Lễ hội Đền Bạch Mã tại Nghệ An không chỉ là dịp thể hiện tín ngưỡng tâm linh mà còn là nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa đặc sắc của vùng đất xứ Nghệ. Với không gian linh thiêng và cổ kính, nơi đây thu hút hàng nghìn du khách mỗi năm. Tham gia lễ hội Đền Bạch Mã, bạn sẽ có cơ hội tìm hiểu về các nghi thức truyền thống, chiêm bái và hòa mình vào không khí thiêng liêng đậm dấu ấn văn hóa bản địa. Cùng SmartTravel tìm hiểu về những hoạt động đặc sắc, nghi thức linh thiêng và không khí lễ hội sôi động tại Đền Bạch Mã qua bài viết dưới đây nhé!
1. Đôi nét về Đền Bạch Mã
Nằm tại thôn Tân Hà, xã Võ Liệt, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An, Đền Bạch Mã là một di tích lịch sử gắn liền với vị danh tướng Phan Đà, người được Vua Lê Thái Tổ ban chiếu chỉ xây dựng đền để thờ phụng. Không chỉ mang giá trị tâm linh, ngôi đền còn là nơi chứng kiến dấu ấn lịch sử trong hành trình chinh phục phương Nam của các triều đại phong kiến. Đây cũng là nơi từng được các bậc vua chúa đến dâng hương, lưu trú, và cầu nguyện. Đền Bạch Mã không chỉ là điểm đến lịch sử mà còn là nơi du khách có thể khám phá những nét đẹp văn hóa đặc sắc của Nghệ An.
2. Thời gian diễn ra lễ hội Đền Bạch Mã Nghệ An
Lễ hội Đền Bạch Mã có lịch sử gắn liền với sự hình thành của đền và từng được Nhà nước phong kiến xếp vào hàng “Điển lễ Quốc tế”. Trước đây, lễ hội diễn ra vào ngày 13 tháng Sáu Âm lịch – ngày húy của tướng Phan Đà. Tuy nhiên, từ năm 1994, sau khi được công nhận là di tích quốc gia, lễ hội được phục hồi đầy đủ các nghi thức truyền thống và chuyển sang tổ chức vào ngày 9, 10/2 âm lịch hàng năm để phù hợp hơn với điều kiện thời tiết và lịch sinh hoạt của người dân. Lễ hội không chỉ là dịp tưởng nhớ công lao vị thần mà còn là cơ hội để cộng đồng gắn kết và gìn giữ nét đẹp văn hóa lâu đời.
3. Các hoạt động đặc sắc trong lễ hội Đền Bạch Mã
Phần lễ
Rạng sáng ngày 8, lễ Khai quang tẩy uế được thực hiện trang trọng với nước lấy từ hợp lưu của sông Rộ, sông Giăng và sông Lam, kết hợp với các loại lá thơm. Sau đó, Ban nghi lễ đến phần mộ của Phan Đà tại xóm 4, xã Thanh Long để khai quang và làm lễ. Theo truyền thống, mộ của ngài Phan Đà luôn được làng chăm lo hương khói, thể hiện sự kính trọng và tri ân. Nghi lễ thỉnh mời ngài về dự hội, mặc dù không cầu kỳ, nhưng các thủ tục tế lễ và lễ vật đều được chuẩn bị đầy đủ. Đây là nghi lễ quan trọng nhằm cầu mong thần linh phù hộ cho thời tiết thuận lợi, giúp nhân dân và du khách thập phương tham dự lễ hội được thuận tiện và gặp nhiều may mắn. Tiếp đó, Ban lễ nghi đến Phủ Ngoại ở xã Võ Liệt làm lễ tạ ơn thân sinh của tướng Phan Đà.
Chiều ngày 9, lễ rước bài vị Phan Đà từ đền Bạch Mã về Phủ Ngoại được tổ chức nhằm tôn vinh công lao thần và tri ân thân sinh của ngài. Đoàn rước đi qua 7 thôn: Tân Hà, Trường Yên, Trung Đức, Lam Giang, Khai Tiến, Liên Kỳ và Tiên Thanh. Tại mỗi thôn, nhân dân lập điểm nghinh đón với hương án và đồ lễ, các cụ cao niên mặc áo dài khăn đóng làm lễ bái tạ thần. Người dân tham dự dâng hương, cầu xin phúc lộc. Những người tham gia khiêng kiệu được tuyển chọn kỹ lưỡng với các tiêu chí về sức khỏe, phẩm chất, và gia thế. Đoàn rước gồm hai kiệu lớn rước thần Phan Đà và một kiệu nhỏ chở lễ vật, tạo nên không khí trang nghiêm và hoành tráng.
