Thanh Hóa, vùng đất giàu truyền thống lịch sử và văn hóa, là điểm đến lý tưởng cho những ai muốn khám phá vẻ đẹp đa dạng của Việt Nam. Nơi đây không chỉ nổi tiếng với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ như Pù Luông, biển Sầm Sơn, hay Thành Nhà Hồ, mà còn ghi dấu ấn bởi các lễ hội văn hóa đặc sắc. Trong đó, Lễ hội Đền Hàn Sơn, gắn liền với tín ngưỡng thờ Mẫu truyền thống, là một trong những sự kiện văn hóa tâm linh nổi bật, thu hút đông đảo du khách. Đến với lễ hội, du khách không chỉ được hòa mình vào không gian linh thiêng mà còn cảm nhận trọn vẹn nét đẹp văn hóa và con người xứ Thanh.

1. Giới thiệu về Lễ hội Đền Hàn Sơn
Nằm tại xã Hà Sơn, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa, Đền Hàn Sơn là một điểm đến văn hóa tâm linh nổi bật, thu hút đông đảo khách thập phương. Với vị trí địa lý đặc biệt, ngôi đền tọa lạc tại ngã ba sông Mã – nơi giao thoa của năm huyện Hà Trung, Hoằng Hóa, Hậu Lộc, Vĩnh Lộc và Yên Định. Sự kết hợp hài hòa giữa dòng sông hùng vĩ và cảnh sắc thiên nhiên trù phú tạo nên khung cảnh sơn thủy hữu tình, mang đến không gian linh thiêng và thanh tịnh.
Đền Hàn Sơn, còn được biết đến với tên gọi Đền Mẫu Đệ Tam hoặc Đệ Tam Thoải Phủ, được xây dựng từ hơn 500 năm trước. Đây là nơi thờ Chầu Đệ Tam, một trong những vị thần linh thiêng của tín ngưỡng thờ Mẫu, vốn là nét văn hóa độc đáo của người Việt. Ngôi đền không chỉ mang giá trị tâm linh sâu sắc mà còn là minh chứng lịch sử sống động, phản ánh sự gắn kết cộng đồng và niềm tin vào sức mạnh tâm linh trong đời sống người dân. Năm 1992, Đền Hàn Sơn đã được công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh, khẳng định giá trị văn hóa và lịch sử đáng tự hào của địa phương.

2. Thời gian và quy mô tổ chức Lễ hội Đền Hàn Sơn
Lễ hội Đền Hàn Sơn được tổ chức hàng năm, bắt đầu từ ngày 1 đến ngày 12 tháng 6 âm lịch, trong đó ngày chính hội là ngày 12/6 âm lịch. Đây là dịp đặc biệt để người dân địa phương và du khách khắp nơi cùng tụ hội, dâng hương cầu phúc, và tham gia vào các hoạt động mang đậm màu sắc văn hóa truyền thống. Khoảng thời gian diễn ra lễ hội không chỉ đánh dấu sự giao thoa giữa các tín ngưỡng dân gian mà còn thể hiện lòng tri ân sâu sắc đối với Chầu Đệ Tam, vị thần được thờ phụng tại Đền Hàn Sơn.
Với quy mô ngày càng lớn, lễ hội thu hút hàng nghìn người dân địa phương và khách thập phương mỗi năm. Không khí tại lễ hội luôn sôi động, nhưng vẫn giữ được sự trang nghiêm, linh thiêng vốn có. Đám đông người tham dự không chỉ tạo nên cảnh tượng nhộn nhịp mà còn khẳng định giá trị văn hóa, tâm linh quan trọng của lễ hội trong đời sống cộng đồng. Sự kiện này không chỉ là nơi để mọi người thể hiện niềm tin, lòng kính ngưỡng mà còn là dịp kết nối các thế hệ, giữ gìn và lan tỏa nét đẹp truyền thống của vùng đất Thanh Hóa.

