Đến với vùng đất Huế mang nét văn hóa cung đình xưa, một trong những hoạt động bạn không thể bỏ qua chính là thưởng thức những món chè ngon tuyệt của nơi này.
Huế, với bề dày lịch sử là kinh đô của triều đại nhà Nguyễn, đã hun đúc nên một nền ẩm thực phong phú và tinh tế, phản ánh sự hợp làm một như thể hòa nhập hết từ những gì tinh túy nhất của ẩm thực Huế dân gian và ẩm thực cung đình ở đây. Không chỉ dừng lại ở hương vị, ẩm thực Huế còn thể hiện sự tỉ mỉ trong cách bày biện, chú trọng đến từng chi tiết từ màu sắc, hình thức cho đến cách thưởng thức. Mỗi món ăn Huế, dù là dân dã hay cung đình, đều mang trong mình một giá trị văn hóa, là bản hòa ca của các nguyên liệu tự nhiên kết hợp với bàn tay tài hoa của người chế biến.
Một trong những điểm nhấn đặc sắc của ẩm thực Huế chính là sự đa dạng của các món ăn ngọt. Được coi là một trong những món tráng miệng không thể thiếu, món chè cung đình trứ danh này bao gồm rất nhiều nguyên liệu, từ sen, nhãn cho đến đường phèn không thể thiếu. Mỗi bát chè không chỉ là một món ăn mà còn là tác phẩm nghệ thuật, được chăm chút từng bước từ khâu chuẩn bị nguyên liệu đến cách nấu. Chè cung đình không chỉ mang vị ngọt thanh tao mà còn chứa đựng sự tinh túy của cả một nền ẩm thực hoàng gia, thể hiện sự cầu kỳ và trang nhã vốn có trong ẩm thực cung đình Huế.
1. Chè thập cẩm
Chè thập cẩm là một món chè mang tính biểu tượng của ẩm thực Huế, nổi tiếng với sự kết hợp đa dạng của nhiều loại nguyên liệu, tạo nên một bức tranh ẩm thực phong phú. Món chè thập cẩm xuất xứ từ Huế này có hương vị rất riêng, không dễ bị trộn lẫn với nhiều kiểu cách nấu khác nhau. Nhưng dù có thay đổi như thế nào, món ăn này vẫn giữ được những nét đặc trưng, tinh túy nhất của ẩm thực Huế. Chính sự đa dạng của nguyên liệu đã tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt cho chè thập cẩm.
Nguyên liệu chính của chè thập cẩm bao gồm đậu xanh, đậu đen, hạt sen, thạch đen, nước cốt dừa, dừa khô và có thể thêm chuối nướng hoặc khoai môn tùy theo từng biến tấu. Món chè thập cẩm được đánh giá là ngon hoàn hảo khi tất cả nguyên liệu đều được ninh nhừ, thạch không bị bở và giữ được độ mát riêng. Nước cốt dừa được làm từ dừa tươi, vừa béo vừa thơm, kết hợp cùng các thành phần khác tạo nên một món chè ngọt thanh, mát lạnh.
Khi ăn, từng lớp chè tan chảy trong miệng với hương vị phong phú từ bùi bùi của đậu, thơm thơm của hạt sen và béo ngậy của nước cốt dừa. Cảm giác mát lạnh khi thạch tan trong miệng kết hợp cùng sự ngọt thanh khiến chè thập cẩm trở thành món tráng miệng lý tưởng cho những ngày hè. Đây là món chè mà bất kỳ ai đến Huế cũng nên thử ít nhất một lần để cảm nhận hết sự tinh tế và phong phú của ẩm thực xứ kinh kỳ.
2. Chè bột lọc heo quay
Chè bột lọc heo quay là một món chè độc đáo bậc nhất trong ẩm thực cung đình Huế, nơi mà sự sáng tạo và phá cách được thể hiện qua từng món ăn. Không có món nào có thể khiến thực khách say mê thưởng thức đến thế, nơi bạn có thể cảm nhận hương vị mằn mặn và ngọt thanh tưởng như không thể hòa hợp lại hợp nhau đến bất ngờ. Nguồn gốc của chè bột lọc heo quay bắt đầu từ thời nhà Nguyễn, khi các đầu bếp trong cung đình sáng tạo ra những món ăn vừa lạ miệng vừa tinh tế để phục vụ vua chúa.
