Nền ẩm thực Ninh Bình thu hút nhiều du khách bởi những món ăn độc đáo, mang đậm hương vị thiên nhiên. Trong đó, xôi trứng kiến vừa là món ăn độc lạ, vừa chất chứa bao vẻ đẹp bản sắc dân tộc của vùng đất Cố đô mà ai khi tới đây đều không thể bỏ lỡ. Cùng SmartTravel khám phá món đặc sản dân dã nhưng đầy lôi cuốn này trong bài viết dưới đây nhé!
1. Đôi nét về xôi trứng kiến
Xôi trứng kiến là món ăn đặc sản độc đáo của Ninh Bình, mang đậm hương vị thiên nhiên và bản sắc của vùng đất Cố đô. Món ăn được chế biến từ gạo nếp dẻo, thơm kết hợp với trứng kiến vàng đặc sản tạo nên một món ăn vừa lạ miệng vừa hấp dẫn. ể làm món xôi trứng kiến, người ta sẽ thu hoạch trứng kiến từ các tổ kiến trong rừng, sau đó chế biến với xôi và một số gia vị đặc trưng như hành khô, mỡ lợn, tạo nên hương vị đậm đà, béo ngậy. Món xôi trứng kiến vừa là nét ẩm thực độc đáo vừa là món ngon tại Ninh Bình du khách nhất định không nên bỏ lỡ.
2. Thời điểm thu hoạch trứng kiến làm xôi lý tưởng nhất
Để chế biến được món xôi trứng kiến thơm ngon, đúng vị, người làm cần thu hoạch trứng kiến đúng mùa để đảm bảo chất lượng tốt nhất. Thời điểm thu hoạch trứng kiến để làm xôi trứng kiến lý tưởng nhất thường rơi vào mùa hè, từ tháng 5 đến tháng 7. Đây là thời điểm mà các tổ kiến, đặc biệt là kiến vàng, phát triển mạnh và có nhiều trứng. Vào mùa này, các tổ kiến có trứng non dồi dào, đủ điều kiện để thu hoạch mà không làm ảnh hưởng quá lớn đến sự phát triển của đàn kiến. Đặc biệt, trứng kiến mùa này vừa mới nở có độ tươi ngon và béo ngậy hấp dẫn, rất thích hợp để chế biến thành món xôi trứng kiến thơm ngon. Ngoài ra, thu hoạch trứng kiến trong mùa này cũng giúp đảm bảo chất lượng món ăn, giữ trọn vẹn vị bùi và ngọt tự nhiên, không bị quá già hoặc có mùi khó chịu. Bên cạnh đó, việc thu hoạch vào mùa hè cũng giúp giữ được độ tươi và dinh dưỡng của trứng kiến, mang lại hương vị đặc trưng cho món xôi.
3. Cách lấy trứng kiến đúng chuẩn nhất
Lấy trứng kiến là một công việc cần sự cẩn thận và khéo léo, bởi trứng kiến có giá trị dinh dưỡng cao và được coi là đặc sản độc đáo. Để thu hoạch trứng kiến đúng chuẩn, bạn cần thực hiện các bước sau:
- Tìm kiếm tổ kiến: Để chế biến xôi trứng kiến, bạn cần thu hoạch trứng kiến vàng bên trong các tổ kiến ở khu vực rừng núi hoặc vườn cây. Bạn cần xác định các tổ kiến đang có trứng, thường là những tổ được kiến chăm sóc kỹ lưỡng và có dấu hiệu của sự phát triển mạnh.
- Sử dụng dụng cụ thu hoạch: Để thu hoạch trứng kiến mà không làm ảnh hưởng tới đàn kiến, bạn nên sử dụng những dụng cụ chuyên dụng như dao, gậy dài để cạy tổ một cách nhẹ nhàng. Tránh làm tổ kiến bị phá hủy hoàn toàn vì chúng rất khó phục hồi và sẽ mất thời gian để tái tạo lại tổ mới.
- Thu hoạch trứng kiến: Khi đã tiếp cận được tổ kiến, bạn nhẹ nhàng mở tổ và thu hoạch trứng kiến. Trứng kiến thường nằm trong các lớp tổ mềm và có thể được lấy bằng tay hoặc bằng công cụ. Hãy chắc chắn rằng bạn chỉ lấy một phần nhỏ của tổ, để đàn kiến còn lại có thể tiếp tục sinh sản và phát triển.
- Xử lý trứng kiến sau khi thu hoạch: Sau khi thu hoạch, trứng kiến cần được làm sạch và chế biến ngay để giữ được độ tươi ngon. Bạn có thể dùng trứng kiến để chế biến các món ăn như xôi trứng kiến hoặc bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh nếu không sử dụng ngay.
