Lễ hội Nghinh Ông Vàm Láng là một nét văn hóa độc đáo, mang đậm bản sắc của ngư dân vùng biển Đồng Tháp. Lễ hội không chỉ thể hiện tín ngưỡng và niềm tin sâu sắc của người dân vào thiên nhiên mà còn là cơ hội để gắn kết cộng đồng, cùng nhau giữ gìn và truyền lại những giá trị văn hóa của vùng biển Nam Bộ. Trong bài viết sau, hãy cùng SmartTravel tìm hiểu sâu hơn về lễ hội đặc biệt này nhé!
1. Nguồn gốc của lễ hội Nghinh Ông Vàm Láng
Lễ hội Nghinh Ông Vàm Láng bắt nguồn từ lòng biết ơn sâu sắc của ngư dân địa phương đối với cá Ông – vị thần biển cả che chở họ trước sóng gió. Theo truyền thuyết, khi vua Gia Long (lúc này còn là Nguyễn Ánh) chạy loạn trước quân Tây Sơn tại cửa sông Soài Rạp, thuyền của ngài gặp bão lớn và đứng trước nguy cơ bị đắm.
Trong giờ phút nguy nan, ngài cầu nguyện trời đất, thần linh phù trợ, và ngay sau đó, một con cá voi to lớn xuất hiện, che chở và dẫn lối cho thuyền của Nguyễn Ánh cập bờ an toàn tại vùng biển Vàm Láng. Sau khi lên ngôi, để tỏ lòng tri ân, vua Gia Long đã phong cá Ông tước “Nam Hải Đại Tướng Quân” và lệnh lập các đình thờ cá Ông tại những vùng biển.
Ngoài ra, Lễ hội Nghinh Ông tại Vàm Láng còn mang đậm màu sắc tín ngưỡng độc đáo qua lễ thỉnh sắc và lễ tế truyền thống. Tương truyền, có một lần cá Ông lụy và tấp vào làng Đồng Hòa (bên kia bờ sông Soài Rạp). Người dân đã chôn cất và sau đó thỉnh cốt về đình Kiểng Phước để thờ phụng. Khi ngư dân Phước Hải (Bà Rịa) đến xin thỉnh cốt về, dân Vàm Láng đã từ chối để giữ gìn “lộc” cho vùng. Từ đó, người dân xây dựng Lăng Ông Nam Hải và thỉnh cốt Ông về thờ cúng, trở thành một nghi lễ trang trọng hàng năm.
Lễ hội Nghinh Ông Vàm Láng ngày nay mang nhiều tên gọi như lễ rước cốt Ông, lễ cầu Ngư, lễ tế cá Ông… Tất cả các nghi lễ này đều nhằm tôn vinh và gìn giữ tín ngưỡng truyền thống, đồng thời thể hiện nét văn hóa đặc trưng của ngư dân Đồng Tháp.
2. Ý nghĩa của lễ hội Nghinh Ông Nam Hải Vàm Láng
Lễ hội Nghinh Ông Vàm Láng là dịp thiêng liêng để ngư dân Đồng Tháp cầu mong cho biển yên, sóng lặng, gió thuận và những chuyến ra khơi bội thu. Cá Ông, vị thần biển cả, được xem như người bảo hộ của ngư dân, che chở và mang đến may mắn cho thuyền bè trong những hành trình xa khơi đầy thử thách.
Vì thế, lễ hội không chỉ mang ý nghĩa tâm linh, tỏ lòng biết ơn sâu sắc của ngư dân đối với Cá Ông mà còn là dịp để gắn kết cộng đồng và tận hưởng niềm vui, giải tỏa những vất vả sau một năm lao động trên biển. Lễ hội Nghinh Ông Vàm Láng với những nghi thức trang nghiêm và không khí gần gũi đã trở thành biểu tượng văn hóa đặc trưng, góp phần khơi dậy tinh thần đoàn kết và niềm tự hào trong lòng những người con vùng biển Nam Bộ.
