Những món ăn gây thương nhớ của xứ Quảng luôn đọng lại trong tâm trí du khách như một dấu ấn không thể phai.
Quảng Nam không chỉ nổi tiếng với cảnh đẹp nên thơ như phố cổ Hội An, thánh địa Mỹ Sơn hay bãi biển Cửa Đại mà còn níu chân du khách bằng những nét đặc sắc trong ẩm thực. Mỗi món ăn ở đây đều mang trong mình câu chuyện của vùng đất, của con người và của văn hóa lâu đời. Trong đó, nước mắm Nam Ô, với hương vị mặn mòi, đậm đà từ cá cơm tươi đánh bắt từ biển Đà Nẵng – Quảng Nam, chính là biểu tượng cho sự tinh túy của ẩm thực địa phương. Những giọt nước mắm thơm nồng, tựa như một sợi dây gắn kết giữa những bữa cơm gia đình dân dã với những nét tinh tế mà du khách luôn mong tìm thấy ở một miền đất mới.
Hãy cùng bước vào hành trình khám phá Quảng Nam, không chỉ qua những danh lam thắng cảnh nổi tiếng, mà còn qua bức tranh ẩm thực đầy sắc màu mà vùng đất này mang lại.
Mít hông
Mít hông là một món ăn dân dã nhưng mang đậm nét văn hóa ẩm thực của xứ Quảng, được nhiều người yêu thích bởi sự đơn giản và tinh tế trong cách chế biến. Nguyên liệu chính để làm món này là mít non, thường là loại mít ướt, có độ mềm dẻo vừa phải, được chọn lọc kỹ lưỡng để đảm bảo độ ngon. Mít sau khi được bóc vỏ, tách hạt, và làm sạch sẽ được cắt thành từng miếng nhỏ. Những miếng mít ấy được đem hấp cách thủy, một phương pháp gọi là “hông”, giúp giữ nguyên hương vị ngọt tự nhiên và mùi thơm đặc trưng của mít. Quá trình hấp diễn ra chậm rãi để mít chín đều, dậy lên mùi thơm dịu dàng, gợi nhớ về những bữa cơm quê mộc mạc.
Khi thưởng thức, mít hông được ăn kèm với dừa nạo trắng muốt, đậu phộng rang giòn giã nhỏ, và rắc một ít đường cát trắng. Sự hòa quyện giữa vị ngọt dịu của mít, béo bùi của dừa và đậu phộng, cùng chút ngọt thanh của đường tạo nên một hương vị hấp dẫn, khó cưỡng. Vừa là những món ăn chất chứa tình yêu của người dân Quảng Nam dành cho ẩm thực truyền thống. Mỗi miếng mít hông như chứa đựng cả ký ức và tâm hồn của vùng đất miền Trung nắng gió, khiến thực khách khi thử qua đều cảm thấy lưu luyến.
Bánh nổ
Bánh nổ là một món bánh truyền thống đặc trưng của Quảng Nam, thường xuất hiện trong các dịp lễ Tết như một biểu tượng của sự đoàn viên và may mắn. Nguyên liệu chính làm nên bánh nổ là gạo nếp cái hoa vàng, một loại gạo đặc sản nổi tiếng với hạt dẻo, thơm, được chọn lựa kỹ càng để đảm bảo chất lượng. Gạo nếp sau khi được làm sạch sẽ được rang trên lửa nhỏ cho đến khi nổ bung, tạo thành những hạt nếp trắng tinh và xốp nhẹ. Tiếp đến, người làm bánh sẽ nấu đường thành hỗn hợp keo sánh mịn, thêm gừng giã nhỏ vào để tăng hương thơm nồng và vị cay dịu, rồi trộn đều với nếp nổ.
Hỗn hợp này được đổ vào khuôn gỗ, ép chặt để định hình, sau đó cắt thành từng miếng vuông nhỏ vừa ăn. Khi ăn, bánh nổ giòn tan trong miệng, vị ngọt thanh của đường hòa quyện cùng chút cay nồng từ gừng, mang lại cảm giác ấm áp và dễ chịu, đặc biệt trong những ngày Tết se lạnh. Không chỉ đơn thuần là một món ăn, bánh nổ còn là một nét văn hóa, một phần ký ức của người dân Quảng Nam, gợi nhắc về những ngày Tết truyền thống đầy ấm cúng bên gia đình.
Bắp hầm Hội An
Bắp hầm Hội An là một món ăn vặt dân dã nhưng đầy hấp dẫn, gắn liền với đời sống và văn hóa ẩm thực của phố Hội. Nguyên liệu chính của món ăn là bắp nếp, được chọn từ những trái bắp tươi non, hạt căng tròn, dẻo mịn. Sau khi bóc vỏ và rửa sạch, bắp được cho vào nồi hầm cùng nước dừa tươi. Chính nước dừa là yếu tố tạo nên sự đặc biệt của món ăn, mang đến vị ngọt tự nhiên và độ béo bùi. Quá trình hầm bắp diễn ra chậm rãi trên lửa nhỏ, giúp từng hạt bắp thấm đẫm hương vị, mềm nhưng vẫn giữ được độ dai vừa phải.