Thịt heo quay được cắt thành những miếng nhỏ vừa ăn, sau đó bọc trong lớp bột lọc trong suốt. Bột lọc khi nấu chín sẽ có độ dẻo dai, ôm trọn lấy phần thịt heo quay giòn rụm bên trong. Nước đường phèn được nấu cùng gừng để tạo vị ngọt thanh, cay nhẹ, làm tăng thêm sự hấp dẫn cho món ăn.
Dù có sự đối lập về hương vị, nhưng kết lại thực khách sẽ có được trải nghiệm ẩm thực đáng nhớ với món chè thịt heo quay này. Càng ăn, bạn sẽ càng nghiện và muốn thưởng thức thêm nhiều lần. Món chè này không chỉ ngon miệng mà còn là minh chứng cho sự tài tình trong cách biến tấu nguyên liệu của người dân Huế.
3. Chè đậu đỏ nước dừa
Chè đậu đỏ nước dừa là một món chè phổ biến trong đời sống hàng ngày của người Huế, được biết đến như một món ăn mang lại may mắn và hạnh phúc. Nguồn gốc của món chè này xuất phát từ các làng quê yên bình của Huế, nơi đậu đỏ được trồng nhiều và là nguyên liệu quen thuộc trong các món ăn dân dã. Trong các dịp lễ Tết hoặc những ngày quan trọng, chè đậu đỏ thường xuất hiện như một biểu tượng của sự an khang và thịnh vượng.
Nguyên liệu chính của chè đậu đỏ bao gồm đậu đỏ, đường phèn, nước cốt dừa và đôi khi có thêm một ít thạch để tăng phần phong phú. Đậu đỏ được ninh mềm trong nước đường, giữ nguyên độ bùi và thơm tự nhiên. Nước cốt dừa béo ngậy được rưới lên trên, tạo ra một lớp kem béo mượt mà hòa quyện với vị ngọt thanh của đậu đỏ.
Món chè này thường được ăn lạnh, đặc biệt phù hợp cho những ngày hè nóng bức. Khi thưởng thức, vị ngọt bùi của đậu đỏ kết hợp với nước cốt dừa béo ngậy và cảm giác mát lạnh của đá sẽ mang đến sự thư giãn và thoải mái cho thực khách. Đây là món chè dễ ăn, thích hợp cho mọi lứa tuổi và luôn làm hài lòng những ai yêu thích sự giản dị mà tinh tế.
4. Chè khoai tía
Chè khoai tía là một trong những món chè đặc biệt của Huế, nổi bật với sắc tím tự nhiên của khoai lang tím. Món chè này không chỉ hấp dẫn thực khách nhờ màu sắc bắt mắt mà còn vì hương vị ngọt ngào, bùi bùi từ khoai lang tía. Khoai tía sẽ được nấu chín thành chè cùng với các nguyên liệu khác. Nước cốt dừa béo ngậy hòa quyện cùng vị ngọt thanh của đường và khoai, tạo nên một món chè mịn màng, thơm ngọt tự nhiên. Khi ăn, thực khách sẽ cảm nhận được sự mềm mịn của khoai tan chảy trong miệng, mang lại cảm giác vô cùng dễ chịu.
Chè khoai tía không chỉ là món ăn ngon mà còn giàu dinh dưỡng, cung cấp nhiều vitamin và khoáng chất từ khoai lang. Món ăn trở nên ngon hơn nếu bạn thưởng thức khi còn nóng hoặc tùy theo sở thích, bạn cũng có thể cho thêm đá vào. Món chè khoai tía ngọt thanh đang chờ đón bạn thưởng thức.
5. Chè hạt sen long nhãn
Chè hạt sen long nhãn là một món chè cung đình mang đậm tính thanh tao, nhẹ nhàng, được biết đến như một món ăn giải nhiệt và bổ dưỡng. Hạt sen – biểu tượng của sự thanh khiết, kết hợp với nhãn lồng – loại quả ngọt ngào, tạo nên một món chè không chỉ ngon mà còn mang giá trị dinh dưỡng cao.