3. Thời gian – địa điểm tổ chức lễ hội Nghinh Ông Vàm Láng
Lễ hội Nghinh Ông Vàm Láng là một trong những lễ hội lớn và đặc sắc nhất tại Đồng Tháp, diễn ra vào ngày 9 và 10 tháng 3 âm lịch hàng năm. Trong hai ngày này, người dân và du khách từ khắp nơi tụ hội về xã Vàm Láng, huyện Gò Công Đông, tỉnh Đồng Tháp để cùng tham gia vào các nghi thức truyền thống và hoạt động sôi nổi của lễ hội. Đây là dịp để mọi người hòa mình vào không khí tưng bừng, đậm sắc màu văn hóa địa phương.
4. Các phần chính trong lễ hội
Lễ hội Nghinh Ông Vàm Láng diễn ra với hai phần chính là phần Lễ và phần Hội, kết hợp giữa các nghi thức trang trọng và các hoạt động sôi nổi.
4.1. Phần lễ
Phần lễ bắt đầu từ sáng ngày 9 tháng 3 Âm lịch với lễ rước sắc Thần từ Đình Thần tại xã Kiểng Phước về Lăng Ông Nam Hải ở khu phố Lăng 1, thị trấn Vàm Láng. Đoàn rước bao gồm hơn 50 người cùng 2 xe ngựa trang trọng, theo sau là tiếng nhạc lễ truyền thống rộn ràng suốt chặng đường di chuyển. Khi sắc Thần được rước về an vị tại Lăng Ông, các nghi thức như lễ cúng tiên sư, lễ thỉnh cổ bánh, lễ thỉnh vong trên bộ và lễ ra giàn thí cúng cầu an được lần lượt thực hiện với đầy đủ lễ vật gồm xôi, thịt, trà, rượu, bánh trái, thể hiện lòng biết ơn và cầu mong sự phù hộ của Cá Ông.
Đến tối, nghi thức cúng vong linh trước giàn thí tiếp tục diễn ra, với không khí trang nghiêm pha lẫn sự náo nhiệt khi tất cả mọi người tham gia nhảy múa, hòa mình vào tiếng nhạc kèn sôi động.
Sáng sớm ngày 10 tháng 3 âm lịch là thời khắc quan trọng nhất của lễ hội Nghinh Ông Vàm Láng khi hơn 70 chiếc ghe tàu của ngư dân nối đuôi nhau tiến ra biển để làm lễ cúng tế cá Ông. Tàu thuyền được trang trí rực rỡ với cờ hoa và bàn thờ nhỏ có đầy đủ các lễ vật như heo quay, xôi, bánh, trái cây đặc sản vùng Đồng Tháp như vú sữa Lò Rèn, khóm Tân Lập, xoài cát Hòa Lộc, cùng nhang đèn và trầm hương.
Trên mỗi tàu là các thanh niên trai tráng, đoàn múa lân và đoàn nhạc lễ chuẩn bị cho phần lễ cúng ngoài biển. Khi trống từ Lăng Ông vang lên báo hiệu, đoàn tàu khởi hành ra khơi, làm lễ dâng vật phẩm lên cá Ông, thể hiện lòng thành kính của ngư dân. Sau nghi thức cúng tế, đoàn tàu quay về trong tiếng reo hò, tạo nên cảnh tượng rộn ràng khi người dân hai bên bờ đặt bàn hương án với hương hoa nghi ngút, chào đón đoàn tàu khải hoàn. Vật phẩm trên tàu được mang về làm lễ an vị tại lăng, kết thúc phần lễ.
4.1. Phần hội
Phần hội của lễ hội Nghinh Ông Vàm Láng diễn ra song song trong hai ngày 9 và 10 tháng 3 âm lịch, với không khí vô cùng náo nhiệt và tưng bừng. Các trò chơi dân gian như kéo co, đua xe đạp chậm, đá bóng, bóng chuyền, bơi lội, đua ghe, leo cột mỡ, bắt vịt và đẩy gậy thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia.
