Cà xỉu là một đặc sản nổi tiếng của Kiên Giang, được nhiều người biết đến nhờ hương vị đặc trưng và cách chế biến độc đáo. Đây là một món ăn dân dã nhưng hấp dẫn, thường được muối hoặc ngâm mắm để tăng thêm độ đậm đà. Từ xưa đến nay, cà xỉu đã trở thành một phần không thể thiếu trong ẩm thực địa phương, thu hút thực khách mỗi khi ghé thăm vùng biển này.
1. Đôi nét về cà xỉu Kiên Giang
Cà xỉu không phải là một loại hải sản sang trọng hay đắt đỏ, nhưng lại là đặc sản độc đáo gắn liền với vùng biển Hà Tiên. Loài nhuyễn thể này sinh sống chủ yếu ở vùng nước lợ, sông ngòi, cửa biển và xuất hiện nhiều nhất tại đầm Đông Hồ. Với lớp vỏ hai mảnh tương tự như chem chép nhưng có phần râu dài đặc trưng, cà xỉu ban đầu có thể khiến nhiều người e dè, nhưng khi chế biến đúng cách lại trở thành một món ăn hấp dẫn, giàu hương vị biển.
Mùa cà xỉu thường rộ lên từ tháng 6 đến tháng 8 hằng năm. Vào thời điểm này, người dân Hà Tiên tất bật thu hoạch và chế biến loại hải sản này thành nhiều món ngon. Thịt cà xỉu có độ dai, giòn sần sật, trong khi phần râu lại rất bổ dưỡng, được nhiều người ưa chuộng.
Dù vẻ ngoài không quá bắt mắt, nhưng cà xỉu đã trở thành một phần không thể thiếu trong ẩm thực Kiên Giang, gắn bó với đời sống của người dân Hà Tiên từ bao đời nay. Đây cũng là một trong những món đặc sản mà du khách không nên bỏ lỡ khi ghé thăm vùng đất này.
2. Các món ngon được chế biến từ cà xỉu
Cà xỉu có thể chế biến theo nhiều cách như muối, xào hay trộn gỏi, mang đến hương vị đặc trưng, đậm đà của vùng biển miền Tây.
2.1. Mắm cà xỉu
Mắm cà xỉu đặc trưng Kiên Giang, mang hương vị đậm đà, kết tinh giữa hương vị của biển cả và phương pháp chế biến truyền thống. Sau khi sơ chế sạch sẽ và phơi nắng cho ráo nước, người dân sẽ xếp cà xỉu vào hũ theo từng lớp, xen kẽ với muối để lên men tự nhiên. Một số người còn thêm đường để giúp mắm nhanh chua hơn và tạo vị hài hòa hơn.
Quá trình muối cà xỉu đòi hỏi sự khéo léo và kinh nghiệm để đảm bảo mắm đạt chất lượng tốt nhất. Nếu muối quá mặn, cà xỉu có thể bị đen và không còn đẹp mắt. Khi ăn, mắm cà xỉu có thể dùng trực tiếp với cơm nóng, ăn kèm rau sống hoặc chế biến thành các món gỏi, tạo nên hương vị hấp dẫn, khó quên đối với thực khách.
2.2. Cà xỉu xào
Ngoài việc muối làm mắm, cà xỉu cũng có thể chế biến bằng cách xào với các loại gia vị. Người dân Kiên Giang thường chỉ muối cà xỉu trong thời gian ngắn, khoảng vài tiếng đồng hồ, để giữ được độ tươi ngon của thịt trước khi chế biến. Khi nấu, trước tiên cần phi thơm tỏi trong dầu nóng, sau đó cho cà xỉu vào xào nhanh tay để thấm đều gia vị. Thêm một ít tiêu, đường và nước mắm để cân bằng vị, tạo nên món ăn đậm đà nhưng vẫn giữ được độ giòn tự nhiên của cà xỉu.
Khi ăn, thực khách chỉ cần tách bỏ lớp vỏ và lấy phần thịt bên trong, giống như cách ăn sò. Món cà xỉu xào thường được dùng kèm với cơm nóng, mang lại hương vị đậm đà, dễ ăn. Trước đây, trên các tàu thuyền đi biển, người dân thường trữ sẵn cà xỉu xào như một món ăn nhanh, tiện lợi và bổ dưỡng.
