Nếu bạn là người đam mê khám phá những giá trị văn hóa tâm linh và tìm kiếm sự thanh tịnh trong tâm hồn, thì Chùa Vĩnh Nghiêm Bắc Giang chắc chắn sẽ là điểm dừng chân lý tưởng. Nổi tiếng là một trong những trung tâm Phật giáo lớn nhất miền Bắc, ngôi chùa không chỉ mang đậm dấu ấn lịch sử hàng trăm năm mà còn là nơi lưu giữ kho mộc bản quý hiếm được UNESCO công nhận. Cùng SmartTravel khám phá vẻ đẹp cổ kính, linh thiêng và những nét đặc sắc văn hóa Phật giáo tại Chùa Vĩnh Nghiêm qua bài viết dưới đây nhé!
1. Đôi nét về chùa Vĩnh Nghiêm
Chùa Vĩnh Nghiêm, còn gọi là chùa Đức La, là một trong những ngôi chùa cổ kính và có giá trị lịch sử, văn hóa đặc sắc ở Việt Nam. Nằm tại thôn Quốc Khánh, xã Trí Yên, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang, chùa được xây dựng từ thời Lý và đến thế kỷ mười ba thì được Phật hoàng Trần Nhân Tông tu bổ, phát triển thành trung tâm Phật giáo quan trọng của Thiền phái Trúc Lâm. Qua hơn bảy trăm năm tồn tại, chùa vẫn giữ được nét cổ kính và uy nghiêm vốn có.
Chùa tọa lạc tại nơi hợp lưu giữa sông Lục Nam và sông Thương, phía trước là ngã ba sông, phía sau là núi Cô Tiên, tạo nên thế đất phong thủy hài hòa. Bên kia sông là vương phủ của Trần Hưng Đạo và đền Kiếp Bạc. Nhờ vị trí đắc địa, được bao bọc bởi sông nước và núi non trùng điệp, chùa Vĩnh Nghiêm mang một vẻ đẹp vừa hùng vĩ vừa thanh tịnh, trở thành điểm đến linh thiêng và thơ mộng giữa lòng miền Bắc.
2. Hướng dẫn di chuyển đến chùa Vĩnh Nghiêm
Chùa Vĩnh Nghiêm Bắc Giang cách Hà Nội khoảng 75km và cách thành phố Bắc Giang khoảng 18 km. Bạn có thể lựa chọn di chuyển bằng phương tiện cá nhân hoặc xe khách với các tuyến đường sau:
Di chuyển bằng phương tiện cá nhân:
– Cách 1: Xuất phát từ Hà Nội, bạn đi qua cầu Nhật Tân, theo Quốc lộ 18 (đi Bắc Ninh), sau đó rẽ vào cao tốc Hà Nội – Bắc Giang. Khi đến Big C Bắc Giang, tiếp tục đi theo hướng ĐT293, sau đó rẽ vào TL299B để đến chùa Vĩnh Nghiêm.
– Cách 2: Từ Hà Nội, bạn có thể đi qua cầu Thanh Trì hoặc Vĩnh Tuy, sau đó nhập vào cao tốc Hà Nội – Bắc Giang. Khi đến TP Bắc Giang (Big C Bắc Giang), tiếp tục đi theo hướng ĐT293 và rẽ vào TL299B để đến chùa.
Di chuyển bằng xe khách:
Bạn có thể bắt xe khách tuyến Hà Nội – Lạng Sơn và xuống tại Big C Bắc Giang hoặc đi tuyến Hà Nội – Bắc Giang xuống bến xe Bắc Giang. Từ đây, bạn có thể thuê xe ôm hoặc taxi để đến chùa, quãng đường khoảng 18km.
3. Khám phá kiến trúc có từ thời Lý của chùa Vĩnh Nghiêm
Kiến trúc chùa Vĩnh Nghiêm mang đậm dấu ấn của thời Lý với những đường nét thanh thoát, hài hòa và tinh tế. Các công trình trong chùa đều được xây dựng theo kiểu kiến trúc Phật giáo truyền thống, nổi bật với mái ngói cong mềm mại, chạm khắc tinh xảo và hệ thống cột kèo bền vững. Không gian chùa rộng rãi, thoáng đãng, tạo nên một tổng thể uy nghiêm nhưng vẫn gần gũi với thiên nhiên.
Chùa Vĩnh Nghiêm không chỉ là một trung tâm Phật giáo quan trọng mà còn gây ấn tượng với lối kiến trúc độc đáo, mang đậm dấu ấn nghệ thuật truyền thống Việt Nam.
