Lễ hội Nữ tướng Lê Chân là một trong những lễ hội truyền thống đặc sắc của thành phố Hải Phòng, được tổ chức hàng năm vào tháng 2 âm lịch. Đây là dịp để người dân và du khách tôn vinh những giá trị lịch sử, văn hóa gắn liền với tên tuổi của Nữ tướng Lê Chân, người có công khai hoang và dựng nên vùng đất An Biên xưa. Hãy cùng SmartTravel khám phá những nét độc đáo của lễ hội này nhé!

1. Thông tin chung về lễ hội bà Lê Chân

1.1. Câu chuyện về Nữ tướng Lê Chân

Nữ tướng Lê Chân xuất thân từ vùng An Biên, Đông Triều (nay thuộc tỉnh Quảng Ninh), trong một gia đình truyền thống về dạy học và chữa bệnh. Ngay từ khi còn trẻ, bà đã nổi tiếng không chỉ bởi tài sắc vẹn toàn mà còn vì trí tuệ xuất chúng và tinh thần yêu nước mạnh mẽ.

Do từ chối làm tì thiếp cho Thái thú Tô Định – kẻ đại diện cho ách đô hộ của nhà Đông Hán, gia đình bà phải chạy trốn về vùng ven biển An Dương. Tại đây, Lê Chân cùng người thân và dân làng khai phá vùng đất mới, lập nên làng An Biên. Tên làng chính là cách bà lưu giữ tình yêu với quê hương cũ và cũng là khởi đầu của một vùng đất trù phú. Với tinh thần yêu nước và ý chí quật cường, bà tích cực chiêu mộ nghĩa binh, xây dựng lực lượng và tích lũy lương thảo, chuẩn bị cho ngày khởi nghĩa.

Năm 40, khi Hai Bà Trưng phất cờ khởi nghĩa ở Mê Linh, Nữ tướng Lê Chân cùng đội nghĩa binh của mình tham gia chiến đấu, đóng góp không nhỏ vào chiến thắng vang dội đánh đuổi quân Đông Hán. Sau khởi nghĩa, bà được Hai Bà Trưng phong chức “Chưởng quản binh quyền” và giao nhiệm vụ trấn thủ Hải Tần (khu vực Hải Phòng ngày nay), vừa tiếp tục bảo vệ biên cương, vừa xây dựng lực lượng vững mạnh để duy trì nền độc lập của dân tộc.

1.2. Ý nghĩa lễ hội

Lễ hội Lê Chân được tổ chức để tưởng nhớ công lao trời biển của Nữ tướng và cũng là dịp khơi dậy niềm tự hào dân tộc, giáo dục thế hệ trẻ về lịch sử và truyền thống “uống nước nhớ nguồn.” Lễ hội mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, người dân địa phương và du khách thập phương tới thắp nén hương tri ân, cầu mong một năm mới bình an, may mắn và mọi điều hanh thông.  

Ngoài giá trị văn hóa và lịch sử, lễ hội còn đóng vai trò quảng bá hình ảnh thành phố Hải Phòng đến với du khách trong và ngoài nước. Đây không chỉ là một sự kiện văn hóa mà còn là biểu tượng của tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc và sự gắn kết cộng đồng. Lễ hội Lê Chân, với sự kết hợp giữa các nghi thức truyền thống và không khí hội hè sôi động, đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân thành phố hoa phượng đỏ.

1.3. Thời gian và địa điểm tổ chức lễ hội bà Lê Chân

Lễ hội Lê Chân được tổ chức hàng năm trong ba ngày, từ mùng 7 đến mùng 9 tháng 2 âm lịch. Các hoạt động lễ hội diễn ra tại những địa điểm chính gồm Tượng đài Nữ tướng Lê Chân, Đền Nghè và Đình An Biên. Các địa điểm này không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn gắn bó mật thiết với cuộc đời và sự nghiệp của Nữ tướng Lê Chân. Với không gian linh thiêng, đây là điểm tụ hội của đông đảo người dân địa phương và du khách thập phương mỗi mùa lễ hội.

2. Các hoạt động trong lễ hội bà Lê Chân Hải Phòng

Lễ hội Nữ tướng Lê Chân được chia thành hai phần chính: phần lễ và phần hội.

2.1. Phần lễ

Phần lễ bao gồm các nghi thức như lễ cáo yết, dâng hương, lễ tạ, và tế nữ quan. Đặc biệt, đám rước được xem là điểm nhấn quan trọng, kéo dài từ Đền Nghè đến Đình An Biên. Trong suốt hành trình, đoàn rước di chuyển chậm rãi, nghiêm trang dưới tiếng nhạc truyền thống, thể hiện lòng biết ơn và tôn kính đối với vị Thành hoàng của đất Cảng. Khi đến đình, các đồ tế lễ như long ngai, mũ ấn được đặt vào vị trí trang trọng và lễ tế được tiến hành hai lần mỗi ngày trong suốt ba ngày lễ hội.

