Lễ hội Đền Quả Sơn là một trong những sự kiện văn hóa tâm linh nổi bật tại xứ Nghệ, thu hút hàng ngàn du khách và người dân tham gia mỗi năm. Với những nghi lễ truyền thống, các hoạt động văn hóa đặc sắc, đây là cơ hội tuyệt vời để bạn khám phá nét đẹp văn hóa độc đáo của vùng đất xứ Nghệ. Cùng SmartTravel khám phá lễ hội Đền Quả Sơn và tìm hiểu những điều thú vị tại đây!
1. Đền Quả Sơn ở đâu? Vài nét về lễ hội Đền Quả Sơn
Đền Quả Sơn là một trong bốn ngôi đền nổi tiếng linh thiêng của xứ Nghệ, nằm trong danh sách “nhất Cờn, nhì Quả, tam Bạch Mã, tứ Chiêu Trưng”. Được xây dựng tại xã Bồi Sơn, huyện Đô Lương, đền thờ Uy Minh Vương Lý Nhật Quang – vị tri châu Nghệ An có công lao lớn trong việc xây dựng và bảo vệ quê hương xứ Nghệ, đồng thời cũng góp phần giữ gìn bờ cõi Đại Việt dưới triều đại nhà Lý. Lễ hội Đền Quả Sơn không chỉ là dịp tưởng nhớ vị anh hùng dân tộc mà còn là một trong những lễ hội quy mô, độc đáo và giàu bản sắc nhất của vùng đất Nghệ An.
Nét đặc sắc của Lễ hội Đền Quả Sơn là lễ rước ngài lên tạ ơn Bà Bụt ở chùa Tiên Tích tự, cách đền 4km về phía Tây. Tương truyền, Bà Bụt là người đã giúp đỡ Lý Nhật Quang trong việc xây dựng đất nước, đồng thời chỉ cho ông nơi quy hóa và hiển thánh dưới chân núi Quả. Lễ rước ngài lên chùa Bà Bụt diễn ra mỗi hai năm một lần, vào các năm chẵn, bằng cả đường bộ và đường thủy, tạo nên không khí linh thiêng và trang trọng.
Lễ hội mang đậm nét văn hóa dân gian, thể hiện đạo lý “Uống nước, nhớ nguồn” của người Việt, thể hiện lòng biết ơn đối với các vị thần và anh hùng dân tộc. Ngoài các hoạt động văn hóa, nghệ thuật đặc sắc, lễ hội còn là dịp để cộng đồng sum vầy, gìn giữ và phát huy truyền thống văn hóa. Với những giá trị văn hóa đặc biệt đó, Lễ hội Đền Quả Sơn đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2018, góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.
2. Thời gian diễn ra lễ hội Đền Quả Sơn
Lễ hội Đền Quả ngày nay được tổ chức vào ngày 19 và 20 tháng Giêng hằng năm, thu hút đông đảo du khách và người dân địa phương. Dù đã có những thay đổi để phù hợp với thời đại, nhưng lễ hội vẫn giữ nguyên được những nghi lễ truyền thống, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.
3. Các hoạt động đặc sắc trong lễ hội Đền Quả Sơn
Phần lễ
Lễ hội Đền Quả Sơn diễn ra với ba nghi lễ chính: lễ Khai quang, tẩy uế; lễ Yết cáo và lễ Chính tế. Sau khi các nghi thức này được tiến hành, hai đội quân thủy và bộ, cùng với đoàn rước kiệu Đức Thánh, chuẩn bị cho phần lễ duyệt binh đầy trang trọng.
Trong phần duyệt binh, đội quân bộ được chia thành hai đội chính: đội “chính binh” và đội “dân binh”, mỗi đội khoảng 90 người. Các binh sĩ mặc áo lính lụa đỏ và lụa vàng, tạo nên hình ảnh uy nghi, oai hùng. Đội chính binh được sắp xếp thành hai hàng dọc, tượng trưng cho hai cánh quân. Khi tiếng trống lệnh vang lên, cả đội quân tiến nhanh vòng quanh sân đền, thực hiện ba vòng thuận và ba vòng nghịch, theo nhịp trống dồn dập. Tiếng hoan hô của quan khách và du khách tạo nên không khí náo nhiệt, hùng tráng, làm sống dậy một thời kỳ oanh liệt của Lý Tướng quân.
Sau khi kết thúc phần duyệt binh bộ, đoàn quân tiếp tục tổ chức duyệt thủy binh. Tại bến đền, đội thủy binh tiến về Động Ngự, nơi diễn ra nghi lễ duyệt thuyền. Hai đội thuyền rồng, mỗi đội chèo ba vòng thuận và ba vòng nghịch, tạo nên một cảnh tượng đẹp mắt và đầy ấn tượng. Lễ duyệt thủy binh kết thúc khi hai đội thuyền đã hoàn thành đủ ba vòng, và các đoàn thuyền rồng trở lại theo hàng dọc, ngược dòng để lên bến Chùa.