Khi đoàn rước đến Phủ Ngoại, nghi lễ tế thân phụ mẫu thần Phan Đà được thực hiện. Kiệu và bài vị thần đặt chính giữa, hướng vào Phủ Ngoại. Ban lễ nghi soạn lễ vật, dâng hương mời thân sinh của thần về dự hội. Lễ vật bao gồm một mâm cá sông rán, món ăn đặc trưng của người dân vùng sông Lam. Đây là nghi thức quan trọng trong chuỗi hoạt động của lễ hội, thể hiện sự tri ân và kính trọng của dân làng với các bậc tiền nhân, cầu mong cho lễ hội diễn ra suôn sẻ.
Ngày 10, lễ Đại tế và lễ tạ được tổ chức để cảm ơn thần linh, thân phụ, thân mẫu thần Phan Đà đã phù hộ cho lễ hội diễn ra tốt đẹp. Đây là nghi lễ cuối cùng, mang ý nghĩa khép lại chuỗi sự kiện với lòng biết ơn sâu sắc và cầu mong phúc lộc cho người dân và vùng đất. Không khí trang nghiêm, thiêng liêng trong buổi lễ là dịp để dân làng và du khách thập phương cùng tưởng nhớ và tri ân thần linh, kết thúc lễ hội trong sự an vui và hài hòa.
Phần hội
Lễ hội Đền Bạch Mã tại Nghệ An mang đến không gian văn hóa sôi động với nhiều hoạt động hấp dẫn. Các cuộc thi như bình thơ, thi người đẹp lễ hội, cùng những trò chơi dân gian đặc sắc như vật cù, đập niêu, và chọi gà thu hút sự tham gia hào hứng của người dân và du khách. Đặc biệt, đêm văn nghệ trở thành điểm nhấn với những chương trình biểu diễn văn hóa, nghệ thuật phong phú, mang đậm bản sắc địa phương, tạo nên không khí sôi động, đầy màu sắc. Ngoài ra, những gian hàng ẩm thực tại lễ hội mang đậm hương vị đặc trưng của vùng đất Thanh Chương, với các món nhút, trám,… chắc chắn sẽ làm hài lòng du khách.
Để làm phong phú thêm phần hội, huyện Thanh Chương kết hợp với Bảo tàng Xô Viết Nghệ Tĩnh tổ chức triển lãm tranh ảnh về truyền thống lịch sử và những thành tựu kinh tế – xã hội của địa phương. Triển lãm không chỉ mang giá trị giáo dục mà còn góp phần quảng bá hình ảnh quê hương. Đặc biệt, Đảo Chè – Đập Cầu Cau, điểm du lịch nổi tiếng gần đền Bạch Mã, cũng được khai thác để tạo sức hút cho lễ hội. Đây là cơ hội tuyệt vời để du khách vừa tham gia lễ hội vừa khám phá vẻ đẹp thiên nhiên của vùng đất giàu truyền thống này.
4. Một vài lưu ý khi tham gia lễ hội Đền Bạch Mã
Để có một chuyến hành hương và tham quan lễ hội Đền Bạch Mã trọn vẹn, bạn nên lưu ý một số điều sau:
– Thời gian và trang phục: Hãy đến sớm để tránh tình trạng chen lấn, đặc biệt là vào ngày chính hội. Lựa chọn trang phục kín đáo, lịch sự để phù hợp với không gian linh thiêng.
– Lưu ý về giao thông: Đường đến Đền Bạch Mã có thể đông đúc trong dịp lễ hội. Bạn nên sử dụng phương tiện cá nhân hoặc đi xe khách đến gần khu vực đền, sau đó đi bộ để tránh tắc nghẽn.
– Tuân thủ quy định lễ hội: Không xả rác bừa bãi, không gây ồn ào trong khu vực làm lễ. Tôn trọng các nghi thức và không chen lấn khi dâng hương.
– Bảo vệ tài sản cá nhân: Lễ hội đông người, bạn cần chú ý giữ gìn tài sản cá nhân để tránh mất cắp.
– Thưởng thức văn hóa địa phương: Đừng quên tham gia các hoạt động hội và thưởng thức ẩm thực truyền thống để cảm nhận trọn vẹn nét đẹp văn hóa xứ Nghệ.
Lễ hội Đền Bạch Mã ở Nghệ An không chỉ là dịp thể hiện tín ngưỡng tâm linh mà còn là nét văn hóa độc đáo của vùng đất xứ Nghệ. Với không gian linh thiêng, kiến trúc cổ kính và những hoạt động đặc sắc, đây là địa điểm lý tưởng để khám phá và trải nghiệm. SmartTravel hy vọng thông tin trong bài viết sẽ mang đến cho bạn những trải nghiệm thú vị và hữu ích khi ghé thăm lễ hội này. Chúc bạn có một chuyến đi đầy ý nghĩa và khám phá trọn vẹn vẻ đẹp của Đền Bạch Mã!
