Nhắc đến Bắc Giang, không thể không kể đến bánh đa Thổ Hà – một đặc sản mang đậm dấu ấn làng nghề truyền thống. Với hương vị thơm ngon, giòn rụm và màu sắc hấp dẫn, bánh đa Thổ Hà đã trở thành biểu tượng của sự khéo léo, tinh tế trong nghệ thuật làm bánh. Hãy cùng khám phá những điều thú vị về món ăn độc đáo này qua bài viết sau nhé!
Làng nghề bánh đa Thổ Hà
Nằm sát bên dòng sông Cầu thơ mộng, làng Thổ Hà nay thuộc xã Vân Hà, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang từ lâu đã nổi danh là một làng nghề truyền thống với những chiếc bánh đa giòn tan, thơm nức. Đi dọc những con ngõ nhỏ của làng, du khách sẽ dễ dàng bắt gặp hình ảnh những tấm phên tre phơi bánh đa xếp dọc theo mái nhà, bờ tường, sân đình hay những khoảng sân nhỏ. Những chiếc bánh tròn, xếp ngay ngắn, phản chiếu dưới ánh mặt trời tạo nên một cảnh tượng rực rỡ và sống động.
Đến Thổ Hà, bạn sẽ cảm nhận được sự bình dị, ấm áp của những con người gắn bó với làng nghề. Dù từng nổi danh với nghề làm gốm cổ truyền, nhưng từ những năm 1990, bánh đa Thổ Hà đã trở thành sản phẩm chủ lực của làng, mang lại nguồn thu nhập ổn định và giúp gìn giữ nét đẹp làng nghề. Trải qua bao thăng trầm, người dân Thổ Hà vẫn bền bỉ gìn giữ và phát triển nghề làm bánh đa, đưa thương hiệu vươn xa trong nước và cả thị trường quốc tế.
Làng sản xuất hai loại bánh chính:
- Bánh đa nem: Mỏng, dẻo, có màu trắng tự nhiên, khi cuốn nem rán không bị nứt, khi chiên lên có màu vàng óng, giòn rụm và không ngấm dầu. Đây chính là điểm khác biệt làm nên thương hiệu bánh đa nem Thổ Hà, giúp sản phẩm không chỉ nổi tiếng trong nước mà còn xuất khẩu sang Hàn Quốc, Nhật Bản…
- Bánh đa dừa: Dày hơn, được trộn thêm mè và dừa bào sợi, tạo nên hương vị bùi bùi, thơm nức khi nướng trên bếp than.
Cách làm ra chiếc bánh đa Thổ Hà Bắc Giang
Nguyên liệu chính để làm bánh đa Thổ Hà là gạo tẻ thượng hạng, được tuyển chọn kỹ lưỡng từ những hạt gạo ngon, có độ dẻo vừa phải nhưng không quá nát. Gạo sau khi được vo sạch, ngâm nước trong khoảng 1 – 2 tiếng để mềm, sau đó đem xay thủ công để tạo ra bột gạo có độ mịn cao, giúp bánh khi tráng có kết cấu đều và mịn.
Đối với bánh đa nem, bột gạo được pha thêm nước theo tỷ lệ nhất định để tạo độ dẻo, giúp bánh mềm, dai nhưng không bị rách khi cuốn nem. Còn với bánh đa dừa, bột gạo sau khi tráng sẽ được rắc thêm vừng, lạc, dừa nạo để tạo hương vị béo ngậy, thơm bùi khi nướng lên.
Để làm nên những chiếc bánh đa thơm ngon, từng công đoạn đều được thực hiện cẩn thận, đòi hỏi kinh nghiệm và kỹ thuật tinh tế:
- Tráng bánh
Tráng bánh là một trong những công đoạn khó nhất, đòi hỏi người thợ phải có tay nghề cao để đảm bảo bánh có độ mỏng đồng đều nhưng không quá dày hay quá mỏng. Bánh đa nem có lớp tráng mỏng, mềm dẻo, trong khi bánh đa dừa cần được tráng dày hơn một chút để giữ độ giòn khi nướng.
