Lễ hội Đền Đức Thánh Nguyễn là một trong những lễ hội truyền thống đặc sắc, mang đậm giá trị văn hóa tâm linh của người dân Ninh Bình. Đây là dịp để cộng đồng cùng nhau tưởng nhớ, tri ân công lao của các bậc tiền nhân và cầu mong những điều tốt lành cho cuộc sống. Những điều thú vị nhất về lễ hội này sẽ được SmartTravel bật mí trong bài viết sau, cùng theo dõi nhé!
1. Giới thiệu đôi nét về đền Đức Thánh Nguyễn
Đền Đức Thánh Nguyễn, tọa lạc tại làng Điềm, phủ Tràng An xưa (nay thuộc hai xã Gia Thắng và Gia Tiến, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình), là một công trình kiến trúc tâm linh cổ kính mang đậm dấu ấn lịch sử và văn hóa. Được xây dựng trên nền chùa Viên Quang – ngôi chùa do chính Đức Thánh Nguyễn Minh Không thành lập năm 1121, đền là nơi tưởng nhớ và tôn vinh nhà sư tài ba, người được phong tước Lý Quốc Sư dưới triều đại nhà Lý.
Nguyễn Minh Không không chỉ nổi danh là bậc cao tăng đức độ mà còn có công lớn trong việc khôi phục và phát triển nghề đúc đồng, một di sản quý giá từ nền văn minh Đông Sơn. Với tài năng và tâm huyết, ông đã góp phần bảo tồn tinh hoa văn hóa Việt cổ, làm rạng danh truyền thống nghệ thuật và kỹ thuật của dân tộc.
Sau khi Nguyễn Minh Không viên tịch, người dân Đàm Xá đã chuyển đổi chùa Viên Quang thành đền thờ, thể hiện lòng tri ân sâu sắc đối với vị Thánh của dân tộc. Năm 1989, đền được công nhận là Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia. Đền Đức Thánh Nguyễn là nơi lưu giữ những giá trị tâm linh và là biểu tượng văn hóa trường tồn qua hàng thế kỷ, gắn liền với lịch sử và bản sắc của người dân Ninh Bình.
2. Ý nghĩa của lễ hội đền Đức Thánh Nguyễn
Lễ hội Đền Đức Thánh Nguyễn là dịp để tưởng nhớ công lao to lớn của Lý Quốc Sư (Nguyễn Minh Không), vị danh y tài hoa đã cứu chữa cho vua Lý và nhân dân thời bấy giờ. Diễn ra hằng năm từ ngày 8 đến ngày 10 tháng 3 âm lịch, lễ hội tạo nên một không gian văn hóa đặc sắc, thu hút đông đảo người dân và du khách thập phương.
Với các nghi lễ trang trọng và hoạt động văn hóa dân gian, đây còn là cơ hội để cộng đồng cùng nhau tái hiện và gìn giữ những giá trị văn hóa, lịch sử linh thiêng của dân tộc. Đặc biệt, lễ hội chính – hay còn gọi là hội tổng – được tổ chức 5 năm hoặc 10 năm một lần tùy theo điều kiện kinh tế, mang đến quy mô hoành tráng và sự háo hức cho người tham gia.
Hơn thế nữa, lễ hội Đền Đức Thánh Nguyễn cũng khơi dậy niềm tự hào về truyền thống yêu nước, yêu quê hương, nâng cao ý thức bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa, góp phần quảng bá hình ảnh quê hương Ninh Bình đến với du khách trong và ngoài nước.
Đối với du khách, tham gia lễ hội là cơ hội trở về với nguồn cội, hòa mình vào không khí và cảm nhận trọn vẹn sự giao thoa giữa hiện tại và quá khứ. Từ đó, thế hệ hôm nay và mai sau thêm hiểu, thêm yêu mảnh đất cố đô và những giá trị văn hóa bất biến của dân tộc.
3. Các hoạt động trong lễ hội đền Đức Thánh Nguyễn
Được tổ chức công phu và trang trọng, lễ hội bao gồm hai phần chính: phần lễ và phần hội.
3.1. Phần lễ
Phần lễ của lễ hội đền Đức Thánh Nguyễn diễn ra theo đúng truyền thống, với các nghi thức được thực hiện trang nghiêm và đúng giờ. Các nghi lễ quan trọng bao gồm: lễ mở cửa đền, lễ mộc dục (tắm tượng), lễ cáo yết, lễ rước bách thần, lễ tế yên vị, lễ dâng hương, và lễ tế chính. Đặc biệt, tục rước nước từ sông Hoàng Long về đền mang ý nghĩa cầu mong sự thanh tẩy và nguồn sống dồi dào cho muôn dân.
