Vĩnh Phúc – vùng đất trung du Bắc Bộ nổi tiếng với cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp và hấp dẫn du khách bởi những lễ hội truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa. Trong đó, Lễ hội Đả Cầu, Cướp Phết ở xã Bàn Giản, huyện Lập Thạch là một trong những sự kiện đặc biệt, thu hút đông đảo người dân và du khách thập phương mỗi dịp đầu xuân. Lễ hội tái hiện tinh thần thượng võ, đoàn kết của người Việt và mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, cầu mong một năm mới bình an, may mắn.
1. Giới thiệu chung về Lễ hội Đả Cầu Cướp Phết
Lễ hội Đả Cầu, Cướp Phết ở xã Bàn Giản, huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc là một sự kiện đặc biệt, thu hút hàng ngàn người tham gia mỗi năm.
Diễn ra vào mùng 7 tháng Giêng âm lịch, ngay trong không khí rộn ràng của mùa xuân mới, lễ hội là dịp để người dân địa phương bày tỏ lòng thành kính với thần linh, là sân chơi sôi động với những màn tranh phết kịch tính. Những ai đã từng chứng kiến lễ hội đều không thể quên được không khí hào hứng, tiếng hò reo cổ vũ và tinh thần đoàn kết của các đội tham gia. Đây cũng là cơ hội tuyệt vời để du khách hòa mình vào một trong những phong tục đặc sắc bậc nhất vùng trung du Bắc Bộ.
2. Nguồn gốc và ý nghĩa lịch sử của lễ hội Đả Cầu Cướp Phết
Truyền thuyết về bốn vị tướng và sứ mệnh bảo vệ đất nước
Lễ hội Đả Cầu, Cướp Phết là một trò chơi dân gian sôi động gắn liền với một câu chuyện lịch sử thiêng liêng. Theo truyền thuyết, vào thời Hùng Vương thứ 3, bốn vị tướng tài ba gồm Xá Sơn, Lê Sơn, Tròn Sơn và Xui Sơn đã được giao nhiệm vụ trấn giữ vùng Đông Lai – nay thuộc xã Bàn Giản, huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc. Nhiệm vụ của họ là bảo vệ bờ cõi, giữ gìn sự bình yên cho nhân dân. Để rèn luyện binh sĩ, các vị tướng đã sáng tạo ra trò chơi “đả cầu” – một hoạt động thể lực kết hợp giữa kỹ thuật chiến đấu và sự phối hợp linh hoạt của tập thể.
Theo thời gian, trò chơi này được nhân dân địa phương lưu truyền và phát triển thành Lễ hội Đả Cầu, Cướp Phết, mang đậm dấu ấn lịch sử và tinh thần thượng võ của dân tộc.
Từ bài tập rèn luyện binh sĩ đến nghi thức cầu may
Ban đầu, đả cầu là một hình thức huấn luyện giúp binh lính nâng cao sức mạnh, sự dẻo dai và kỹ năng chiến đấu. Những người tham gia phải có sức khỏe tốt, nhanh nhẹn và khéo léo để tranh cướp quả phết – tượng trưng cho vũ khí hoặc chiến lợi phẩm trong các trận đánh thời xưa.
Dần dần, trò chơi này mang ý nghĩa rèn luyện thể chất, trở thành một phong tục mang đậm tính tâm linh. Người dân tin rằng, ai chạm vào hoặc cướp được quả phết sẽ gặp nhiều may mắn, tài lộc cả năm. Vì vậy, mỗi dịp lễ hội diễn ra, không chỉ trai tráng trong làng mà du khách thập phương cũng háo hức tham gia, mong muốn được chạm vào quả phết để đón nhận phúc lộc đầu năm.
Tinh thần đoàn kết và giá trị văn hóa lâu đời
Ngoài là một lễ hội mang tính giải trí, Đả Cầu, Cướp Phết còn phản ánh tinh thần gắn kết cộng đồng. Những người tham gia phải phối hợp chặt chẽ, hỗ trợ đồng đội để giành được quả phết, thể hiện sự đoàn kết và lòng dũng cảm. Đây cũng là một cách để con cháu đời sau tưởng nhớ công lao của bốn vị tướng anh hùng, giữ gìn truyền thống văn hóa cha ông để lại.
