Khi nhắc đến vùng đất Bắc Kạn, người ta không thể không nghĩ đến những dãy núi trùng điệp, những cánh rừng nguyên sinh bát ngát và những bản làng dân tộc ẩn mình trong thiên nhiên hoang sơ. Bắc Kạn không chỉ hấp dẫn du khách bởi cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp mà còn bởi nền ẩm thực phong phú, đậm đà bản sắc văn hóa của đồng bào các dân tộc nơi đây. Hãy cùng SmartTravel khám phá và thưởng thức hương vị núi rừng qua 15 món đặc sản Bắc Kạn, để cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp và hương vị độc đáo của vùng đất này.
1. Xôi đăm đeng
Xôi đăm đeng, hay còn gọi là xôi ngũ sắc, là món ăn truyền thống không thể thiếu trong các lễ hội và dịp lễ Tết của người dân tộc Tày, Nùng ở Bắc Kạn. Đúng như tên gọi, xôi đăm đeng có năm màu rực rỡ: đỏ, vàng, tím, xanh và trắng. Mỗi màu sắc được làm từ các nguyên liệu tự nhiên như lá cẩm, lá gấc, hoa đậu biếc, và nghệ.
Gạo nếp dùng để nấu xôi phải là loại nếp cái hoa vàng thơm ngon, hạt to, tròn và đều. Sau khi ngâm gạo và nhuộm màu, gạo được đồ chín tới bằng hơi, tạo nên những hạt xôi mềm dẻo, thơm phức. Xôi đăm đeng không chỉ ngon mắt mà còn ngon miệng, mỗi màu sắc lại mang một hương vị và mùi thơm đặc trưng.
Người dân Bắc Kạn tin rằng, việc ăn xôi đăm đeng trong các dịp lễ Tết không chỉ để thưởng thức ẩm thực mà còn để cầu mong may mắn, hạnh phúc và thịnh vượng cho gia đình. Món ăn này thể hiện sự tài hoa và lòng hiếu khách của người dân nơi đây.
2. Trám đen
Trám đen là một loại quả đặc sản nổi tiếng của Bắc Kạn, thường xuất hiện vào mùa thu từ tháng 7 đến tháng 10. Quả trám đen có hình bầu dục, khi chín chuyển sang màu tím đen, với vị bùi bùi, béo ngậy đặc trưng. Người dân Bắc Kạn đã sáng tạo ra nhiều món ăn ngon từ trám đen như xôi trám, trám om thịt, và trám muối.
Trong ẩm thực truyền thống, quả trám được ngâm nước muối để giữ lâu và dùng dần. Khi chế biến, trám đen được bóc vỏ, tách hạt và có thể dùng để nấu canh, om thịt hay đơn giản là ăn sống.
Món ăn từ trám đen không chỉ thơm ngon mà còn mang đậm hương vị núi rừng, là món quà quý giá mà thiên nhiên ban tặng cho người dân Bắc Kạn. Trám đen còn có tác dụng thanh nhiệt, giải độc và tốt cho hệ tiêu hóa, là món ăn không thể thiếu trong bữa cơm gia đình của người Bắc Kạn.
3. Cá nướng Ba Bể
Cá nướng Ba Bể là một món ăn đặc trưng của vùng hồ Ba Bể, nơi được coi là một trong những hồ nước ngọt tự nhiên lớn nhất và đẹp nhất Việt Nam. Cá nướng Ba Bể thường được làm từ các loại cá tươi ngon như cá mè, cá chép, cá trắm sống trong lòng hồ.
Cá sau khi được làm sạch sẽ được ướp cùng các loại gia vị truyền thống như muối, mẻ, ớt, gừng, và các loại rau thơm rừng như lá mắc mật, lá chanh. Sau đó, cá được cuốn trong lá chuối hoặc lá dong và nướng trên than hồng, tạo nên hương vị đặc trưng khó quên. Khi nướng, lá chuối cháy sém, tỏa ra mùi thơm phức, thấm vào thịt cá, làm cho thịt cá trở nên thơm ngon, đậm đà.
Cá nướng Ba Bể không chỉ ngon mắt, ngon miệng mà còn là một phần không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực của người dân địa phương. Du khách khi đến Ba Bể không thể bỏ qua cơ hội thưởng thức món cá nướng, vừa để tận hưởng hương vị đặc trưng của vùng đất này, vừa để trải nghiệm những nét đẹp văn hóa truyền thống.