Ngoài ra, trong quá trình thu hút trứng kiến, bạn cần cẩn thận để tránh bị kiến cắn. Nếu không có kinh nghiệm, bạn nên trang bị quần áo bảo hộ, bao tay và mũ để bảo vệ mình khỏi bị cắn. Ngoài ra, bạn chỉ nên thu hoạch trứng ở những khu vực không ảnh hưởng đến sự phát triển tự nhiên của đàn kiến. Điều này giúp bảo tồn quần thể kiến và đảm bảo sự phát triển bền vững.
3. Chế biến xôi trứng kiến Ninh Bình đúng cách
Nguyên liệu chính cho món xôi trứng kiến
- Trứng kiến: Trứng kiến là nguyên liệu chính và đặc trưng nhất trong món xôi độc đáo này. Trứng kiến sau khi thu hoạch từ những tổ kiến vàng, chủ yếu xuất hiện tại các khu vườn cây hoặc trong rừng, sẽ được làm sạch nhẹ nhàng để loại bỏ bụi bẩn và tạp chất. Trứng kiến không nên chế biến quá lâu vì sẽ làm mất đi hương vị béo ngậy và độ tươi ngon. Đặc biệt, trứng kiến chuẩn là loại có màu vàng nhạt, vị béo bùi.
- Gạo nếp: Gạo nếp là thành phần không thể thiếu trong món xôi thơm ngon này. Để chế biến được món xôi trứng kiến thơm ngon, bạn nên lựa chọn loại nếp thơm, hạt mẩy và dẻo. Nấu xôi bằng loại gạo nếp này sẽ giúp món xôi mềm mại, có độ dẻo vừa phải, không quá khô hay ướt. Trước khi nấu, gạo nếp nên được ngâm trong nước khoảng 4-6 giờ để hạt nếp mềm hơn, giúp món xôi khi chế biến có độ dẻo và thơm hơn.
- Mỡ lợn hoặc dầu ăn: Mỡ lợn hoặc dầu ăn là nguyên liệu quan trọng để tạo độ béo cho món xôi. Mỡ lợn, khi dùng trong chế biến, sẽ mang đến một hương vị đặc trưng, giúp xôi có vị ngậy và thơm. Ngoài ra, nếu du khách muốn phi hành, mỡ lợn là nguyên liệu đặc biệt, góp phần tạo mùi thơm hấp dẫn cho món xôi. Nếu không thích mỡ lợn, bạn có thể thay thế bằng dầu ăn nhưng hương vị sẽ nhẹ nhàng hơn.
- Hành phi: Hành khô là gia vị tạo mùi thơm cho món xôi trứng kiến. Hành được bóc vỏ, thái mỏng rồi phi vàng với mỡ lợn hoặc dầu ăn. Hành phi không chỉ tạo mùi thơm đặc trưng mà còn làm cho món xôi thêm phần hấp dẫn và đậm đà. Một chút hành phi sẽ giúp xôi trở nên phong phú và vừa miệng hơn.
- Gia vị: Để món xôi trứng kiến thêm đậm đà, gia vị như muối và đường là không thể thiếu. Muối sẽ giúp gia tăng hương vị, cân bằng độ ngọt tự nhiên của trứng kiến, trong khi đường được cho vào để làm món xôi có độ ngọt nhẹ, tạo sự hài hòa giữa các nguyên liệu. Bạn có thể nêm thêm gia vị tùy vào khẩu vị cá nhân để món ăn đạt được vị chuẩn nhất.
- Rau thơm và tiêu: Nếu muốn thưởng thức món xôi trứng kiến thêm đậm vị, du khách có thể thưởng thức cùng rau thơm hoặc chút hạt tiêu thơm lừng. Rau thơm sẽ làm tăng sự tươi mát và cân bằng vị béo của trứng kiến. Thêm một ít tiêu cũng là cách để tăng thêm độ cay nhẹ cho món ăn, tạo nên sự phong phú về hương vị.
Quá trình chế biến xôi trứng kiến
Sau khi chuẩn bị đầy đủ nguyên liệu, bạn sẽ tiến hành các bước nấu xôi trứng kiến. Mỗi bước trong quá trình chế biến đều cần thực hiện cẩn thận để món ăn thơm ngon, tròn vị nhất. SmartTravel chia sẻ tới bạn những bước chế biến món ăn chi tiết nhất, cùng tham khảo nhé!