Ngày nay, bánh đa nem đã có sự hỗ trợ của máy móc hiện đại, giúp giảm công sức lao động và tăng năng suất, nhưng bánh đa dừa vẫn phải được tráng thủ công để đảm bảo hương vị đặc trưng và kết cấu hoàn hảo.
- Phơi bánh
Sau khi tráng xong, bánh được đặt lên những phên tre rồi đem phơi khắp sân nhà, trên mái ngói hoặc dọc những con đường trong làng. Điểm đặc biệt của bánh đa Thổ Hà là phơi gió thay vì phơi nắng để bánh giữ được độ dẻo dai, không bị quá giòn hay dễ vỡ.
Những ngày nắng hanh, chỉ cần phơi khoảng 2 tiếng là bánh đã đạt độ khô cần thiết. Nhưng nếu gặp thời tiết ẩm, mưa hoặc trời râm mát, bánh sẽ được sấy bằng máy để đảm bảo chất lượng. Sau đó, bánh sẽ được hong dưới quạt gió để tăng độ mềm, giúp bảo quản lâu hơn mà vẫn giữ được hương vị thơm ngon.
- Cắt bánh
Khi bánh đã khô, người dân bắt đầu bóc bánh khỏi phên tre, chia thành từng khúc bằng nhau sao cho vừa với máy cắt. Bánh được cắt thành từng phần nhỏ, đóng gói theo từng chục hoặc từng trăm chiếc, tùy theo đơn đặt hàng.
Dù đã có sự hỗ trợ của máy móc trong một số công đoạn, nhưng để đảm bảo chất lượng, mỗi chiếc bánh vẫn phải được kiểm tra kỹ lưỡng, đảm bảo không bị rách, vỡ hay dính vào nhau trước khi đến tay khách hàng.
Mua bánh đa Thổ Hà chính gốc ở đâu?
Nếu bạn muốn thưởng thức bánh đa Thổ Hà chính gốc, không gì tuyệt vời hơn việc ghé thăm trực tiếp làng nghề Thổ Hà, thuộc xã Vân Hà, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang. Đây là nơi sản xuất bánh đa lâu đời với hàng trăm hộ gia đình làm nghề truyền thống. Khi đến làng, bạn có thể mua ngay tại nhà dân hoặc các cơ sở sản xuất với chất lượng đảm bảo, đúng chuẩn vị truyền thống. Mua bánh tại làng giúp bạn yên tâm về độ tươi ngon, không hóa chất bảo quản, và có thể chọn lựa loại bánh theo sở thích của mình.
Ngoài việc đến tận nơi, du khách cũng có thể mua bánh đa Thổ Hà tại các chợ lớn ở Bắc Giang, đặc biệt là chợ Kép, chợ Thương, chợ Mỹ Độ. Đây là những khu chợ truyền thống chuyên bán các đặc sản địa phương, trong đó có bánh đa Thổ Hà. Bánh thường được đóng gói sẵn theo từng chục hoặc từng trăm cái, tiện lợi để mang về làm quà. Những sản phẩm ở đây đều được nhập từ các hộ làm bánh trong làng, đảm bảo chất lượng và giá cả hợp lý.
Ngoài ra, bạn cũng có thể mua bánh đa Thổ Hà trên các nền tảng bán hàng trực tuyến hoặc các cửa hàng đặc sản Bắc Giang. Một số cơ sở sản xuất lớn tại làng đã có fanpage, website bán hàng, hoặc liên kết với các sàn thương mại điện tử, giúp khách hàng dễ dàng đặt mua. Tuy nhiên, khi mua online, bạn nên chọn những địa chỉ uy tín, có phản hồi tốt từ khách hàng để đảm bảo bánh chuẩn vị, không bị pha trộn với sản phẩm kém chất lượng.
Dù cuộc sống hiện đại có nhiều thay đổi, nhưng bánh đa Thổ Hà vẫn giữ được giá trị nguyên bản, là niềm tự hào của người dân địa phương và là món quà quê đậm đà bản sắc, gợi nhớ những ký ức tuổi thơ thân thuộc. Nếu có dịp ghé thăm Bắc Giang, đừng quên thưởng thức và mang về những chiếc bánh đa thơm ngon, giòn rụm từ ngôi làng ven sông đầy bình yên này!
