Giữa vùng đất Bến Tre xanh ngắt bóng dừa, có một món ăn mang trong mình cả hồn quê Nam Bộ – cơm dừa. Không hào nhoáng, không cầu kỳ, món cơm giản dị ấy lại khiến người ta vấn vương bởi hương thơm ngọt ngào và sự tinh tế trong từng hạt gạo. Mỗi lần thưởng thức là một lần trở về với sự bình yên mộc mạc nơi miền sông nước.
Đôi nét về món cơm dừa Bến Tre
Bị chia cắt bởi dòng Cổ Chiên và Hàm Luông, Bến Tre mang hình hài của một vùng đất chằng chịt sông ngòi, nơi đất phù sa và giồng cát hòa quyện, nuôi dưỡng nên một hệ sinh thái miệt vườn đặc sắc. Từ Châu Thành, Chợ Lách đến Mỏ Cày, Giồng Trôm… những hàng dừa nối tiếp nhau như một bản trường ca xanh biếc, trải dài miên man qua từng thế hệ.
Không chỉ là bóng mát, là mái nhà, cây dừa ở Bến Tre còn hóa thân thành biết bao món ngon dân dã, trong đó nổi bật nhất là món cơm dừa. Theo thời gian, cơm dừa đã trở thành một phần trong nếp sống và văn hóa ẩm thực của người Bến Tre. Gạo nấu trong trái dừa, chín bằng hơi nước, thấm đẫm vị béo và thơm dịu, khiến mỗi muỗng cơm đều như một lần nếm trải tinh hoa của đất trời. Từ món ăn nhà quê, cơm dừa ngày nay đã trở thành đặc sản trứ danh, được du khách gần xa tìm đến để thưởng thức.
Các bước nấu cơm dừa Bến Tre
Bước 1: Lựa chọn nguyên liệu
Nguyên liệu chính để làm nên món cơm dừa Bến Tre là gạo ngon và trái dừa xiêm tươi. Gạo nên chọn loại gạo trắng Hậu Giang – hạt to, đều, chắc và căng bóng. Đây là loại gạo nổi tiếng với độ dẻo vừa phải, thơm nhẹ sau khi chín. Chỉ khi dùng đúng loại gạo chất lượng cao, món cơm mới đạt được độ mềm mịn, hương vị trọn vẹn và vị ngọt thanh của nước dừa không bị lấn át.
Trái dừa được ưu tiên là loại dừa xiêm non, có phần gáo dày, nước ngọt mát và cơm mịn mềm. Dừa cần đảm bảo không bị sượng hay khô nước. Một quả dừa vừa tay, đều đặn sẽ giúp giữ nhiệt tốt hơn khi nấu, từ đó giúp hạt cơm chín đều và thấm đẫm hương thơm tự nhiên.
Bước 2: Chuẩn bị dừa và gạo
Dừa sau khi hái về sẽ được gọt phần vỏ ngoài để tạo dáng tròn đều, sạch sẽ. Phần đầu quả dừa sẽ được khoét một lớp tròn để làm nắp đậy, sau đó rút bớt phần nước dừa ra, chỉ giữ lại một lượng vừa đủ để nấu cơm. Quả dừa lúc này sẽ đóng vai trò như một “chiếc nồi thiên nhiên”, không chỉ giữ nhiệt mà còn tạo nên hương vị đặc trưng cho món ăn.
Gạo được vo sạch, sau đó ngâm trong nước thường hoặc nước dừa khoảng 1–2 giờ để hạt gạo mềm và dễ thấm hương. Sau khi ngâm, gạo được để ráo rồi cho trực tiếp vào bên trong trái dừa. Việc ngâm gạo kỹ giúp hạt cơm không bị sượng khi nấu bằng hơi, nhất là trong môi trường kín như trái dừa.
