Lễ hội Đền Mẫu Hưng Yên là một trong những lễ hội truyền thống mang đậm dấu ấn văn hóa và tâm linh. Mỗi năm, lễ hội thu hút hàng ngàn du khách thập phương về đây để hòa mình vào sự trang nghiêm của các nghi thức, không khí sôi động của các hoạt động văn hóa, nghệ thuật và trò chơi dân gian. Hãy cùng SmartTravel tìm hiểu sâu hơn về lễ hội độc đáo này nhé!
1. Đôi nét về đền Mẫu
Nằm yên bình trên đường Bãi Sậy, phường Quang Trung, thành phố Hưng Yên, Đền Mẫu là một công trình văn hóa tâm linh đặc sắc, thờ bà Dương Quý Phi, người được tôn xưng là Dương Thiên Hậu. Theo truyền thuyết và sử sách, bà là vợ vua Tống Đế Bính. Năm 1279, khi quân Nguyên xâm lược nước Tống, vua cùng hoàng tộc phải chạy về phương Nam. Không chịu khuất phục trước kẻ thù, Dương Quý Phi đã cùng vua Tống và các phi tần tuẫn tiết trên biển. Thi thể của bà sau đó trôi dạt vào bãi cát và được người dân địa phương chôn cất, lập đền thờ để tưởng nhớ lòng trung nghĩa của bà.
Đền tọa lạc trên thế đất “Ngọa Long” nhìn ra hồ Bán Nguyệt, một không gian thiên nhiên hữu tình kết hợp thế “Sơn Diễu Thủy”. Cổng Nghi môn đồ sộ với kiến trúc chồng diêm hai tầng tám mái, các đầu đao cong mềm mại, mang đậm nét đặc trưng của nghệ thuật kiến trúc truyền thống Việt Nam. Trên vòm cuốn, bức đại tự “Dương Thiên Hậu – Tống Triều” cùng dòng chữ Hán “Thiên Hạ Mẫu Nghi” thể hiện sự tôn kính dành cho vị nữ thần mẫu này.
Đi sâu vào khuôn viên đền, không thể không nhắc đến cây cổ thụ hơn 700 năm tuổi, sự kết hợp kỳ diệu của ba loài cây sanh, đa, si, tạo nên một biểu tượng trường tồn. Các tòa chính trong đền bao gồm Đại Bái, Tiền Đường và Hậu Cung, đều mang phong cách kiến trúc cổ kính và tinh xảo. Đặc biệt, Hậu Cung là nơi đặt tượng bà Dương Quý Phi cùng hai thị nữ Kim Thị và Liễu Thị, với những chi tiết chạm khắc tỉ mỉ, thể hiện vẻ đẹp đôn hậu, thanh cao.
Ngoài giá trị tâm linh, Đền Mẫu còn lưu giữ nhiều di vật quý giá như long sàng, long kỷ, cùng 15 đạo sắc phong từ triều Lê đến Nguyễn, là minh chứng cho sự kính ngưỡng và tôn vinh của các triều đại dành cho bà Dương Quý Phi.
2. Thời gian tổ chức lễ hội đền Mẫu Hưng Yên
Lễ hội Đền Mẫu Hưng Yên được tổ chức vào ngày 10 – 15 tháng 3 âm lịch hàng năm, thu hút đông đảo du khách từ khắp thập phương về tham dự. Đây là thời điểm người dân bày tỏ lòng thành kính, cầu mong quốc thái dân an và gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống.