3. Các hoạt động chính trong Lễ hội Đền Hàn Sơn
Phần lễ:
Phần lễ của Lễ hội Đền Hàn Sơn được tổ chức trang trọng và theo đúng nghi thức truyền thống, thể hiện lòng tôn kính với các vị thần linh. Một trong những điểm nhấn đặc sắc nhất của phần lễ là nghi thức rước kiệu bóng Cô Bơ. Đoàn rước bắt đầu từ Đền Ba Bông, nơi linh thiêng gắn liền với tín ngưỡng thờ Mẫu, đưa bóng Cô Bơ về Đền Hàn để hầu Thánh Mẫu Đệ Tam. Sau khi hoàn thành các nghi lễ, đoàn lại rước bóng Cô trở về, khép lại hành trình với sự uy nghiêm và linh thiêng. Nghi thức này không chỉ mang tính tâm linh mà còn là một màn trình diễn nghệ thuật văn hóa dân gian sống động, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người tham dự.
Ngoài nghi thức rước kiệu, dâng hương và tế lễ cũng là hoạt động quan trọng trong phần lễ.Người dân địa phương và du khách cùng hội tụ, dâng hương cầu nguyện cho sự an lành, may mắn và mọi điều tốt đẹp trong cuộc sống. Không gian lễ hội lúc này tràn ngập sự trang nghiêm và thành kính, là dịp để mọi người bày tỏ lòng biết ơn và niềm tin sâu sắc vào các vị thần.

Phần hội:
Nếu phần lễ là biểu hiện của sự tôn kính và tâm linh, thì phần hội mang đến không khí vui tươi, sôi động với hàng loạt các hoạt động văn hóa đặc sắc. Nổi bật là các chương trình biểu diễn nghệ thuật như hát chầu văn, múa hầu đồng – những di sản văn hóa phi vật thể gắn liền với tín ngưỡng thờ Mẫu. Âm thanh, vũ điệu và trang phục trong các tiết mục không chỉ thể hiện vẻ đẹp truyền thống mà còn khơi dậy niềm tự hào về di sản dân tộc trong lòng người xem.
Ngoài ra, những trò chơi dân gian như kéo co, đấu vật hay cờ người cũng được tổ chức, lôi cuốn đông đảo người dân cùng du khách tham gia nhiệt tình. Những hoạt động này không chỉ mang tính giải trí mà còn là cầu nối gắn kết cộng đồng, tạo nên không gian lễ hội náo nhiệt, đầy sức sống. Với sự hòa quyện giữa tính tâm linh và nét vui nhộn, Lễ hội Đền Hàn Sơn thực sự là một sự kiện đáng mong đợi, mang lại trải nghiệm độc đáo cho mọi người tham dự.

4. Sức hút đối với du khách
Giá trị văn hóa và tâm linh
Lễ hội Đền Hàn Sơn là một trong những dịp đặc biệt để du khách khám phá và tìm hiểu sâu hơn về tín ngưỡng thờ Mẫu – một trong những nét văn hóa tâm linh độc đáo của người Việt. Tham gia lễ hội, du khách không chỉ cảm nhận được không khí linh thiêng trong các nghi thức lễ hội mà còn có cơ hội chứng kiến các nghi lễ truyền thống như rước kiệu, hầu đồng, và dâng hương. Những hoạt động này không chỉ mang ý nghĩa tôn kính mà còn là một bức tranh sống động về đời sống tâm linh và văn hóa của người dân địa phương, để lại dấu ấn khó phai trong lòng du khách.
Cảnh quan thiên nhiên
Không chỉ hấp dẫn bởi giá trị văn hóa, khu vực Đền Hàn Sơn còn ghi điểm nhờ cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp. Nằm ở vị trí đắc địa tại ngã ba sông Mã, đền được bao quanh bởi núi non trùng điệp và dòng sông uốn lượn, tạo nên khung cảnh sơn thủy hữu tình. Chính sự hòa quyện giữa thiên nhiên và không gian linh thiêng đã mang đến cho Đền Hàn Sơn một vẻ đẹp thanh bình, làm say lòng bất kỳ ai đặt chân đến. Đây là nơi lý tưởng để du khách vừa tìm kiếm sự thư thái tâm hồn vừa tận hưởng vẻ đẹp thiên nhiên đầy mê hoặc.