Ngày nay, Lễ hội Đả Cầu, Cướp Phết là một sự kiện đặc sắc của Vĩnh Phúc thu hút đông đảo du khách muốn khám phá những nét đẹp văn hóa truyền thống.
3. Các nghi thức và hoạt động chính trong lễ hội Đả Cầu Cướp Phết
Lễ hội Đả Cầu, Cướp Phết tại Vĩnh Phúc không chỉ thu hút du khách bởi sự náo nhiệt và tinh thần thượng võ, mà còn mang đậm dấu ấn tâm linh, với những nghi thức truyền thống trang trọng. Lễ hội gồm hai phần chính: phần lễ mang ý nghĩa cầu mong phước lành và phần hội với những trò chơi dân gian sôi động, tạo nên không khí tưng bừng đầu năm mới.
Phần lễ: Không khí trang nghiêm và thiêng liêng
Trước khi bước vào những hoạt động náo nhiệt, người dân địa phương tổ chức các nghi thức tế lễ nhằm thể hiện lòng thành kính với thần linh và cầu mong một năm mới bình an, no đủ.
Lễ dâng hương & rước thánh: Vào sáng sớm, các bô lão và dân làng tập trung tại đình làng của ba thôn Đông Lai, Xuân Me và Trụ Thạch để làm lễ rước thánh. Đám rước được tổ chức trang trọng với cờ hoa, kiệu thánh và những người tham gia mặc áo dài truyền thống, tạo nên một khung cảnh đậm chất văn hóa dân gian.
Nghi thức tế lễ: Sau khi rước thánh về đình, các bậc cao niên trong làng tiến hành lễ tế theo nghi thức cổ truyền. Họ cầu xin thần linh ban phước cho một năm quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Đây là khoảnh khắc thiêng liêng, thể hiện đức tin và sự tôn kính đối với những vị thần bảo hộ của làng.
Phần hội: Không khí náo nhiệt với nhiều trò chơi hấp dẫn
Ngay sau phần lễ trang nghiêm, không khí lễ hội bùng nổ với những trò chơi dân gian sôi động, trong đó, tâm điểm chính là trò chơi Đả Cầu, Cướp Phết.
Trò chơi Đả Cầu, Cướp Phết: Đây là phần được mong chờ nhất của lễ hội. Hàng trăm thanh niên trai tráng chia thành các nhóm cùng tranh cướp quả phết – một quả cầu gỗ lớn được ném vào giữa sân. Khi tiếng trống khai hội vang lên, cả sân đấu trở thành một biển người sôi động, hò reo cổ vũ. Người dân tin rằng ai chạm được hoặc cướp được quả phết sẽ gặp nhiều may mắn trong năm mới, vì thế không khí tranh đấu diễn ra vô cùng gay cấn nhưng vẫn giữ được tinh thần vui vẻ, đoàn kết.
Ngoài cướp phết, du khách có thể tham gia hoặc thưởng thức nhiều hoạt động thú vị khác như:
Chọi gà: Những chú gà chiến mạnh mẽ thi đấu trong tiếng reo hò của khán giả.
Cờ tướng: Trận đấu trí hấp dẫn giữa những người chơi lão luyện, thu hút đông đảo người theo dõi.
Giã bánh: Trải nghiệm nét đẹp ẩm thực truyền thống khi tận tay làm ra những chiếc bánh dẻo thơm, mang hương vị ngày Tết.
Bịt mắt bắt dê: Trò chơi mang tính giải trí cao, tạo ra những tràng cười sảng khoái cho cả người chơi và khán giả.
Đu tiên: Một trò chơi đòi hỏi sự khéo léo, khi người chơi đu mình trên những chiếc xích đu cao, tạo nên khung cảnh đẹp mắt giữa nền trời mùa xuân.
Lễ hội Đả Cầu, Cướp Phết là một sự kiện văn hóa, một trải nghiệm du lịch đáng nhớ cho bất kỳ ai muốn khám phá nét đẹp truyền thống Bắc Bộ. Dù bạn đến đây để tận hưởng không khí lễ hội hay chỉ đơn giản là quan sát những trò chơi dân gian độc đáo, chắc chắn bạn sẽ bị cuốn hút bởi sự nhiệt huyết và tinh thần đoàn kết của người dân địa phương.