Cổng tam quan của chùa được xây dựng theo phong cách cổ truyền với ba cửa vòm lớn, thể hiện sự uy nghiêm, linh thiêng. Trên cổng có những họa tiết Phật giáo đắp nổi, tạo nên vẻ trang trọng. Ngay khi bước vào sân chùa, du khách sẽ bắt gặp một tấm bia đá sáu mặt được dựng vào năm 1606, ghi lại việc trùng tu chùa từ thời Hoằng Định thứ 7. Đối diện bia đá là vườn tháp mộ, nơi an nghỉ của năm vị tổ sư có công lớn trong sự phát triển của Thiền phái Trúc Lâm.
Kiến trúc tổng thể của chùa được xây dựng theo trục Đông Nam, gồm bốn khối chính:
– Khối thứ nhất bao gồm Bái đường, nhà Thiêu hương và Thượng điện, được thiết kế theo kiểu chữ “Công” với mái cong lợp ngói mũi hài, mang nét đặc trưng của chùa Việt. Những hoa văn trang trí như cuốn thư, hồi văn, hoa lá được đắp nổi theo phong cách “nề ngõa”, tạo nên vẻ cổ kính, tinh tế. Nội thất bên trong cũng được chạm khắc công phu, phản ánh sự phát triển của nghệ thuật Phật giáo.
– Khối thứ hai là nhà Tổ đệ nhất, nơi thờ Tổ Hương Vân Trần Nhân Tông. Kiến trúc vẫn giữ dạng chữ “Công” nhưng có quy mô nhỏ hơn so với khối thứ nhất. Nội thất trang trí đơn giản nhưng vẫn toát lên vẻ trang nghiêm, tôn kính.
– Khối thứ ba là gác chuông, cao hai tầng với tám mái, kết hợp hài hòa giữa chất liệu gỗ và gạch. Bên trong treo một quả chuông lớn, còn bốn góc có những quả chuông gió nhỏ tạo nên âm thanh vang vọng mỗi khi gió thổi, mang đến cảm giác thanh tịnh, trầm mặc.
– Khối thứ tư là nhà Tổ đệ nhị, thờ Tổ Pháp Loa cùng các vị tổ sư của Thiền phái Trúc Lâm. Công trình này được xây dựng theo kiểu chữ “Đinh”, thể hiện sự vững chãi và linh thiêng của không gian thờ tự.
Tổng thể kiến trúc chùa Vĩnh Nghiêm không chỉ mang đậm dấu ấn Phật giáo mà còn phản ánh tinh hoa nghệ thuật xây dựng của Việt Nam, trở thành một điểm đến tâm linh và văn hóa đặc biệt.
4. Tìm hiểu những điều đặc biệt ở chùa Vĩnh Nghiêm
Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm
Ngoài giá trị tâm linh và kiến trúc đặc sắc, chùa Vĩnh Nghiêm còn nổi bật với kho tàng mộc bản độc đáo, mang ý nghĩa lịch sử và văn hóa to lớn. Hiện nay, chùa vẫn lưu giữ 34 đầu sách với gần 3000 bản khắc gỗ, mỗi bản gồm hai mặt với khoảng 2000 chữ Nôm và chữ Hán.
Điểm đặc biệt của những mộc bản này nằm ở chất lượng bảo tồn vượt thời gian. Nhờ lớp mực in còn sót lại trên bề mặt sau mỗi lần in ấn, các bản khắc được phủ một lớp đen bóng tự nhiên, giúp chống lại tác động của mối mọt và ẩm mốc. Nhờ vậy, dù đã trải qua hàng trăm năm, những mộc bản này vẫn giữ nguyên vẹn giá trị nội dung và nghệ thuật chạm khắc.
Với giá trị to lớn, UNESCO đã công nhận và trao bằng di sản tư liệu ký ức thế giới cho bộ mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm. Đây không chỉ là niềm tự hào của chùa mà còn là minh chứng cho sự đóng góp của Phật giáo Việt Nam vào kho tàng tri thức nhân loại.
Tượng phật các vị tổ
Đến chùa Vĩnh Nghiêm, bạn sẽ được chiêm ngưỡng nhiều pho tượng Phật linh thiêng, bao gồm tượng các vị Tổ của dòng Trúc Lâm, tượng Hộ pháp và tượng La Hán. Những bức tượng này không chỉ mang giá trị tâm linh sâu sắc mà còn là điểm đến thiêng liêng để phật tử và đạo sĩ bày tỏ lòng tôn kính.