2.3. Gỏi cà xỉu
Gỏi cà xỉu là một trong những món ngon nổi bật tại Kiên Giang, có cách chế biến tương tự như gỏi xoài hoặc gỏi cóc. Để làm gỏi, cà xỉu muối thường được chần sơ qua nước nóng để giảm đi độ mặn, sau đó trộn cùng xoài bào sợi, rau răm và nước mắm chua ngọt. Hành phi và đậu phộng rang cũng được thêm vào để tăng độ giòn và hương thơm cho món ăn.
Một số nơi còn kết hợp thêm hành tây thái sợi để tạo sự hài hòa trong hương vị. Khi thưởng thức, gỏi cà xỉu mang đến vị chua, cay, mặn, ngọt hòa quyện, với phần thịt cà xỉu giòn sần sật, làm nên một món ăn độc đáo, lạ miệng nhưng vô cùng hấp dẫn. Đây là món ăn rất được ưa chuộng tại các quán ăn và nhà hàng ở Hà Tiên.
2.4. Cà xỉu muối nước mắm
Để bảo quản cà xỉu được lâu hơn, người dân Kiên Giang còn sử dụng phương pháp muối cùng nước mắm đường, tỏi, ớt để tạo thành một món ăn đậm đà, có thể dùng trong nhiều ngày. Đầu tiên, cà xỉu tươi được sơ chế sạch, rửa nhiều lần để loại bỏ bùn đất. Sau đó, chúng được chần qua nước nóng rồi phơi nắng từ 2-3 tiếng để ráo nước, giúp quá trình muối diễn ra hiệu quả hơn.
Nước mắm ngon, thường là nước mắm Phú Quốc, được pha với đường theo tỷ lệ 1:1 rồi đun sôi nhẹ để hỗn hợp tan đều. Sau khi nước mắm nguội, người ta trộn cà xỉu với tỏi, ớt và hỗn hợp nước mắm, để ngấm gia vị trong vài giờ là có thể dùng ngay. Món cà xỉu muối nước mắm có vị mặn ngọt hài hòa, thịt giòn giòn kết hợp với vị cay nhẹ của ớt và hương thơm của tỏi, rất thích hợp để ăn kèm với cơm trắng.
2.5. Cà xỉu dưa chuột
Một biến tấu khác của cà xỉu chính là cà xỉu xào dưa chuột, một món ăn thanh mát và giàu dinh dưỡng. Cà xỉu sau khi muối sơ được rửa qua nước sạch, sau đó đem xào nhanh với tỏi phi thơm. Khi cà xỉu bắt đầu săn lại, người ta cho dưa chuột thái lát vào, đảo đều với gia vị để món ăn có độ giòn tự nhiên.
Vị mặn nhẹ của cà xỉu kết hợp với vị ngọt thanh của dưa chuột tạo nên một món ăn cân bằng, thích hợp để thưởng thức vào những ngày nắng nóng. Đây cũng là một món ăn đặc trưng của người dân Hà Tiên, thường xuất hiện trong các bữa cơm gia đình hoặc quán ăn ven biển.
3. Nên mua cà xỉu ở đâu Kiên Giang?
Nếu muốn mua cà xỉu để thưởng thức hoặc làm quà, bạn có thể ghé qua các chợ hải sản ở Hà Tiên, nơi tập trung nhiều loại đặc sản biển tươi sống. Chợ cá Hà Tiên là một trong những điểm mua sắm quen thuộc của người dân địa phương, cung cấp cà xỉu tươi với chất lượng đảm bảo. Ngoài ra, một số cửa hàng đặc sản cũng bày bán cà xỉu muối hoặc mắm cà xỉu, được chế biến sẵn theo công thức truyền thống, giúp thực khách dễ dàng mang về thưởng thức mà không cần chế biến nhiều.
Bên cạnh đó, nếu không có điều kiện đến trực tiếp Kiên Giang, bạn vẫn có thể tìm mua cà xỉu thông qua các cửa hàng trực tuyến. Nhiều cơ sở sản xuất địa phương đã đưa cà xỉu lên các nền tảng thương mại điện tử, giúp khách hàng dễ dàng đặt hàng và nhận sản phẩm ngay tại nhà. Dù mua theo cách nào, bạn nên lựa chọn những địa chỉ uy tín để đảm bảo chất lượng, giữ được hương vị nguyên bản của món đặc sản độc đáo này.
Mỗi món ăn từ cà xỉu đều mang một hương vị riêng, nhưng điểm chung là sự kết hợp hài hòa giữa các nguyên liệu tạo nên hương vị chỉ Kiên Giang mới có. Nếu có dịp đến Hà Tiên, nhất định phải thử qua những món ăn độc đáo này để cảm nhận trọn vẹn ẩm thực miền biển đầy thú vị.