Trong lễ tế, những sắc phong cao quý từ các triều đại dành cho Nữ tướng Lê Chân được xướng lên, bày tỏ sự tôn kính sâu sắc. Các lễ vật dâng lên Thánh Mẫu bao gồm hương hoa, xôi quả, bánh giày và các món ăn đặc sản như gà, sò, ốc, cua bể – những món được cho là ưa thích của bà khi còn sống. Thịt lợn tế sống, sau khi hoàn thành nghi lễ, sẽ được chia đều cho người dân, thể hiện tinh thần đoàn kết và gắn bó cộng đồng.

2.2. Phần hội

Phần hội của lễ hội Nữ tướng Lê Chân đầy sôi nổi với nhiều hoạt động vui chơi giải trí và biểu diễn nghệ thuật truyền thống. Tại khu vực Tượng đài Nữ tướng Lê Chân, chương trình chợ quê tái hiện không gian làng quê xưa, với các gian hàng bày bán sản vật địa phương, nặn tò he, viết thư pháp, và biểu diễn nghệ thuật dân gian như hát xẩm. Khu vực này cũng tổ chức nhiều trò chơi hấp dẫn như cờ người, ô ăn quan, bịt mắt bắt vịt, đánh chuyền và các màn trình diễn võ dân tộc.

Tại Đền Nghè và Đình An Biên, du khách có thể thưởng thức các tiết mục diễn xướng chầu văn, hát chèo, và các màn trống hội đặc sắc. Những hoạt động này không chỉ mang tính chất giải trí mà còn góp phần bảo tồn và phát huy nghệ thuật truyền thống của vùng đất Hải Phòng.

3. Lưu ý khi tham gia lễ hội nữ tướng Lê Chân

Việc tuân thủ các lưu ý này sẽ giúp du khách có trải nghiệm lễ hội ý nghĩa và trọn vẹn:

• Trang phục phù hợp: Khi tham gia các nghi thức, bạn nên mặc trang phục kín đáo, lịch sự để thể hiện sự tôn kính với Nữ tướng Lê Chân và phù hợp với không gian tâm linh của lễ hội.
• Thái độ nghiêm trang: Trong những hoạt động chính như lễ dâng hương, tế nữ quan, và rước kiệu, hãy giữ thái độ tôn kính, tránh nói chuyện lớn tiếng hay gây mất trật tự, đặc biệt khi rước long ngai và mũ ấn đến Đình An Biên.
• Chú ý vệ sinh: Du khách cần giữ gìn vệ sinh chung bằng cách không xả rác, đặc biệt ở khu vực các nghi lễ tế sống và chia thịt lợn cho dân làng. 
• Bảo quản tài sản cá nhân: Do lễ hội thu hút lượng lớn người dân và du khách, bạn cần chú ý bảo quản tài sản cá nhân. Tránh mang theo nhiều đồ vật có giá trị để giảm thiểu rủi ro khi di chuyển trong đám đông.
• Tôn trọng phong tục địa phương: Không tự ý chạm vào các lễ vật hay khu vực thờ cúng nếu không được phép.
• Tránh chen lấn trong đám rước: Hãy kiên nhẫn, không chen lấn hoặc gây ùn tắc trên đoạn đường từ Đền Nghè đến Đình An Biên, để duy trì sự trang nghiêm và trật tự cho lễ hội.
• Mang theo lễ vật: Nếu bạn muốn tham gia dâng lễ tại Đền Nghè hoặc Đình An Biên, hãy chuẩn bị các lễ vật như hương hoa, bánh giày, hoặc sản vật địa phương.
• Giữ trật tự trong các không gian diễn xướng: Lễ hội có nhiều chương trình nghệ thuật truyền thống như hát chèo, hát văn, và biểu diễn nhạc cụ dân tộc. Khi tham gia, hãy giữ trật tự và tôn trọng nghệ sĩ biểu diễn, để không làm ảnh hưởng đến không khí trang trọng và ý nghĩa của các tiết mục.

Lễ hội Nữ tướng Lê Chân là dịp để người dân và du khách cùng hòa mình vào không khí văn hóa truyền thống, thể hiện lòng tri ân và niềm tự hào dân tộc. Với những giá trị lịch sử sâu sắc, lễ hội không chỉ giữ gìn nét đẹp văn hóa mà còn góp phần kết nối cộng đồng, tạo nên một dấu ấn khó quên cho du khách khi đến với vùng đất Hải Phòng.