Ẩm thực địa phương
Lễ hội Đền Hàn Sơn còn là dịp để du khách trải nghiệm ẩm thực phong phú và đặc trưng của vùng đất Thanh Hóa. Tại đây, các món đặc sản địa phương như nem chua, bánh gai Tứ Trụ, canh lá đắng hay chè lam được bày bán, mang đến cơ hội thưởng thức hương vị truyền thống khó quên. Việc hòa mình vào không gian lễ hội, thưởng thức những món ăn dân dã mà đậm đà hương vị quê hương càng làm chuyến đi của du khách trở nên trọn vẹn và đáng nhớ hơn.
Sự kết hợp hài hòa giữa giá trị văn hóa, cảnh quan thiên nhiên và trải nghiệm ẩm thực đã giúp Lễ hội Đền Hàn Sơn trở thành một điểm đến không thể bỏ qua trong hành trình khám phá vùng đất Thanh Hóa.
5. Kinh nghiệm tham gia Lễ hội Đền Hàn Sơn
Chuẩn bị lễ vật để dâng hương tại Đền
Nếu bạn có ý định tham gia phần lễ dâng hương tại Đền Hàn Sơn, việc chuẩn bị lễ vật là điều cần lưu ý. Lễ vật nên được chuẩn bị chu đáo, phù hợp với phong tục thờ cúng tại đền, bao gồm hương, hoa, trái cây, và các vật phẩm mang ý nghĩa cầu may mắn, bình an. Đối với những người lần đầu tham dự, bạn có thể nhờ sự hướng dẫn từ người dân địa phương hoặc ban tổ chức để đảm bảo việc dâng lễ được thực hiện đúng cách, thể hiện lòng thành kính với các vị thần.

Thời điểm tham gia lễ hội Đền Hàn Sơn
Lễ hội Đền Hàn Sơn thường thu hút lượng lớn du khách, đặc biệt vào ngày chính hội (12 tháng 6 âm lịch). Để tận hưởng trọn vẹn không khí lễ hội mà không phải lo lắng về cảnh chen lấn đông đúc, bạn nên đến sớm, nhất là vào các khung giờ buổi sáng. Việc đến sớm không chỉ giúp bạn dễ dàng tham gia các hoạt động mà còn tạo điều kiện để chiêm ngưỡng cảnh sắc đẹp mắt của khu vực đền trong ánh bình minh.
Lưu ý khi tham gia lễ hội Đền Hàn Sơn
Khi tham gia lễ hội, du khách cần tuân thủ các quy định do ban tổ chức đề ra để đảm bảo an toàn và sự trang nghiêm của sự kiện. Hãy giữ gìn vệ sinh chung bằng cách vứt rác đúng nơi quy định và không gây ồn ào ảnh hưởng đến những người khác. Đồng thời, trong không gian linh thiêng, hãy chú ý đến trang phục và hành vi của mình để thể hiện sự tôn trọng với tín ngưỡng và truyền thống địa phương.

Lễ hội Đền Hàn Sơn không chỉ là một sự kiện văn hóa tâm linh mà còn là hành trình khám phá những giá trị truyền thống độc đáo của vùng đất Thanh Hóa. Đây là dịp để mỗi người kết nối với cội nguồn, tận hưởng không gian sơn thủy hữu tình và lưu giữ những kỷ niệm đáng nhớ. Tham gia lễ hội, bạn không chỉ tìm thấy sự bình yên trong tâm hồn mà còn cảm nhận trọn vẹn nét đẹp di sản dân tộc.