4. Trải nghiệm của du khách khi tham gia lễ hội Đả Cầu Cướp Phết
Không Khí Náo Nhiệt Và Tinh Thần Đoàn Kết Đầy Hào Hứng
Ngay khi đặt chân đến lễ hội Đả Cầu, Cướp Phết, du khách sẽ ngay lập tức bị cuốn vào không khí tưng bừng, sôi động của sự kiện. Tiếng trống hội dồn dập, tiếng hò reo cổ vũ vang vọng khắp sân đình, tạo nên một khung cảnh rộn ràng khó quên. Giữa dòng người tấp nập, bạn sẽ cảm nhận được tinh thần đoàn kết, hào hứng của những người tham gia, đặc biệt là trong khoảnh khắc hàng trăm thanh niên lao vào cuộc tranh phết đầy kịch tính.
Không chỉ có người dân địa phương mà du khách thập phương cũng hào hứng hòa mình vào không gian văn hóa đậm chất dân gian. Những gương mặt rạng rỡ, những nụ cười phấn khích và những cái bắt tay thân thiện khiến không khí lễ hội trở nên gần gũi, ấm áp hơn bao giờ hết. Đây chính là nét đặc sắc giúp lễ hội Đả Cầu, Cướp Phết trở thành một điểm đến hấp dẫn mỗi dịp đầu xuân.
Cơ Hội Trải Nghiệm Văn Hóa Bản Địa Độc Đáo Tại Vĩnh Phúc
Tham gia lễ hội Đả Cầu Cướp Phết là dịp để du khách vui chơi và hiểu thêm về bản sắc văn hóa vùng trung du Bắc Bộ. Bạn có thể lựa chọn đứng ngoài quan sát, ghi lại những khoảnh khắc sôi động hoặc trực tiếp tham gia các trò chơi dân gian như bịt mắt bắt dê, đu tiên, chọi gà hay giã bánh.
Đối với những ai thích khám phá chiều sâu văn hóa, lễ rước thánh và nghi thức dâng hương là trải nghiệm không thể bỏ qua. Khoảnh khắc mọi người thành kính cầu mong một năm quốc thái dân an, mùa màng bội thu sẽ giúp du khách cảm nhận được sự gắn kết giữa tín ngưỡng và đời sống của người dân nơi đây.
Ngoài ra, đây cũng là dịp để thưởng thức ẩm thực địa phương, với những món ăn dân dã nhưng đậm đà hương vị như bánh giày, bánh nếp, thịt nướng… Một ngày hòa mình vào không gian lễ hội mang lại niềm vui, giúp bạn có cái nhìn sâu sắc hơn về phong tục truyền thống của người Việt.
Dù bạn là người yêu thích những trải nghiệm văn hóa truyền thống hay chỉ đơn giản là muốn hòa mình vào một không gian náo nhiệt đầu năm, lễ hội Đả Cầu, Cướp Phết chắc chắn sẽ mang đến những kỷ niệm đáng nhớ.
5. Thông tin hữu ích cho du khách tham gia Lễ Hội Đả Cầu, Cướp Phết Tại Vĩnh Phúc
Lễ hội Đả Cầu, Cướp Phết là một sự kiện văn hóa quan trọng của người dân Vĩnh Phúc, là điểm đến hấp dẫn dành cho du khách yêu thích khám phá những phong tục truyền thống. Để có một hành trình thuận lợi và trải nghiệm trọn vẹn, hãy tham khảo những hướng dẫn sau.
Cách Di Chuyển Đến Xã Bàn Giản, Huyện Lập Thạch
Xã Bàn Giản thuộc huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc, nằm cách trung tâm Hà Nội khoảng 80 km. Du khách có nhiều lựa chọn về phương tiện di chuyển tùy theo nhu cầu và lịch trình cá nhân.
Từ Hà Nội, du khách đi theo tuyến cao tốc Hà Nội – Lào Cai, sau đó rẽ vào quốc lộ 2A hướng về TP Vĩnh Yên. Tiếp tục di chuyển theo tỉnh lộ 305 về phía huyện Lập Thạch, đến xã Bàn Giản – nơi diễn ra lễ hội. Thời gian di chuyển trong khoảng từ 1,5 đến 2 giờ, tùy vào tình trạng giao thông.