- Nấu xôi: Đây là bước đầu tiên tạo nên sự thơm ngon của món ăn. Gạo nếp sau khi ngâm xong được vo sạch, sau đó cho vào nồi hấp. Châm nước vừa đủ để hấp xôi chín, bạn cần đậy nắp kín và giữ lửa vừa phải để xôi chín đều mà không bị khô. Thời gian hấp xôi khoảng 20-30 phút. Trong quá trình hấp, nếu bạn muốn xôi thêm phần đậm đà, có thể cho một ít muối vào. Sau khi xôi chín, nếu dùng mỡ lợn, bạn có thể cho một chút mỡ lợn vào xôi để xôi có vị béo ngậy và thơm.
- Phi thơm hành: Một trong những điểm nhấn quan trọng khiến món xôi trứng kiến Ninh Bình thêm phần hấp dẫn chính là hương vị thơm ngon của hành phi mỡ. Hành khô sau khi bóc vỏ, bạn thái mỏng rồi cho vào chảo mỡ lợn hoặc dầu ăn. Phi hành cho đến khi vàng giòn và dậy mùi thơm. Hành phi không chỉ tạo mùi thơm hấp dẫn mà còn làm cho xôi thêm phần đậm đà và ngon miệng. Phần mỡ hành có thể dùng để rưới lên xôi khi hoàn thành, làm món xôi thêm phần béo ngậy.
- Chế biến trứng kiến: Một phần quan trọng không thể thiếu để tạo nên món ăn cực phẩm này. Trứng kiến sau khi làm sạch được cho vào chảo nóng và đảo nhẹ tay. Trứng kiến chỉ cần được chiên sơ trong 2-3 phút đến khi có màu vàng đẹp mắt và dậy mùi thơm. Đừng chiên quá lâu vì sẽ làm trứng kiến bị khô và mất đi độ béo ngậy. Sau khi trứng kiến chín, bạn có thể tắt bếp và chuẩn bị trộn vào xôi.
- Sau khi xôi đã chín, bạn cho trứng kiến vào khi xôi còn nóng và trộn đều, thêm chút hành phi và mỡ hành để tăng thêm hương vị thơm ngon cho món ăn. . Nêm nếm lại gia vị nếu cần thiết, thêm một chút muối, đường hoặc gia vị khác tùy theo khẩu vị. Cuối cùng, món xôi trứng kiến được hoàn thành sẽ có màu sắc đẹp mắt và hương thơm hấp dẫn, được trình bày ra đĩa. Bạn có thể rắc thêm một ít tiêu xay hoặc rau thơm như rau mùi, lá chanh thái sợi để tạo mùi thơm đặc trưng. Xôi trứng kiến có thể ăn kèm với dưa muối hoặc các món ăn nhẹ khác để làm tăng thêm sự cân bằng giữa vị béo ngậy và thanh mát.
5. Lưu ý gì khi thưởng thức món xôi trứng kiến Ninh Bình
Xôi trứng kiến không chỉ là món ăn thơm ngon, dân dã mà còn được chế biến từ nguyên liệu độc đáo là trứng kiến vàng, vì vậy, khi thưởng thức món ăn, du khách nên chú ý một số điều dưới đây để có trải nghiệm tốt nhất:
- Lượng ăn vừa phải: Món xôi trứng kiến khá béo và giàu dinh dưỡng, vì vậy bạn nên ăn với một lượng vừa phải để tránh cảm giác ngấy hoặc khó tiêu. Tuy món ăn rất ngon, nhưng nếu ăn quá nhiều, sự béo ngậy của trứng kiến và xôi có thể làm bạn cảm thấy no lâu và không thoải mái.
- Cẩn thận với người bị dị ứng: Trứng kiến có thể không phù hợp với những người dị ứng với côn trùng hoặc các sản phẩm từ côn trùng. Nếu bạn lần đầu thử món ăn này, hãy ăn với lượng nhỏ để xem cơ thể có phản ứng bất thường hay không.
- Thưởng thức khi xôi còn nóng: Xôi trứng kiến ngon nhất khi được chế biến và thưởng thức ngay khi còn nóng. Khi món ăn nguội, xôi có thể mất đi độ dẻo và trứng kiến sẽ không còn giữ được độ béo ngậy và thơm ngon đặc trưng. Vì vậy, bạn nên ăn ngay sau khi món được hoàn thành để cảm nhận trọn vẹn hương vị.
Xôi trứng kiến Ninh Bình là một phần quan trọng trên bản đồ ẩm thực vùng Cố đô du khách khi tới đây nhất định không nên bỏ lỡ. Trong chuyến du lịch Ninh Bình, bạn nhớ thưởng thức nhé!