Trong suốt cuộc hành trình, đoàn rước bộ cũng tiến hành dừng lại tại các di tích như chùa Nhân Bồi, đình Tập Phúc, đình Phúc Hậu… để thực hiện các nghi thức bái tạ và lạy mừng. Các nghi lễ tại đây thể hiện lòng biết ơn của cộng đồng đối với các thần linh và những người có công với dân tộc. Những khoảnh khắc này không chỉ mang đậm giá trị văn hóa tâm linh mà còn là dịp để các quan viên, chức sắc và nhân dân thắt chặt thêm tình đoàn kết, lòng tôn kính đối với các đấng thần linh.
Vào khoảng 11 giờ sáng, hai đoàn rước bộ và thủy binh hội tụ tại chùa Bà Bụt để tiến hành lễ Tạ ơn. Lễ Tạ ơn là dịp để cộng đồng dâng hương, dâng hoa và các lễ vật cúng tế nhằm bày tỏ lòng biết ơn đối với Đức Thánh. Sau lễ Tạ ơn, toàn thể quan viên và du khách cùng tham gia lễ Xuất thần, một nghi lễ quan trọng nhằm tiễn Đức Thánh và các thần linh trở về đền Quả Sơn.
Sau khi hoàn thành lễ Tạ ơn, hai đoàn quân thủy và bộ tổ chức lễ duyệt quân lần cuối để chuẩn bị rước về xuôi. Quy trình duyệt quân lần này cũng được tổ chức tương tự như lúc ra quân, nhanh chóng và đầy khí thế. Khi các đội quân về đến bến đền Quả Sơn, đội dân binh và chính binh đứng thành hai hàng dọc trước cổng đền, làm lễ yên vị cho Đức Thánh, chính thức kết thúc phần lễ của lễ hội.
Phần hội
Phần hội của Lễ hội Đền Quả Sơn diễn ra sôi động với sự tham gia của các xã trong huyện, tạo nên không khí vui tươi và đầy sắc màu. Các trò chơi dân gian như chơi đu, chọi gà, đua thuyền, cờ tướng, thi đấu vật dân tộc, đập niêu, kéo co luôn thu hút sự tham gia nhiệt tình của người dân địa phương và du khách. Xen lẫn là những trò chơi hiện đại như bóng chuyền, bóng đá, mang lại sự đa dạng và phấn khích cho mọi lứa tuổi.
4. Một vài lưu ý khi tham gia lễ hội Đền Quả Sơn
Khi tham gia lễ hội Đền Quả Sơn, du khách cần lưu ý một số điều để có thể tận hưởng trọn vẹn không khí lễ hội và đảm bảo an toàn.
– Thời gian: Lễ hội Đền Quả Sơn được tổ chức vào ngày 19 và 20 tháng Giêng hằng năm, vì vậy hãy theo dõi lịch tổ chức lễ hội để không bỏ lỡ những ngày quan trọng.
– Trang phục: Vì lễ hội diễn ra tại đền, nơi thờ cúng, du khách nên ăn mặc trang nghiêm và tôn trọng không gian linh thiêng của đền.
– Giữ gìn vệ sinh: Lễ hội thu hút đông đảo người tham gia, vì vậy hãy luôn giữ gìn vệ sinh chung, không vứt rác bừa bãi.
– Chú ý đến các nghi lễ: Tìm hiểu trước về các nghi thức, phong tục trong lễ hội để tham gia đúng cách và thể hiện sự tôn trọng đối với tín ngưỡng và văn hóa địa phương.
– Chú ý an toàn: Các trò chơi và hoạt động trong lễ hội thường có sự tham gia đông đảo, vì vậy hãy luôn cảnh giác và bảo vệ tài sản cá nhân.
– Đảm bảo sức khỏe: Lễ hội có thể rất đông đúc và kéo dài, vì vậy hãy chuẩn bị sức khỏe tốt, mang theo nước uống và những vật dụng cần thiết.
Lễ hội Đền Quả Sơn không chỉ là một sự kiện tâm linh mang ý nghĩa văn hóa và tinh thần, mà còn là dịp để mọi người gần gũi, sum vầy và cùng nhau tham gia các hoạt động văn hóa truyền thống. Tham gia lễ hội, bạn sẽ được hòa mình vào không khí rộn ràng của mùa xuân và trải nghiệm những nét văn hóa độc đáo của xứ Nghệ.
SmartTravel hy vọng qua bài viết này, bạn đã có cái nhìn tổng quan về Đền Quả Sơn và các hoạt động trong lễ hội độc đáo này. Đừng bỏ lỡ cơ hội khám phá và trải nghiệm nét đẹp văn hóa truyền thống độc đáo tại Nghệ An nhé!
