Cá mòi Hưng Yên là một món đặc sản nổi tiếng của vùng đất ven sông Hồng. Với sự kết hợp giữa hương vị đậm đà và giá trị dinh dưỡng, cá mòi không chỉ làm phong phú bữa ăn gia đình mà còn là biểu tượng gắn kết giữa con người và thiên nhiên, giữa hiện tại và truyền thống xưa cũ của vùng quê Phố Hiến.
1. Cá mòi Hưng Yên – Đặc sản trời cho
Cứ vào khoảng tháng 2, tháng 3 âm lịch, khi mùa xuân tràn ngập sức sống, cũng là thời điểm cá mòi từ cửa biển ngược dòng sông Hồng để sinh sản. Đây chính là lúc người con xa quê và du khách tìm về Hưng Yên để tận hưởng hương vị đặc trưng của loài cá này.
Mùa cá mòi gắn liền với hình ảnh làng quê yên bình khi những bông hoa gạo đỏ rực ven sông bắt đầu nở. Đặc biệt, người dân Hưng Yên vẫn truyền tai nhau câu chuyện thú vị về nguồn gốc cá mòi. Theo truyền thuyết, cá mòi vốn là chim ngói hóa thành. Mùa thu, chim ngói từ rừng bay ra biển, rồi đến mùa xuân lại biến thành cá mòi, bơi ngược sông để sinh sản. Người dân tin rằng khi mổ cá mòi, thấy có mề giống như mề chim ngói, điều này càng làm truyền thuyết thêm phần kỳ bí và hấp dẫn.
2. Đặc điểm và giá trị dinh dưỡng của cá mòi Hưng Yên
2.1. Đặc điểm chung
Cá mòi Hưng Yên có thân hình thon dài, hơi dẹt, kích thước trung bình từ 15 đến 20 cm. Phần lưng cá có màu xanh ánh bạc, trong khi bụng cá có sắc trắng sáng mịn màng. Điểm đặc biệt dễ nhận biết là lớp vảy nhỏ, mỏng nhưng sáng bóng, phản chiếu ánh sáng khi bắt lên, trông như những hạt bạc li ti. Đầu cá nhỏ nhắn, mắt trong và miệng hơi nhọn, giúp chúng dễ dàng thích nghi với dòng chảy xiết của sông Hồng.
Không chỉ đẹp mắt, cá mòi Hưng Yên còn nổi tiếng với phần thịt thơm ngon. Thịt cá chắc, ngọt tự nhiên, không bở, mang đậm hương vị sông nước. Mỡ cá phân bổ đều, độ béo ngậy vừa phải mà không gây ngấy, khiến cá mòi trở thành nguyên liệu lý tưởng trong nhiều món ăn dân dã. Đặc biệt, xương cá mòi rất nhỏ và mềm, sau khi nấu kỹ có thể ăn được cả xương, làm tăng thêm sự tiện lợi khi chế biến.
2.2. Giá trị dinh dưỡng
Cá mòi Hưng Yên sở hữu giá trị dinh dưỡng cao, là nguồn thực phẩm giàu protein chất lượng, axit béo omega-3 và nhiều loại vitamin, khoáng chất quan trọng. Protein từ cá mòi dễ hấp thu, giúp xây dựng và tái tạo mô cơ thể, trong khi omega-3 hỗ trợ sức khỏe tim mạch, giảm cholesterol xấu và cải thiện chức năng não bộ.
Đặc biệt, cá mòi chứa lượng lớn vitamin D và canxi, giúp xương chắc khỏe và phòng ngừa loãng xương, cùng với vitamin B12 giúp tăng cường sức khỏe hệ thần kinh. Ngoài ra, selen và các chất chống oxy hóa khác trong cá mòi còn giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương và làm chậm quá trình lão hóa. Nhờ những lợi ích này, cá mòi không chỉ là món ăn đặc sản mà còn là nguồn dinh dưỡng quý giá, phù hợp cho mọi lứa tuổi.
3. Cách chế biến cá mòi Hưng yên
Để tận hưởng trọn vẹn hương vị thơm ngon của cá mòi, người dân địa phương đã phát triển nhiều cách chế biến khác nhau, mỗi cách mang nét tinh tế riêng, phản ánh văn hóa ẩm thực đặc sắc của vùng ven sông Hồng.
Để làm món cá mòi đúng chuẩn, khâu sơ chế đòi hỏi sự khéo léo và cẩn thận. Không như các loại cá khác thường được mổ dọc bụng, cá mòi được làm sạch bằng cách cắt ngang một lát nhỏ ở phía dưới mang, sau đó moi ruột và mật. Công đoạn này cần thực hiện tỉ mỉ để trứng cá không bị vỡ, và mình cá vẫn giữ được vẻ nguyên vẹn. Cá sau đó được đánh sạch vảy, khía nhẹ vài đường nhỏ trên thân để gia vị thấm đều. Để khử mùi tanh, người dân thường dùng hỗn hợp muối, gừng, nghệ giã nhỏ, và dưa chuột thái lát mỏng để chà xát lên cá, tạo thêm hương vị tự nhiên và hấp dẫn.