4. Tôm chua đặc sản Bắc Kạn
Tôm chua Bắc Kạn là một món ăn truyền thống, đặc trưng của người Tày, Nùng ở vùng núi cao này. Tôm chua được làm từ những con tôm tươi ngon, nhỏ nhưng chắc thịt, đánh bắt từ các con sông suối trong lành của Bắc Kạn. Tôm sau khi làm sạch, được trộn cùng với các loại gia vị như ớt, tỏi, riềng, mẻ và một chút rượu nếp.
Hỗn hợp này được ủ trong hũ sành hoặc hũ thủy tinh trong khoảng một tuần đến mười ngày, cho đến khi tôm chín và có vị chua đặc trưng. Tôm chua khi ăn có vị chua thanh, cay nhẹ, mùi thơm của tỏi, riềng, kết hợp với vị ngọt tự nhiên của tôm, tạo nên một món ăn hấp dẫn khó quên. Món tôm chua thường được dùng kèm với cơm trắng, bánh tráng hoặc bánh cuốn, làm tăng thêm hương vị cho bữa ăn.
5. Mứt mận
Mứt mận là một món quà ngọt ngào từ vùng đất Bắc Kạn, nơi có khí hậu mát mẻ, thích hợp cho việc trồng các loại cây ăn quả, trong đó có cây mận. Mận Bắc Kạn khi chín có màu đỏ thẫm, vị ngọt thanh và hương thơm dịu. Để làm mứt mận, người dân nơi đây chọn những quả mận chín mọng, rửa sạch, bỏ hạt và cắt nhỏ.
Mận sau đó được trộn đều với đường và để ngấm trong vài giờ trước khi sên trên bếp lửa nhỏ. Quá trình sên mứt đòi hỏi sự kiên nhẫn và khéo léo để mứt không bị cháy và đạt được độ dẻo vừa phải. Khi hoàn thành, mứt mận có màu đỏ tươi, vị ngọt đậm đà, chút chua nhẹ và mùi thơm đặc trưng của mận.
6. Miến dong Na Rì
Miến dong Na Rì là một đặc sản nổi tiếng của huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn, được làm từ củ dong riềng trồng trên những vùng đất cao nguyên trong lành. Quy trình sản xuất miến dong Na Rì hoàn toàn thủ công, trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ từ gọt vỏ, xay nhuyễn, lọc lấy tinh bột cho đến phơi khô và cắt sợi.
Sợi miến dong Na Rì có màu trắng trong, dai giòn và không bị dính khi nấu. Điểm đặc biệt của miến dong Na Rì là khi nấu chín, sợi miến vẫn giữ được độ dai, giòn và không bị nát, mang lại cảm giác thú vị khi thưởng thức.
Đây là món ăn không chỉ được người dân Bắc Kạn yêu thích mà còn được du khách ưa chuộng và lựa chọn làm quà mỗi khi ghé thăm vùng đất này. Miến dong Na Rì không chỉ là niềm tự hào của người dân Na Rì mà còn là biểu tượng của sự khéo léo, tỉ mỉ trong nghề truyền thống.
7. Thịt lợn gác bếp
Thịt lợn gác bếp là một trong những món ăn truyền thống, đặc trưng của người dân tộc Tày, Nùng tại Bắc Kạn. Thịt lợn được chọn lựa kỹ lưỡng, thường là thịt ba chỉ hoặc thịt mông, sau đó được thái thành những miếng dài và ướp cùng các loại gia vị như muối, ớt, tỏi, gừng và một số loại thảo mộc.
Thịt sau khi ướp thấm đều gia vị sẽ được treo lên gác bếp, nơi có khói bếp thoảng qua hàng ngày, giúp thịt chín dần và giữ được lâu. Thịt lợn gác bếp có mùi thơm đặc trưng của khói, vị đậm đà và chút cay nồng của gia vị. Khi ăn, thịt lợn gác bếp thường được nướng lại cho nóng, sau đó thái lát mỏng, ăn kèm với cơm hoặc làm mồi nhậu.
Đây là món ăn không chỉ thơm ngon mà còn mang đậm hương vị của núi rừng, là biểu tượng của sự cần cù, sáng tạo và tinh thần chịu khó của người dân Bắc Kạn.
8. Bánh pẻng phạ
Bánh pẻng phạ, hay còn gọi là bánh cuốn lá dong, là một món ăn truyền thống đặc trưng của người Tày, Nùng ở Bắc Kạn. Bánh được làm từ gạo nếp nương, loại gạo đặc biệt thơm ngon, dẻo và không bị nát khi nấu chín. Gạo nếp được ngâm qua đêm, sau đó xay nhuyễn thành bột, rồi tráng thành từng lớp mỏng trên lá dong.