Bước 3: Nêm nước và canh
Một bước tưởng chừng đơn giản nhưng lại mang tính quyết định đến chất lượng của món ăn chính là việc thêm nước dừa vào phần gạo đã chuẩn bị. Nước dừa cần được đo lường cẩn thận, đủ để làm chín gạo mà không làm nhão cơm. Nếu đổ quá tay, cơm sẽ bết và mất đi độ tơi dẻo. Ngược lại, nếu thiếu nước, cơm sẽ khô cứng và khó ăn, đồng thời hương vị dừa cũng không lan tỏa đều.
Lượng nước lý tưởng là vừa ngập mặt gạo trong trái dừa. Sau khi thêm nước, phần nắp dừa được đậy lại, có thể cố định bằng cách dùng lá chuối hoặc giấy bạc để giữ kín, giúp nhiệt không thoát ra ngoài khi nấu, đồng thời bảo lưu trọn vẹn hương vị.
Bước 4: Biến tấu nguyên liệu
Dù phiên bản truyền thống chỉ gồm gạo và nước dừa, ngày nay cơm dừa Bến Tre còn được sáng tạo thêm với nhiều nguyên liệu khác nhau. Người nấu có thể cho vào cùng cơm một ít cà rốt thái hạt lựu, nấm hương, đậu Hà Lan hoặc bắp ngọt để tạo màu sắc sinh động và làm phong phú thêm hương vị. Sự kết hợp này không làm mất đi nét truyền thống, mà còn giúp món ăn trở nên hấp dẫn và gần gũi hơn với nhiều thực khách.
Tuy nhiên, nếu muốn cảm nhận trọn vẹn hương vị xưa cũ, mộc mạc đúng tinh thần xứ dừa, phiên bản nguyên thủy vẫn là lựa chọn hàng đầu. Chính sự đơn giản ấy lại giúp hương thơm và vị ngọt của gạo và nước dừa nổi bật hơn bao giờ hết.
Bước 5: Nấu cơm trong trái dừa
Tùy điều kiện và sở thích, có thể chọn một trong hai phương pháp nấu cơm dừa: hấp cách thủy hoặc nướng trên lửa than. Nếu hấp, trái dừa được đặt trong xửng lớn, hấp từ 1 đến 2 tiếng đồng hồ với lửa vừa. Hơi nước nóng sẽ làm gạo nở đều, thấm vị ngọt từ nước dừa và mùi thơm từ phần cơm dừa bên trong. Cơm chín sẽ dẻo, ngọt dịu, ăn kèm các món mặn rất hài hòa.
Nếu nướng, người nấu đặt trực tiếp trái dừa lên bếp than hồng, xoay đều tay để không cháy lớp gáo. Cách làm này tuy kỳ công hơn nhưng bù lại, cơm sẽ có mùi khói nhẹ, thêm phần hấp dẫn. Mỗi cách chế biến đều tạo nên một bản sắc riêng, song đều giữ được tinh thần của món ăn: mộc mạc, đậm đà và đáng nhớ.
Thưởng thức cơm dừa sao cho đúng chuẩn?
Muốn cảm nhận trọn vẹn tinh hoa của món cơm dừa Bến Tre, thời điểm thưởng thức đóng vai trò vô cùng quan trọng. Cơm ngon nhất là khi vừa chín tới, còn nóng hổi, hạt cơm dẻo mềm, trắng mịn và tỏa hương thơm ngọt ngào đặc trưng của dừa tươi. Nếu để lâu, cơm sẽ bị thấm dầu từ lớp cơm dừa bên trong trái, khiến hạt chuyển sang màu vàng nhạt và có thể xuất hiện mùi hăng, làm giảm đi đáng kể sự thanh khiết vốn có. Chính vì thế, người dân địa phương thường ăn cơm ngay sau khi mở nắp dừa.
Theo kinh nghiệm dân gian, cách thưởng thức đúng chuẩn nhất là ăn kèm với món tôm rang nước dừa. Những con tôm đất nhỏ nhắn nhưng chắc thịt, được đánh bắt từ sông rạch vùng Bến Tre, sau khi sơ chế sẽ được rim cùng nước dừa, nước mắm, đường và tiêu xay. Khi nước cạn sánh lại, thịt tôm săn chắc, thấm đều gia vị, dậy lên hương thơm mằn mặn, ngọt dịu, tạo thành điểm nhấn đậm đà đối lập hoàn hảo với vị thanh tao của cơm dừa.