Buổi tối, người dân và du khách được thưởng thức các buổi diễn hát bội và cải lương, mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống. Những tiếng hò reo cổ vũ và những tràng vỗ tay nhiệt tình tạo nên không khí lễ hội đầm ấm, vui tươi và đầy hào hứng.
Ngoài ra, phần hội còn là dịp để du khách trải nghiệm ẩm thực địa phương. Các hàng quán phục vụ đặc sản Đồng Tháp như cá lóc nướng trui, hủ tiếu Mỹ Tho, cháo cá lóc rau đắng, bún gỏi già… giúp mọi người nạp năng lượng, tiếp tục “cháy” hết mình trong những hoạt động của lễ hội. Với sự đa dạng và phong phú của phần hội, lễ hội Nghinh Ông Vàm Láng là thời gian để cộng đồng cùng nhau vui chơi, thư giãn, và thể hiện tình đoàn kết bền chặt.
5. Lưu ý khi tham gia lễ hội Nghinh Ông Vàm Láng
Khi tham gia lễ hội Nghinh Ông Vàm Láng, du khách cần lưu ý một số điểm sau:
Giữ trang nghiêm trong nghi thức rước sắc Thần
- Đây là phần mở đầu thiêng liêng của lễ hội, nên khi tham gia, du khách cần đi theo đoàn, giữ yên lặng và di chuyển chậm rãi.
- Tránh chen lấn và giữ trật tự, đặc biệt tại các điểm cúng tế dọc đường rước sắc Thần.
Thận trọng khi tham gia lễ cúng ngoài biển
- Phần lễ trên biển là điểm nhấn của Nghinh Ông Vàm Láng, nên khi tham gia đoàn tàu, hãy chuẩn bị tâm thế trải nghiệm không gian thiêng liêng giữa sóng nước.
- Tuân thủ các hướng dẫn an toàn, đứng ở vị trí ổn định, tránh tụ tập sát mạn tàu để đảm bảo an toàn khi tàu ra khơi.
Cẩn trọng trong lễ thỉnh sắc tại Lăng Ông Nam Hải
- Lăng Ông Nam Hải là nơi kết thúc đoàn rước và là trung tâm cho các nghi thức thỉnh sắc.
- Khi vào lăng, du khách nên giữ thái độ tôn kính, tránh xô đẩy và không làm gián đoạn các nghi thức cúng tế.
Tham gia phần hội với tinh thần hòa nhã, vui tươi
- Phần hội rất sôi động với các trò chơi dân gian như kéo co, đua ghe, đẩy gậy… nên hãy cổ vũ nhiệt tình nhưng văn minh, tránh chen lấn.
- Các trò chơi thường thu hút đông đảo người dân, nên đảm bảo giữ khoảng cách an toàn và bảo quản tư trang.
Thưởng thức ẩm thực địa phương đúng lúc, đúng nơi
- Tránh ăn uống tại khu vực cúng tế để giữ sự trang nghiêm cho không gian lễ.
- Sau khi nghi thức kết thúc, bạn có thể thưởng thức các món đặc sản như cá lóc nướng trui, hủ tiếu Mỹ Tho hay bún gỏi già tại các hàng quán quanh khu vực.
Lễ hội Nghinh Ông Vàm Láng là dịp để ngư dân tôn vinh văn hóa và tín ngưỡng truyền thống, đồng thời gắn kết cộng đồng trong không khí trang nghiêm và vui tươi. Từ đó góp phần lưu giữ giá trị tinh thần của vùng biển Nam Bộ cho các thế hệ sau. Hy vọng qua bài viết này, SmartTravel đã giúp bạn đọc hiểu thêm về một nét đẹp văn hóa đặc trưng của Đồng Tháp.