Cách chế biến cá mòi phổ biến nhất ở Hưng Yên là nướng, hấp, rán hoặc làm chả. Với món cá mòi nướng than hoa, cá sau khi ướp gia vị sẽ được kẹp giữa que tre tươi, nướng chín trên bếp than. Khi cá tỏa mùi thơm ngào ngạt, lớp da chuyển màu vàng óng, người nấu sẽ gỡ cá ra khỏi que tre, sau đó rán lại trong chảo mỡ lợn nóng. Mỡ lợn giúp món ăn thêm béo ngậy, đậm đà và giữ được độ giòn tan.
Ngoài cách chế biến truyền thống, cá mòi còn được làm thành món chả cầu kỳ và đặc sắc. Thịt cá, trứng cá, gừng, sả, và ớt được băm nhuyễn, trộn đều và nặn thành những viên nhỏ như bánh quy. Những viên chả này sẽ được đặt lên lá bưởi trong chảo nóng, rán cho đến khi chín vàng mà không cần thêm dầu mỡ, vì cá mòi vốn có lượng mỡ tự nhiên cao. Chả cá không chỉ thơm ngon mà còn giàu dinh dưỡng, là món ăn thường xuất hiện trong các dịp lễ hội ở Hưng Yên.
4. Cách thưởng thức cá mòi Hưng Yên
Khi thưởng thức, thực khách thường chấm cá với nước mắm pha tỏi ớt cay nhẹ, hoặc tương Bần – một đặc sản trứ danh khác của Hưng Yên. Tương Bần không chỉ làm tăng độ đậm đà mà còn mang đến hương thơm đặc trưng, tôn lên vị ngọt bùi tự nhiên của cá mòi. Chính sự hòa quyện độc đáo này đã làm nên sức hấp dẫn khó cưỡng, khiến bất cứ ai đã từng nếm qua đều nhớ mãi.
Trong những bữa cơm gia đình ngày xuân, đĩa cá mòi đầu mùa nóng hổi được dọn lên giữa không khí se lạnh. Những buồng trứng cá vàng ruộm được dành cho ông bà và trẻ nhỏ, mùi thơm ngọt của cá hòa cùng hương gừng, lá bưởi gợi nhắc về dòng nước phù sa của sông Hồng và tình thân gia đình. Cá mòi chính là biểu tượng của quê hương, gợi nhớ những ký ức thân thương.
5. Mua cá mòi Hưng Yên ở đâu?
Cá mòi Hưng Yên thường được bày bán vào mùa xuân, từ tháng 2 đến tháng 4 – thời điểm cá vào vụ và đạt chất lượng ngon nhất. Để mua được cá mòi tươi ngon, bạn có thể tìm đến các chợ truyền thống lớn tại Hưng Yên như chợ ở thành phố Hưng Yên, chợ Khoái Châu, hoặc các chợ vùng ven sông Hồng.
Đặc biệt, xã Tân Châu (huyện Khoái Châu) và khu vực làng Gòi nổi tiếng với nguồn cá mòi chất lượng cao, thường được người dân địa phương và du khách săn đón. Tại đây, cá mòi vừa được đánh bắt thường có thịt chắc, bụng căng trứng và vẫn giữ được độ tươi mới.
Ngoài ra, bạn cũng có thể tìm mua cá mòi tại một số địa chỉ cụ thể trong thành phố Hưng Yên, như khu vực Lương Văn Can hoặc các cửa hàng bán đặc sản vùng miền. Giá cá mòi dao động tùy vào chất lượng và thời điểm. Để đảm bảo mua được cá tươi ngon, bạn nên đi chợ vào buổi sáng sớm, khi cá vừa được đánh bắt. Nếu không có điều kiện đến Hưng Yên, bạn có thể liên hệ các cơ sở cung cấp đặc sản Hưng Yên online, nhiều địa chỉ nhận giao hàng tận nơi, đảm bảo cá được giữ tươi và đóng gói cẩn thận.
Từ dòng sông Hồng giàu phù sa, cá mòi mang theo vị ngọt tự nhiên, được chế biến bởi bàn tay khéo léo của người dân vùng quê, trở thành món ăn đậm đà bản sắc, giàu giá trị dinh dưỡng và ý nghĩa tinh thần. Mỗi món ăn từ cá mòi là một câu chuyện về vùng đất, con người và tình yêu với quê hương. Cá mòi Hưng Yên, vì thế, mãi là niềm tự hào của vùng đất sông Hồng, để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng thực khách gần xa.