Khi bắp chín, người ta múc ra chén, rắc lên một chút muối mè giã nhuyễn hoặc đường tùy khẩu vị. Lúc thưởng thức, thực khách sẽ cảm nhận được sự hòa quyện tuyệt vời giữa vị ngọt thanh của bắp, béo ngậy của nước dừa, và mùi thơm đặc trưng từ mè rang. Không cầu kỳ trong cách chế biến, nhưng chính sự giản dị, mộc mạc của bắp hầm đã chinh phục biết bao tâm hồn yêu ẩm thực. Là một trải nghiệm ẩm thực đáng nhớ với những ai từng ghé thăm vùng đất này.
Quế Trà My
Quế Trà My là một đặc sản quý giá của Quảng Nam, nổi danh không chỉ trong nước mà còn trên thị trường quốc tế nhờ chất lượng vượt trội và hương thơm đặc trưng. Loại quế này được trồng chủ yếu ở vùng núi Trà My, nơi có thổ nhưỡng và khí hậu lý tưởng với độ ẩm và nhiệt độ phù hợp, tạo điều kiện để cây quế phát triển tốt nhất. Truyền thống trồng quế ở Trà My đã có từ hàng trăm năm, trở thành một nét văn hóa đặc trưng của vùng đất này. Người dân nơi đây thường coi cây quế như “cây vàng” bởi giá trị kinh tế và tinh thần mà nó mang lại.
Vỏ quế Trà My, sau khi thu hoạch, sẽ được cạo sạch, phơi khô và chế biến để trở thành một gia vị không thể thiếu trong ẩm thực. Với mùi thơm nồng, vị cay ngọt đặc trưng, quế thường được sử dụng để tẩm ướp các món nướng, hầm, hoặc làm nguyên liệu cho các món bánh kẹo truyền thống như bánh quế hay kẹo gừng. Không chỉ làm gia vị, quế Trà My còn là nguyên liệu chính trong nhiều bài thuốc Đông y nhờ vào các đặc tính chữa bệnh tuyệt vời. Theo y học cổ truyền, quế có khả năng kích thích tiêu hóa, giảm đau, điều hòa huyết áp, và giữ ấm cơ thể trong những ngày lạnh giá.
Không chỉ mang giá trị về mặt kinh tế và sức khỏe, quế Trà My còn gắn liền với văn hóa và đời sống của người dân Quảng Nam. Cây quế không chỉ là nguồn thu nhập chính mà còn là niềm tự hào của cả một vùng đất. Hình ảnh người nông dân cẩn thận thu hoạch từng lớp vỏ quế, hay mùi thơm thoang thoảng từ các cơ sở chế biến quế đã trở thành một phần không thể thiếu trong ký ức của vùng đất Trà My. Ngày nay, quế Trà My không chỉ là một đặc sản địa phương mà còn là một sản phẩm mang tầm quốc gia, góp phần quảng bá hình ảnh và văn hóa Quảng Nam đến với bạn bè quốc tế.
Rượu Hồng Đào
Rượu Hồng Đào là một đặc sản độc đáo của Quảng Nam, gắn liền với truyền thống và văn hóa địa phương. Loại rượu này được chế biến từ gạo nếp và quả đào chín, hai nguyên liệu quen thuộc nhưng khi kết hợp lại tạo nên hương vị và màu sắc rất riêng. Gạo nếp được chọn lựa kỹ lưỡng, nấu chín rồi ủ men theo phương pháp truyền thống để tạo ra rượu gốc. Sau đó, những lát đào chín mọng, tươi ngon được thêm vào, ngâm trong rượu và ủ kín trong vài tháng. Trong suốt quá trình này, rượu lên men tự nhiên, thấm đẫm hương vị ngọt ngào của đào, cho ra đời loại rượu có sắc hồng nhạt đẹp mắt và hương thơm quyến rũ.
Rượu Hồng Đào không chỉ là thức uống mà còn mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc. Nó thường xuất hiện trong các dịp lễ Tết, cưới hỏi hoặc làm quà tặng như một lời chúc phúc và thể hiện tình cảm gắn kết. Hương vị rượu dịu nhẹ, pha chút ngọt thanh của đào, cay nồng của men gạo, khiến người thưởng thức dễ dàng say mê. Nhấp một ngụm rượu Hồng Đào, người ta như cảm nhận được tinh hoa đất trời Quảng Nam hòa quyện trong từng giọt rượu, để lại dư vị khó quên.
Nước mắm Nam Ô
Nước mắm Nam Ô là biểu tượng của ẩm thực Quảng Nam, nổi tiếng với hương vị đậm đà và thơm ngon đặc trưng. Được làm từ cá cơm tươi đánh bắt từ biển Nam Ô kết hợp với muối hạt tinh khiết, nước mắm được chế biến qua một quy trình công phu. Cá cơm sau khi được làm sạch sẽ được trộn với muối theo tỷ lệ chuẩn, rồi ủ trong các thùng gỗ lớn. Thời gian ủ kéo dài từ 6 tháng đến 1 năm, trong đó cá và muối hòa quyện, chắt lọc ra những giọt nước mắm có màu nâu cánh gián sóng sánh và mùi thơm nồng đặc trưng.