Kho sách cổ
Chùa Vĩnh Nghiêm không chỉ là trung tâm đào tạo tăng đồ Phật giáo mà còn lưu giữ một kho tàng sách cổ vô giá. Trong đó, nổi bật là những bộ ván kinh có niên đại hơn 700 năm, bao gồm nhiều tài liệu quý như Sa di tăng Sa di lì tỳ khiêu lỵ (348 giới luật), bộ Yên Tử nhật trình từ thế kỷ 15 ghi lại quá trình hình thành phái Trúc Lâm, cùng các bộ kinh quan trọng như Hoa nghiêm sớ, Di đà sớ sao, Đại thừa chỉ quán, Giới kinh ni và nhiều bộ sách khác. Những tác phẩm này không chỉ có giá trị tôn giáo mà còn là di sản văn hóa quý báu của dân tộc.
Chiếc mỏ độc đáo
Tại chùa Vĩnh Nghiêm, có một chiếc mõ đặc biệt với kích thước gần nửa mét, được sơn đen bóng, tạo nên vẻ uy nghiêm và cổ kính. Chiếc mõ này có lỗ thoát âm được khắc hai dòng chữ Phạn, mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Đây là một trong những di tích quý giá, phản ánh giá trị lịch sử và văn hóa lâu đời của chùa Vĩnh Nghiêm.
5. Tham gia lễ hội chùa Vĩnh Nghiêm
Lễ hội chùa Vĩnh Nghiêm vào ngày 14 tháng 2 âm lịch là một sự kiện quan trọng, thu hút đông đảo tăng ni, phật tử và du khách từ khắp nơi. Đây không chỉ là dịp để tưởng nhớ các vị tổ sư Thiền phái Trúc Lâm mà còn là cơ hội để hòa mình vào không gian văn hóa truyền thống đặc sắc.
Trong khuôn khổ lễ hội, du khách có thể chứng kiến các nghi lễ trang nghiêm như rước kiệu, dâng hương và tụng kinh cầu bình an. Đặc biệt, lễ rước kiệu từ ba làng La Thượng, La Trung, La Hạ tạo nên khung cảnh náo nhiệt và đầy màu sắc, thể hiện lòng thành kính đối với các bậc tiền nhân. Ngoài ra, lễ giỗ tổ của các trụ trì đời thứ hai như tổ Trần Như và tổ Thích Thanh Hanh cũng là một phần quan trọng trong sự kiện này.
Bên cạnh các hoạt động tâm linh, lễ hội còn có nhiều hoạt động văn hóa dân gian sôi nổi như hát quan họ, múa rối nước, đấu vật, kéo co và đánh đu. Đây là cơ hội để du khách không chỉ hòa mình vào không gian tâm linh mà còn khám phá những nét đẹp trong đời sống văn hóa của người dân Bắc Giang.
6. Một vài lưu ý khi đến chùa Vĩnh Nghiêm
Khi đến chiêm bái chùa Vĩnh Nghiêm, du khách cần lưu ý một số điều để giữ gìn sự tôn nghiêm và không gian thanh tịnh chốn cửa Phật:
– Trang phục phù hợp: Nên mặc lịch sự, kín đáo, tránh các loại trang phục quá hở hang.
– Chấp hành nội quy: Tuân thủ các quy định của nhà chùa, không tự ý di chuyển, sờ vào các vật phẩm thờ cúng hay bẻ cành, hái hoa trong khuôn viên.
– Giữ trật tự, vệ sinh chung: Không nói chuyện to tiếng, cười đùa quá lớn gây ảnh hưởng đến sự thanh tịnh. Tuyệt đối không vứt rác bừa bãi.
– Bảo quản tài sản cá nhân: Nếu tham gia lễ hội chùa Vĩnh Nghiêm, bạn nên cẩn thận tư trang, tránh bị mất cắp do lượng khách tham quan đông.
– Chỗ lưu trú gần chùa: Nếu muốn nghỉ qua đêm tại Bắc Giang, bạn có thể tham khảo một số khách sạn gần chùa như Khách sạn Mường Thanh Grand Bắc Giang, khách sạn Hương Sen, khách sạn Hải An,…
Chùa Vĩnh Nghiêm không chỉ là điểm đến của những tín đồ Phật giáo mà còn là chốn dừng chân lý tưởng cho bất kỳ ai yêu mến giá trị văn hóa, lịch sử dân tộc. Giữa nhịp sống hiện đại, nơi đây như một không gian lắng đọng, đưa bạn trở về với cội nguồn tâm linh và bản sắc Việt. Nếu có cơ hội đặt chân đến Bắc Giang, đừng quên ghé thăm chùa Vĩnh Nghiêm để cảm nhận sự thanh tịnh, chiêm bái di sản quý giá và đắm mình trong nét đẹp văn hóa Phật giáo ngàn đời.