Múc một muỗng cơm dừa, chan cùng chút nước rim tôm, cắn nhẹ miếng tôm săn chắc, bạn sẽ cảm nhận được sự hòa quyện tinh tế giữa vị ngọt béo của dừa, cái dẻo thơm của gạo, và độ đậm đà của món mặn ăn kèm. Từng tầng hương vị đan cài vào nhau, khiến người ăn như đang được kể nghe một câu chuyện ẩm thực mộc mạc mà sâu sắc, dân dã mà sang trọng.
Với những phiên bản cải biến hiện đại, món cơm dừa còn có thể ăn kèm cà rốt, nấm đông cô, hạt sen hay bắp non. Sự góp mặt của các nguyên liệu này khiến món ăn trở nên phong phú, gần gũi hơn với khẩu vị đa dạng.
Ăn cơm dừa ở đâu tại Bến Tre?
Nếu bạn thật sự muốn thưởng thức cơm dừa đúng điệu, thơm ngon chuẩn vị, thì dưới đây là hai địa chỉ được người dân địa phương và du khách đánh giá cao.
1. Nhà hàng nổi TTC Bến Tre
Nằm sát bên Công viên Hùng Vương, Nhà hàng nổi TTC Bến Tre là một trong những địa điểm hiếm hoi phục vụ món cơm dừa truyền thống với hương vị chuẩn mực. Đây được xem là nơi lý tưởng nhất để thực khách vừa tận hưởng bữa ăn, vừa đắm mình trong khung cảnh sông nước hữu tình đặc trưng của miền Tây. Cơm dừa tại đây được chế biến công phu, giữ đúng tinh thần dân dã mà vẫn sang trọng trong cách bày trí, thường được ăn kèm với tôm rang nước dừa đậm đà, mang đến trải nghiệm trọn vẹn, khó quên.
Ngoài cơm dừa, thực khách còn có thể thưởng thức nhiều món ngon khác được chế biến từ dừa như chè thưng nước cốt dừa, mứt dừa, bánh dừa… Đặc biệt, do món cơm dừa cần thời gian nấu lâu, bạn nên liên hệ đặt bàn trước để tránh chờ đợi lâu khi đến.
2. Nhà hàng Xứ Dừa
Nếu bạn yêu thích sự thư thái, gần gũi và muốn thưởng thức cơm dừa trong một không gian đậm chất miệt vườn, thì Nhà hàng Xứ Dừa là lựa chọn không thể bỏ qua. Tọa lạc ở vùng ven Phú Nhuận, nơi đây nổi tiếng với không gian sân vườn rộng rãi, mát mẻ, rất phù hợp cho những bữa ăn gia đình hoặc nhóm bạn bè muốn khám phá ẩm thực địa phương.
Cơm dừa tại Nhà hàng Xứ Dừa được nấu chín vừa tới, giữ nguyên độ dẻo của gạo, vị ngọt thanh của nước dừa và mùi thơm phảng phất từ lớp cơm dừa non bên trong. Khi ăn kèm với tôm rang hoặc cá kho, món ăn càng trở nên tròn vị, mang lại cảm giác hài hòa, dễ chịu. Đây là một trong những địa chỉ được người dân bản xứ đánh giá cao về sự chỉn chu và chất lượng món ăn.
Cơm dừa Bến Tre không chỉ là món ăn, mà còn là một phần ký ức và niềm tự hào của người dân nơi đây. Nếu có dịp đặt chân đến vùng đất trĩu bóng dừa xanh, bạn đừng bỏ qua cơ hội thưởng thức món đặc sản độc đáo này để hiểu thêm về sự tinh tế và mộc mạc trong văn hóa ẩm thực của miền Tây Nam Bộ.