Nước mắm Nam Ô không chỉ là gia vị mà còn là linh hồn của nhiều món ăn miền Trung. Từ rau sống cuốn thịt heo, bánh tráng cuốn, đến các món nướng, luộc, nước mắm đều đóng vai trò làm dậy lên hương vị món ăn. Đặc biệt, với vị mặn vừa phải, hậu ngọt tự nhiên, nước mắm Nam Ô không chỉ làm hài lòng người dân địa phương mà còn chiếm được tình cảm của nhiều thực khách từ khắp nơi. Đây là một sản phẩm mà bất kỳ ai đến Quảng Nam cũng muốn mua về làm quà để lưu giữ hương vị miền biển quê nhà.
Chè bắp Cẩm Nam
Chè bắp Cẩm Nam là món chè mang đậm hương vị ngọt ngào và dân dã của vùng đất Hội An. Nguyên liệu chính để làm chè bắp là những trái bắp nếp trồng trên vùng đất phù sa màu mỡ Cẩm Nam, nổi tiếng với hạt bắp dẻo và thơm ngon. Bắp sau khi được bào mỏng sẽ được nấu chín cùng nước cốt dừa và đường. Quá trình nấu diễn ra chậm rãi, giúp chè đạt được độ sánh mịn hoàn hảo, giữ được vị ngọt tự nhiên và hương thơm ngào ngạt của bắp và nước cốt dừa.
Mỗi chén chè bắp khi dọn ra thường có màu vàng óng của bắp xen lẫn màu trắng mịn của nước dừa, vừa đẹp mắt vừa hấp dẫn. Thưởng thức chè bắp Cẩm Nam, thực khách sẽ cảm nhận được vị ngọt thanh, dẻo thơm của bắp hòa quyện với độ béo ngậy của nước cốt dừa. Để tăng thêm sự sảng khoái, chè thường được thêm đá bào, rất thích hợp để giải nhiệt trong những ngày hè.
Chả giò ram Quảng Nam
Chả giò ram Quảng Nam là một trong những món ăn truyền thống, luôn góp mặt trong các dịp lễ, tiệc, và những bữa cơm gia đình của người dân nơi đây. Món ăn này không chỉ thơm ngon mà còn mang đậm dấu ấn của ẩm thực miền Trung với cách chế biến tỉ mỉ, đầy tinh tế.
Nguyên liệu làm chả giò ram bao gồm những thành phần đơn giản nhưng được lựa chọn kỹ lưỡng để đảm bảo độ tươi ngon. Phần nhân chả giò thường là sự kết hợp hài hòa giữa thịt heo băm nhuyễn, tôm tươi bóc vỏ cắt nhỏ, mộc nhĩ (nấm mèo) thái sợi, và hành tây thái nhỏ. Đôi khi, người dân còn thêm cà rốt bào sợi, khoai môn, hoặc miến ngâm mềm để tăng độ giòn và sự đa dạng trong hương vị. Tất cả nguyên liệu được trộn đều với các loại gia vị như muối, tiêu, bột ngọt, nước mắm ngon, mang đến một hỗn hợp nhân đậm đà, dậy mùi thơm.
Chả bò giò ram. Ảnh: Sưu tầm
Lớp vỏ của chả giò được làm từ bánh tráng mỏng, một loại bánh tráng đặc trưng của Quảng Nam, vừa đủ mềm để cuốn nhưng khi chiên lại giòn rụm. Người làm phải khéo léo cuốn nhân sao cho chặt tay, đều đặn, không quá lỏng để tránh bị bung trong quá trình chiên. Để đạt được độ giòn hoàn hảo, người dân Quảng Nam thường sử dụng dầu lạc nguyên chất, được đun sôi ở nhiệt độ vừa phải trước khi thả từng cuốn chả giò vào. Chả giò được chiên vàng đều, lớp vỏ bên ngoài giòn tan, bên trong vẫn giữ được độ mềm và ngọt của nhân.
Quảng Nam là vùng đất mà mỗi món ăn đều ẩn chứa hương vị của quê hương, cùng những câu chuyện giản dị nhưng sâu sắc. Từ ly rượu Hồng Đào nồng ấm, giọt nước mắm Nam Ô đậm đà, đến chén chè bắp Cẩm Nam ngọt ngào, tất cả như mang trong mình hơi thở của vùng đất miền Trung mộc mạc mà nồng hậu. Ẩm thực nơi đây không chỉ làm thỏa mãn vị giác, mà còn gợi lên cảm giác gần gũi, bình yên, khiến mỗi bước chân du khách lưu lại đều thêm phần lưu luyến. Đến Quảng Nam, không chỉ để ngắm nhìn cảnh đẹp, mà còn để thưởng thức từng hương vị, cảm nhận cái tình của con người xứ Quảng, và mang theo những dư âm khó quên về một miền đất đầy ắp yêu thương.