Hạt sen được ninh mềm, giữ nguyên độ bùi và thơm, còn nhãn lồng vào từng hạt sen tạo ra sự kết hợp hoàn hảo. Nước đường phèn được nấu kỹ để giữ lại vị ngọt thanh, không quá gắt, kết hợp với hương thơm dịu nhẹ của nhãn tạo nên món chè thanh mát, dễ chịu.
Khi thưởng thức, vị ngọt bùi của hạt sen hòa quyện với vị ngọt thanh của nhãn, tạo nên cảm giác nhẹ nhàng, thanh tao. Món chè này đặc biệt thích hợp để thưởng thức vào những buổi chiều hè, khi cái nóng bắt đầu lắng dịu. Đây cũng là một món chè thường được dùng trong các bữa tiệc cung đình, thể hiện sự tinh tế và sang trọng của ẩm thực Huế.
6. Chè đậu xanh đánh nhuyễn nhuyễn
Chè đậu xanh đánh nhuyễn là một trong những món chè truyền thống lâu đời của Huế, được biết đến với hương vị tinh tế và cách chế biến cầu kỳ. Món chè này không chỉ đơn giản, dân dã mà còn mang lại cảm giác thanh tao, nhẹ nhàng, được nhiều người Huế yêu thích vào những ngày hè nóng bức. Bắt nguồn từ các nhà theo truyền thống làm ẩm thực xưa, món ăn này thường được chế biến và bày biện trong những dịp quan trọng. Bạn sẽ thường được mời món chè này sau bữa ăn khi đến làm khách tại Huế, món ăn này như một thức quà tráng miệng phù hợp dành cho mọi du khách.
Nguyên liệu chính của món Chè đậu xanh đánh nhuyễn gồm có đậu xanh đãi vỏ, đường phèn và nước cốt dừa. Đậu xanh được ngâm mềm qua đêm, sau đó nấu chín kỹ và đánh nhuyễn cho đến khi tạo thành một hỗn hợp mịn mượt, giống như kem. Vị ngọt, thơm của đường phèn giúp món Chè đậu xanh đánh nhuyễn mới ngon làm sao. Một điểm nhấn quan trọng là nước cốt dừa béo ngậy, được rưới lên mặt chè, tạo nên sự kết hợp hài hòa giữa vị ngọt bùi của đậu và vị béo ngậy của dừa.
Khi thưởng thức, từng thìa chè tan chảy trong miệng, để lại cảm giác mát lạnh và nhẹ nhàng. Vị ngọt thanh của đường phèn hòa quyện với đậu xanh mịn màng và nước cốt dừa béo nhẹ tạo nên một món ăn không quá ngọt mà lại vô cùng dễ chịu. Món chè này ngon nhất khi bạn thưởng thức lạnh, vừa ngon cũng không lo sợ bị nóng.
7. Chè trôi nước
Chè trôi nước là món chè truyền thống không chỉ của Huế mà còn của cả nền ẩm thực Việt Nam. Món ăn giải nhiệt này đòi hỏi sự khéo léo của người nấu hơn so với các loại chè khác. Món ăn này thường được nấu vào các dịp lễ Tết hoặc rằm tháng Giêng, thể hiện mong ước về sự viên mãn, tròn đầy trong cuộc sống.
Nguyên liệu chính của chè trôi nước bao gồm bột nếp, đậu xanh, đường thốt nốt và gừng. Bột nếp được nhồi kỹ để có độ dai mềm, sau đó vo thành viên tròn, bên trong là nhân đậu xanh nghiền nhuyễn. Từng viên chè tròn vo, trắng mịn màng nổi nhẹ nhàng trên mặt nước. Nước đường nấu cùng gừng tạo ra hương thơm cay nhẹ, ngọt thanh, hài hòa với vị ngọt bùi của đậu xanh.
Khi thưởng thức, vỏ bánh dẻo mềm, kết hợp với nhân đậu xanh ngọt bùi và nước đường gừng thơm lừng, tất cả hòa quyện tạo nên một món chè đậm đà, ấm áp. Chè trôi nước thường được ăn nóng, đặc biệt thích hợp vào những ngày se lạnh, mang đến cảm giác dễ chịu và ấm cúng.