3. Các phần chính trong lễ hội đền Mẫu
Lễ hội đền Mẫu bao gồm 2 phần chính là phần lễ và phần hội:
3.1. Phần lễ
Phần lễ của Lễ hội Đền Mẫu Hưng Yên được tổ chức trang nghiêm, với các nghi thức mang đậm tính truyền thống. Điểm nhấn đầu tiên là nghi thức rước kiệu, nơi các kiệu thờ được trang trí lộng lẫy, tượng trưng cho sự tôn kính đối với Dương Quý Phi – Dương Thiên Hậu. Đoàn rước kiệu đi đầu với đội hình cờ ngũ sắc, chiêng trống dồn dập, tiếp nối là long đình, bát bửu và các đội hình lộ bộ mặc trang phục truyền thống. Đặc biệt, múa lân và múa rồng góp phần làm tăng thêm sự long trọng và không khí rộn ràng, thu hút đông đảo người dân tham gia.
Bên cạnh đó, nghi thức rước nước từ sông Hồng cũng là một phần quan trọng. Đoàn người từ Đền Mẫu di chuyển đến sông để lấy nước thiêng, sau đó quay về đền. Nước được coi là biểu tượng của sự thanh tẩy, giúp cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và cuộc sống ấm no. Những nghi lễ thể hiện tôn kính đối với thần mẫu và phản ánh tín ngưỡng lâu đời của người dân Phố Hiến.
3.2. Phần hội
Phần hội của lễ hội Đền Mẫu Hưng Yên là không gian sôi động, nơi văn hóa dân gian được tái hiện qua nhiều hoạt động phong phú. Các tiết mục hát chầu văn và hát cửa đền là điểm nhấn đặc sắc, bộc lộ sự hòa quyện giữa nghệ thuật trình diễn và tín ngưỡng tâm linh. Những làn điệu mượt mà, sâu lắng không chỉ phục vụ nhu cầu giải trí mà còn góp phần tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của vùng đất Bắc Bộ.
Bên cạnh đó, lễ hội còn tổ chức nhiều trò chơi dân gian hấp dẫn như chọi gà, kéo co, thi đấu cờ tướng và bịt mắt bắt dê. Những hoạt động này được hưởng ứng bởi đông đảo người tham gia, mang lại không khí vui tươi, sôi động, giúp kết nối cộng đồng. Đồng thời, đây là dịp để các thế hệ trẻ hiểu thêm về những giá trị văn hóa và phong tục cổ truyền, qua đó duy trì và phát huy bản sắc dân tộc.
4. Một số lưu ý khi tham gia lễ hội đền Mẫu
Dưới đây là một số lưu ý quan trọng khi du khách tham dự lễ hội đền Mẫu Hưng Yên:
- Ăn mặc lịch sự, kín đáo và giữ thái độ trang nghiêm khi tham gia các nghi thức, tránh đùa giỡn hoặc gây ồn làm ảnh hưởng đến không khí trang trọng.
- Giữ gìn vệ sinh chung, không xả rác bừa bãi, sử dụng thùng rác đúng nơi quy định và hạn chế mang theo đồ nhựa dùng một lần để góp phần giữ môi trường xanh, sạch, đẹp.
- Cẩn thận bảo quản tư trang, tránh chen lấn trong đám đông. Nếu đi cùng trẻ nhỏ hoặc người cao tuổi, cần chú ý theo sát để tránh lạc nhau trong không gian đông người.
- Làm theo các chỉ dẫn về khu vực nghi lễ, giờ giấc và nội quy của lễ hội. Tôn trọng di tích và không tự ý xâm phạm hoặc làm hư hỏng các đồ vật thờ cúng.
- Chuẩn bị lễ vật gọn nhẹ, phù hợp và thực hiện nghi thức với lòng thành kính. Tránh chen lấn, tranh giành để giữ không khí trật tự và trang nghiêm.
Lễ hội Đền Mẫu Hưng Yên là dịp để tưởng nhớ và tri ân các bậc tiền nhân, đồng thời là cơ hội để cộng đồng hòa mình vào không khí văn hóa, tâm linh đậm đà bản sắc dân tộc. Với những nghi lễ trang nghiêm, các hoạt động đặc sắc cùng vẻ đẹp cổ kính của Đền Mẫu, lễ hội đã trở thành điểm nhấn văn hóa của vùng đất Phố Hiến.