Nhân bánh được làm từ đỗ xanh đã hấp chín, trộn cùng với đường và dừa nạo, tạo nên vị ngọt thanh và béo ngậy. Sau khi tráng, bánh được gói gọn gàng trong lá dong và hấp chín. Khi ăn, bánh pẻng phạ có vị thơm của lá dong, vị ngọt bùi của đỗ xanh và dừa, tạo nên một hương vị đặc trưng khó quên.
Bánh pẻng phạ không chỉ là món ăn ngon mà còn là món quà ý nghĩa trong các dịp lễ, Tết, thể hiện sự đoàn kết, ấm cúng trong gia đình và cộng đồng. Đây là món ăn không thể thiếu trong các bữa cơm sum họp của người dân Bắc Kạn, mang đến niềm vui và sự gắn kết giữa các thế hệ.
9. Rau sắng
Rau sắng, còn được gọi là rau ngót rừng, là một loại rau đặc sản của vùng núi Bắc Kạn, nổi tiếng với hương vị thơm ngon và giá trị dinh dưỡng cao. Rau sắng mọc hoang dại trong các khu rừng, thường được người dân thu hoạch vào mùa xuân và mùa hè.
Rau sắng không chỉ ngon miệng mà còn rất bổ dưỡng, chứa nhiều vitamin và khoáng chất, tốt cho sức khỏe. Người dân Bắc Kạn thường chế biến rau sắng thành các món canh, xào hoặc luộc, tạo nên những món ăn thanh mát, bổ dưỡng. Canh rau sắng nấu với tôm hoặc thịt băm là món ăn phổ biến, mang lại hương vị ngọt ngào, thanh mát và giúp giải nhiệt trong những ngày hè oi bức.
10. Măng ớt Đèo Gió
Măng ớt Đèo Gió là một món đặc sản độc đáo của vùng đất Bắc Kạn, nổi tiếng với hương vị đặc trưng và cách chế biến tỉ mỉ. Măng được thu hoạch từ những bụi tre rừng xanh mướt trên đèo Gió, sau đó được tước vỏ, cắt thành từng khúc nhỏ và luộc chín. Măng sau khi luộc được ngâm với nước muối để giữ độ giòn và trắng.
Ớt được chọn là những quả ớt chín đỏ, cay nồng, kết hợp với tỏi, muối và giấm để tạo nên hỗn hợp gia vị đậm đà. Măng và ớt sau khi chuẩn bị sẽ được trộn đều và ủ trong hũ thủy tinh, để trong vài ngày cho thấm đều gia vị. Món măng ớt Đèo Gió có vị cay nồng của ớt, hòa quyện với vị giòn ngọt của măng, tạo nên hương vị hấp dẫn khó quên.
11. Chuối hột rừng
Chuối hột rừng Bắc Kạn là một loại quả đặc sản của vùng núi rừng nơi đây, nổi tiếng với công dụng chữa bệnh và giá trị dinh dưỡng cao. Chuối hột rừng có quả nhỏ, vỏ xanh khi chín chuyển sang màu vàng nhạt, vị chát nhẹ, ngọt thanh và thơm mát.
Người dân Bắc Kạn thường thu hái chuối hột rừng và phơi khô, sau đó dùng để làm thuốc hoặc ngâm rượu. Chuối hột rừng có tác dụng tốt cho tiêu hóa, hỗ trợ điều trị sỏi thận, tiểu đường và tăng cường sức đề kháng.
Ngoài ra, chuối hột rừng còn được dùng làm nguyên liệu trong một số món ăn đặc sản, mang lại hương vị độc đáo, đặc trưng của vùng đất Bắc Kạn. Khi ngâm rượu, chuối hột rừng tạo ra một loại rượu có màu vàng óng, hương vị thơm ngon và bổ dưỡng, thường được dùng để đãi khách quý hay làm quà biếu.
12. Lạp xưởng hun khói
Lạp xưởng hun khói là món ăn truyền thống và đặc sản không thể thiếu của người dân Bắc Kạn, đặc biệt là trong những dịp lễ Tết và các buổi tiệc quan trọng. Lạp xưởng được làm từ thịt lợn ngon, thường là thịt nạc vai hoặc thịt mông, thái nhỏ, trộn đều với mỡ lợn, rượu trắng, đường, muối và các loại gia vị đặc trưng như hạt tiêu, tỏi băm.