Du khách có thể bắt xe khách từ các bến xe lớn như Mỹ Đình, Giáp Bát, Nước Ngầm với tuyến đi Lập Thạch. Sau khi đến trung tâm huyện Lập Thạch, bạn có thể tiếp tục đi xe ôm hoặc taxi để đến xã Bàn Giản. Ngoài ra, từ TP Vĩnh Yên, có một số tuyến xe buýt chạy qua gần khu vực tổ chức lễ hội, giúp việc di chuyển thuận tiện hơn.
Những điều cần lưu ý khi tham gia lễ hội Đả Cầu Cướp Phết
Lễ hội Đả Cầu, Cướp Phết là một sự kiện mang tính cộng đồng cao, thu hút đông đảo người dân và du khách. Để có trải nghiệm an toàn và trọn vẹn, bạn cần lưu ý một số điều quan trọng sau đây.
Lựa chọn trang phục phù hợp
Nếu muốn tham gia trực tiếp tranh cướp phết, hãy mặc quần áo gọn gàng, đi giày thể thao để thuận tiện di chuyển và đảm bảo an toàn. Nếu chỉ tham quan, chụp ảnh, du khách nên chọn trang phục thoải mái, phù hợp với không khí lễ hội nhưng vẫn đảm bảo sự lịch sự khi vào khu vực tế lễ.
Giữ gìn tư trang cá nhân
Lễ hội thu hút lượng lớn người tham gia, vì vậy bạn cần giữ gìn đồ đạc cẩn thận, tránh mang theo quá nhiều tiền mặt hoặc đồ vật có giá trị cao. Nếu đi theo nhóm, hãy thống nhất trước địa điểm tập trung để tránh bị lạc nhau trong đám đông.
Thời gian thích hợp để đến lễ hội
Phần lễ diễn ra vào buổi sáng với các nghi thức rước thánh và tế lễ tại đình làng, tạo không gian trang nghiêm và thiêng liêng. Phần hội, đặc biệt là trò chơi Cướp Phết, bắt đầu ngay sau đó và là hoạt động được mong chờ nhất.
Để không bỏ lỡ những khoảnh khắc thú vị, du khách nên có mặt tại khu vực lễ hội trước 8h sáng.
Đặc Sản Vĩnh Phúc – Những Món Ngon Không Thể Bỏ Lỡ
Chuyến đi đến Vĩnh Phúc là dịp để hòa mình vào không khí lễ hội, là cơ hội tuyệt vời để thưởng thức những món đặc sản đậm đà hương vị vùng trung du Bắc Bộ.
Chả cá Lập Thạch – Hương vị đặc trưng
Món chả cá tại huyện Lập Thạch nổi tiếng với độ dai, ngọt tự nhiên của cá tươi, kết hợp cùng gia vị truyền thống, tạo nên hương vị thơm ngon khó cưỡng. Chả cá có thể được chiên giòn hoặc hấp lá chuối, thường ăn kèm với bún hoặc cơm nóng.
Bánh trùng mật mía – Hương vị quê hương
Đây là món bánh đặc trưng thường xuất hiện trong các dịp lễ hội, Tết ở Vĩnh Phúc. Bánh trùng có lớp vỏ dẻo mềm, được làm từ bột gạo nếp, nhân bên trong thấm đẫm mật mía ngọt thơm.
Su su Tam Đảo – Rau xanh giòn ngọt
Rau su su trồng tại vùng núi Tam Đảo có độ giòn, ngọt thanh, rất đặc trưng. Du khách có thể thưởng thức su su xào tỏi, luộc chấm muối vừng – những món ăn dân dã nhưng vô cùng hấp dẫn.
Thịt lợn đồi nướng than hoa – Món ăn đậm đà
Lợn đồi tại Vĩnh Phúc được nuôi thả tự nhiên, thịt săn chắc, khi nướng trên than hoa có lớp vỏ giòn, bên trong mềm ngọt, đặc biệt hấp dẫn khi ăn kèm với nước chấm chua ngọt.
Lễ hội Đả Cầu, Cướp Phết là một sự kiện văn hóa đặc sắc, là cơ hội để du khách hòa mình vào không khí sôi động, khám phá phong tục truyền thống và thưởng thức những món đặc sản đậm đà hương vị Vĩnh Phúc. Một chuyến du xuân đến Bàn Giản sẽ mang lại những trải nghiệm khó quên, từ những nghi thức linh thiêng đến những trò chơi dân gian đầy hào hứng.