8. Chè bắp nếp
Chè bắp nếp là món chè dân dã nhưng không kém phần hấp dẫn, bắt nguồn từ những cánh đồng bắp bạt ngàn ở vùng nông thôn Huế. Vào mùa thu hoạch bắp, người dân thường nấu chè bắp như một cách để tận hưởng hương vị ngọt ngào tự nhiên của những trái bắp tươi mới. Chính vì vậy, chè bắp không chỉ là món ăn mà còn là một phần của cuộc sống lao động bình dị nơi đây.
Nguyên liệu chính của món chè này là bắp nếp, đường phèn và nước cốt dừa. Bắp được bào mỏng, sau đó nấu cùng với nước và đường phèn cho đến khi hạt bắp mềm và thấm đẫm vị ngọt thanh. Nước cốt dừa được thêm vào để tăng thêm vị béo ngậy, tạo nên sự hòa quyện tuyệt vời với vị ngọt tự nhiên của bắp.
Món ăn này chỉ ngon nhất khi bạn ăn lúc vừa nấu xong, khi ấy hương thơm và độ ngọt vẫn còn được giữ nguyên. Khi thưởng thức, bạn sẽ cảm nhận được độ dẻo thơm của bắp kết hợp với vị béo của nước cốt dừa, tạo nên một món ăn vừa đơn giản vừa quyến rũ. Đây là món chè mà mỗi người khi đến Huế đều nên thử để cảm nhận hương vị đặc biệt của đồng quê xứ Huế.
9. Chè đậu ván
Món ăn đặc sản này của xứ Huế mộng mơ cũng là món ăn quen thuộc để tiến vua, nổi tiếng là vị ngọt nhẹ và được chế biến cẩn trọng, chăm chút tới từng chi tiết. Nguyên liệu đậu ván sở hữu độ bùi, thơm, ngọt khi ăn bạn sẽ cảm nhận hương vị món này rõ ràng nhất. Chè đậu ván thường xuất hiện trong các bữa tiệc cung đình hay các dịp lễ quan trọng, là món ăn thể hiện sự sang trọng và thanh lịch của ẩm thực Huế.
Nguyên liệu của chè đậu ván rất đơn giản nhưng cần sự khéo léo trong cách chế biến, ví dụ như phải canh lúc để cho đường phèn vào nấu cùng đường phèn. Khi thưởng thức, chè đậu ván mang đến vị ngọt dịu, thanh mát, không quá gắt, phù hợp với những ai yêu thích sự nhẹ nhàng và tinh tế. Chè đậu ván không chỉ là món tráng miệng hấp dẫn mà còn thể hiện được sự tinh hoa của ẩm thực cung đình Huế.
10. Chè đậu ngự
Chè đậu ngự là một trong những món chè sang trọng và quý hiếm nhất của ẩm thực cung đình Huế. Đậu ngự, loại đậu to, thơm và bùi, từ lâu đã được coi là món ăn dành cho tầng lớp vua chúa. Chính vì vậy, chè đậu ngự luôn mang trong mình sự trang nhã, thanh cao, thể hiện đẳng cấp của các bữa tiệc cung đình.
Ngoài đậu ngừ, thì đường phèn là một trong những nguyên liệu không thể thiếu cho món ăn này. Đậu ngự được ngâm mềm rồi ninh chín tới, giữ nguyên được độ bùi bùi đặc trưng. Nước chè trong và ngọt thanh, không quá đậm, tạo nên sự cân bằng hoàn hảo với hương vị tinh tế của đậu ngự.
Khi ăn, chè đậu ngự mang đến cảm giác mát lành, thanh khiết, khiến thực khách cảm nhận được sự thanh nhã trong từng miếng đậu bùi ngọt. Đây là món chè thường được dùng trong các bữa tiệc quan trọng, là biểu tượng của sự tinh tế và trang trọng trong ẩm thực cung đình Huế.
Ẩm thực Huế, với sự tinh tế và đặc sắc, đã trở thành một di sản văn hóa quý giá, không chỉ thu hút du khách trong nước mà còn gây ấn tượng mạnh mẽ với thực khách quốc tế. Mỗi bát chè không chỉ là sự kết hợp khéo léo của hương vị và màu sắc mà còn là cả một câu chuyện về sự sáng tạo, tỉ mỉ và lòng tự hào dân tộc. Thưởng thức chè cung đình Huế không chỉ là tận hưởng món ngon mà còn là cảm nhận tinh hoa văn hóa của một vùng đất giàu truyền thống.