Sau khi ướp thấm gia vị, hỗn hợp này được nhồi vào lòng lợn đã được làm sạch, sau đó buộc thành từng đoạn ngắn và treo lên gác bếp để hun khói tự nhiên. Quá trình hun khói làm cho lạp xưởng có màu nâu đỏ hấp dẫn, vị thơm ngon đặc trưng và có thể bảo quản lâu mà không cần dùng chất bảo quản.
Khi ăn, lạp xưởng hun khói có vị béo ngậy, đậm đà của thịt và mỡ, hòa quyện với hương thơm của gia vị và khói bếp, tạo nên một món ăn ngon miệng và hấp dẫn. Lạp xưởng hun khói Bắc Kạn là món quà ý nghĩa, thể hiện lòng hiếu khách và sự trân trọng của người dân vùng cao dành cho khách phương xa.
13. Bánh coóc mò
Bánh coóc mò, hay còn gọi là bánh sừng bò, là món ăn truyền thống đặc trưng của người Tày, Nùng ở Bắc Kạn. Bánh được làm từ gạo nếp ngon, loại nếp cái hoa vàng, được ngâm qua đêm, sau đó xay nhuyễn thành bột và để ráo. Nhân bánh thường được làm từ đỗ xanh đã nấu chín, trộn với chút muối để tạo vị bùi bùi, thơm ngon.
Bánh được gói bằng lá dong hoặc lá chuối, tạo thành hình tam giác giống sừng bò, sau đó luộc chín. Khi ăn, bánh coóc mò có mùi thơm của lá dong, vị dẻo thơm của gạo nếp và vị bùi ngọt của nhân đỗ xanh. Bánh coóc mò không chỉ là món ăn ngon mà còn mang ý nghĩa đặc biệt trong các dịp lễ Tết, cưới hỏi hay cúng giỗ, thể hiện lòng biết ơn và tình cảm gắn kết gia đình.
Đây là món ăn truyền thống, mang đậm nét văn hóa ẩm thực của người dân Bắc Kạn, đồng thời cũng là món quà ý nghĩa dành tặng người thân, bạn bè mỗi khi có dịp ghé thăm vùng đất này.
14. Rau bò khai
Rau bò khai, còn được gọi là rau dạ hiến, là một loại rau rừng đặc sản của Bắc Kạn, nổi tiếng với hương vị thơm ngon và giá trị dinh dưỡng cao. Rau bò khai mọc hoang dại trong các khu rừng, thường được người dân thu hái vào mùa xuân và mùa hè.
Lá rau bò khai có màu xanh đậm, vị hơi đắng nhưng lại rất giòn và thơm mát. Rau bò khai không chỉ ngon miệng mà còn rất bổ dưỡng, chứa nhiều vitamin và khoáng chất, tốt cho sức khỏe.
Người dân Bắc Kạn thường chế biến rau bò khai thành các món xào, canh hoặc luộc, tạo nên những món ăn thanh mát, bổ dưỡng. Món rau bò khai xào tỏi là món ăn phổ biến, mang lại hương vị thơm ngon, đậm đà và giúp giải nhiệt trong những ngày hè oi bức.
15. Măng vầu
Măng vầu là một loại măng đặc sản của vùng đất Bắc Kạn, được thu hoạch từ những rừng tre, nứa tự nhiên trên các sườn đồi núi cao. Măng vầu có thân to, màu trắng ngà, vị ngọt thanh và giòn. Khi thu hoạch, măng vầu được lột vỏ, làm sạch và có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon như măng luộc, măng xào, măng hầm xương hay măng ngâm chua.
Măng vầu luộc chấm với mắm tôm, mắm tép hay mắm cáy là món ăn dân dã, quen thuộc nhưng vô cùng hấp dẫn của người dân Bắc Kạn. Ngoài ra, măng vầu cũng có thể được phơi khô để dự trữ và dùng dần trong năm.
Bắc Kạn không chỉ là điểm đến lý tưởng cho những ai yêu thích khám phá thiên nhiên mà còn là thiên đường ẩm thực với những món ăn độc đáo, hấp dẫn. Mỗi món ăn đều mang trong mình hương vị đặc trưng của núi rừng, cùng với sự chăm chút, tài hoa của người dân nơi đây. Hy vọng qua bài viết này, SmartTravel đã giúp bạn có thêm những gợi ý thú vị cho hành trình khám phá ẩm thực Bắc Kạn. Hãy lên kế hoạch ngay và trải nghiệm những hương vị đặc sản của vùng đất này, chắc chắn bạn sẽ có những kỷ niệm khó quên.