Người dân địa phương, đặc biệt là các xã Gia Tiến và Gia Thắng, tất bật chuẩn bị các vật phẩm cúng lễ từ rất sớm để đảm bảo buổi lễ được diễn ra chu toàn. Không khí thiêng liêng bao trùm toàn bộ khu vực khi từng nghi thức được tiến hành. Lễ dâng hương có sự tham dự của các lãnh đạo tỉnh và huyện, cùng đông đảo người dân và du khách, thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn” và lòng tri ân đối với công lao của Quốc sư Nguyễn Minh Không trong lịch sử dân tộc.
3.2. Phần hội
Sau phần lễ trang nghiêm là phần hội, nơi các hoạt động văn hóa và giải trí diễn ra sôi động, thu hút sự tham gia của đông đảo người dân và du khách. Các trò chơi dân gian như kéo co, cò 32 quân, chọi gà và các môn thể thao như bóng chuyền, bóng đá mang đến không khí náo nhiệt và đầy hứng khởi.
Ngoài các trò chơi, lễ hội còn tổ chức phiên chợ làng Điềm – nơi giới thiệu và quảng bá các sản phẩm dân dã, đặc trưng của huyện Gia Viễn. Các hoạt động giao lưu văn hóa, trình diễn nghệ thuật và khu ẩm thực truyền thống góp phần tạo nên không gian trải nghiệm phong phú.
Điểm nhấn đặc biệt là các chương trình biểu diễn nghệ thuật Yoga, chung kết cuộc thi “Ươm mầm tài năng hướng dẫn viên du lịch”, và trải nghiệm tour du lịch “Tìm về cội nguồn Đức Thánh Nguyễn”. Những hoạt động này giúp làm nổi bật những đóng góp to lớn của Thiền sư Nguyễn Minh Không trong sự nghiệp y học và lịch sử dân tộc.
4. Một số lưu ý khi tham gia lễ hội đền Đức Thánh Nguyễn
Để có một trải nghiệm trọn vẹn và ý nghĩa khi tham gia lễ hội đền Đức Thánh Nguyễn tại huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình, du khách nên lưu ý những điểm sau:
- Trang phục phù hợp
- Chọn trang phục lịch sự, kín đáo để thể hiện sự tôn kính với không gian linh thiêng của đền.
- Tránh mặc các loại quần áo quá ngắn, hở hang hoặc không phù hợp với không khí trang trọng của phần lễ.
- Tuân thủ quy định lễ hội
- Tham gia đúng các khu vực dành cho người dân và du khách, không tự ý bước vào khu vực hành lễ của các chức sắc hoặc ban tổ chức.
- Giữ gìn trật tự và tuân thủ hướng dẫn từ ban tổ chức để tránh làm gián đoạn các nghi thức linh thiêng.
- Giữ gìn vệ sinh môi trường
- Không xả rác bừa bãi, hãy sử dụng thùng rác được bố trí trong khu vực lễ hội.
- Hạn chế mang theo túi nilon hoặc các vật dụng có thể gây ảnh hưởng đến cảnh quan môi trường.
- Đảm bảo an toàn cá nhân
- Lễ hội thường thu hút đông đảo người tham dự, cần chú ý bảo vệ tài sản cá nhân như điện thoại, ví tiền để tránh mất mát.
- Trông chừng trẻ nhỏ nếu đi cùng gia đình, tránh để các em đi lạc trong đám đông.
- Lưu ý thời gian và thời tiết
- Các nghi lễ quan trọng thường diễn ra đúng giờ, hãy có mặt sớm để không bỏ lỡ phần lễ chính.
- Thời điểm diễn ra lễ hội có thể trùng với mùa hè hoặc xuân, cần chuẩn bị mũ, ô hoặc áo mưa để ứng phó với thời tiết.
- Tôn trọng không gian văn hóa
- Không gây ồn ào, nói chuyện lớn tiếng hoặc có hành động làm ảnh hưởng đến không khí linh thiêng.
- Tránh quay phim, chụp ảnh khi không được phép, đặc biệt trong các nghi thức lễ trang trọng.
Tham gia lễ hội đền Đức Thánh Nguyễn, mỗi người không chỉ cảm nhận được không khí thiêng liêng mà còn được hòa mình vào các hoạt động văn hóa sôi động, tạo nên những kỷ niệm khó quên. Đây thực sự là một điểm nhấn văn hóa đáng tự hào, cần được bảo tồn và phát huy qua các thế hệ.
