu bắt đầu, các cầu thủ của hai đội sẽ dầm mình trong nước, lao vào tìm quả cù, đồng thời vừa chạy, vừa lội và phải linh hoạt luồn lách qua đối phương. Trong không khí sôi động, các cầu thủ cố gắng tìm cách cướp cù từ tay đối phương, tạo nên những pha tranh chấp đầy vui nhộn và không kém phần kịch tính.
Hội Vật Cù Thanh Chương Nghệ An không chỉ là một sự kiện thể thao, mà còn là dịp để du khách trải nghiệm và khám phá một phần giá trị văn hóa đặc sắc của xứ Nghệ. Đây là cơ hội để bạn tìm hiểu sâu sắc hơn về những phong tục, tập quán lâu đời của người dân nơi đây, đồng thời hòa mình vào không khí hào hứng, sôi động của lễ hội. SmartTravel hy vọng rằng thông tin trong bài viết đã giúp bạn có cái nhìn đầy đủ và hữu ích về hội Vật Cù Thanh Chương. Đừng quên lên kế hoạch và khám phá để thêm yêu mảnh đất Nghệ An đầy thân thương!
