Làng gốm Phước Tích, một ngôi làng cổ kính nằm bên dòng sông Ô Lâu thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế, là một trong những địa điểm nổi tiếng lưu giữ tinh hoa nghệ thuật gốm cổ truyền Việt Nam. Với hơn 500 năm tuổi, làng gốm này vẫn duy trì được nét đẹp nguyên sơ cùng những giá trị nghệ thuật độc đáo. Trong hành trình khám phá các làng nghề truyền thống của đất nước, SmartTravel mong muốn giới thiệu đến bạn đọc sự phong phú, tinh tế và nét đặc sắc mà làng gốm Phước Tích mang lại.
1. Tổng quan về làng gốm Phước Tích
Làng gốm Phước Tích là một trong những làng nghề truyền thống lâu đời nhất ở Việt Nam, nổi tiếng với sản phẩm gốm thủ công tinh xảo. Làng tọa lạc bên bờ sông Ô Lâu thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế, nơi này không chỉ lưu giữ được nét đẹp văn hóa cổ xưa mà còn truyền tải tinh hoa nghệ thuật gốm vào mỗi sản phẩm. Với hơn 500 năm tồn tại, làng Phước Tích đã trở thành một biểu tượng nghệ thuật và văn hóa, được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể.
Làng gốm Phước Tích nằm dọc bên bờ sông Ô Lâu, thuộc địa phận xã Phong Hòa, Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. Để đến làng gốm Phước Tích, du khách có nhiều lựa chọn về phương tiện di chuyển.
Nếu xuất phát từ thành phố Huế, du khách có thể di chuyển bằng xe máy hoặc ô tô cá nhân theo Quốc lộ 1A về phía bắc, sau đó rẽ vào đường tỉnh lộ 6. Hành trình di chuyển mất khoảng 1 giờ và đường sá khá dễ dàng, thuận lợi. Ngoài ra, du khách có thể chọn các chuyến xe buýt hoặc taxi từ thành phố Huế để đến Phước Tích.
2. Tìm hiểu lịch sử làng gốm Phước Tích
Làng gốm Phước Tích có lịch sử hình thành từ khoảng năm 1470, dưới triều đại vua Lê Thánh Tông. Đây là một trong những ngôi làng cổ nhất tại Việt Nam, nổi bật với nghề làm gốm truyền thống.
Xa xưa, gốm của làng được công nhận là loại gốm có giá trị đặc biệt được dùng trong cung đình. Gốm Phước Tích không chỉ phục vụ cho các nhu cầu trong nước mà còn được vận chuyển đến nhiều địa phương khác qua các tuyến đường thủy, sử dụng thuyền bến trên dòng sông Ô Lâu.
Tuy nhiên, làng gốm Phước Tích cũng từng phải đối mặt với những giai đoạn suy thoái nghiêm trọng. Từ năm 1989 đến 1995, nghề gốm nơi đây gần như đã biến mất khi lò gốm cuối cùng bị dập tắt lửa. Sự mai một của nghề làm gốm khiến nhiều người lo lắng cho sự tồn tại của truyền thống này.
Nhưng nhờ vào sự kiện Festival Huế 2006, các sản phẩm gốm của Phước Tích đã được giới thiệu đến đông đảo du khách trong và ngoài nước, từ đó khơi dậy lại tinh thần và động lực phục hồi nghề gốm cổ truyền.
Ngày nay, làng gốm Phước Tích không chỉ là nơi lưu giữ nghệ thuật làm gốm cổ truyền mà còn trở thành một điểm đến du lịch hấp dẫn, nơi du khách có thể tận mắt chứng kiến quá trình làm gốm và trải nghiệm không gian làng quê yên bình đầy chất nghệ thuật.
3. Điểm đặc trưng của gốm sứ Phước Tích
Gốm sứ Phước Tích nổi bật với những đặc trưng độc đáo, thể hiện tinh hoa của nghệ thuật gốm truyền thống Việt Nam. Đặc trưng của gốm Phước Tích là được làm từ đất sét mịn màng, có độ dẻo và độ bền cao, kết hợp với phương pháp nung truyền thống.
Điểm nổi bật của gốm Phước Tích không chỉ ở kỹ thuật mà còn ở sự sáng tạo trong hoa văn trang trí. Các nghệ nhân sử dụng đôi tay khéo léo để tạo nên những họa tiết mang đậm dấu ấn của văn hóa địa phương, với những đường nét mềm mại và tinh xảo, thể hiện sự tài hoa và tâm huyết của người làm gốm.
Trong số các sản phẩm gốm Phước Tích, ấn tượng nhất là những chiếc om nấu cơm dành cho vua chúa. Loại om này không chỉ nổi tiếng về mặt kỹ thuật chế tác mà còn có chất lượng vượt trội.
Câu ca dao “Om Phước Tích ngon cơm hoàng đế/Sen Hà Trì quý thế Phú Xuân” đã phần nào nói lên giá trị của om Phước Tích, loại om mà cơm được nấu chín có hương vị thơm ngon đặc biệt, xứng đáng phục vụ cho bữa ăn của vua. Những sản phẩm này không chỉ là vật dụng mà còn là biểu tượng của sự tinh tế và hoàn mỹ trong nghệ thuật gốm sứ Phước Tích.
4. Trải nghiệm độc đáo khi tham quan làng gốm Phước Tích
4.1. Tham quan và tìm hiểu nhà rường
Khi đến làng gốm Phước Tích, một trong những trải nghiệm đầu tiên và đáng nhớ nhất là tham quan các ngôi nhà rường cổ, một biểu tượng của kiến trúc truyền thống xứ Huế. Mỗi ngôi nhà đều được dựng nên từ gỗ quý, với các chi tiết chạm trổ công phu, biểu trưng cho sự khéo léo và tinh tế trong kiến trúc truyền thống.
Những ngôi nhà này không chỉ là nơi ở của người dân mà còn là kho báu văn hóa, nơi du khách có thể cảm nhận không khí yên bình của làng quê Việt Nam xưa. Việc dạo bước qua những con đường nhỏ quanh làng, ngắm nhìn những nhà rường cổ kính sẽ mang lại cho du khách cảm giác như trở về quá khứ, nơi thời gian dường như ngừng lại.
4.2. Khám phá các công trình giàu giá trị tín ngưỡng
Không chỉ nổi tiếng với nghề gốm, làng Phước Tích còn lưu giữ nhiều công trình tín ngưỡng mang giá trị văn hóa và tâm linh. Một trong những điểm đến đặc biệt là Miếu cây thị, nơi thờ nữ thần Ponagar, vị nữ thần của người Chăm, được người dân địa phương tôn kính.
Ngoài ra, khi khám phá làng Phước Tích, du khách còn có cơ hội chiêm ngưỡng các công trình khác như nhà thờ họ tộc, Miếu Đôi, chùa Phước Bửu và miếu Hồn, mỗi công trình đều chứa đựng những giá trị tín ngưỡng sâu sắc. Những ngôi đền, miếu nơi đây không chỉ là không gian thờ cúng mà còn là nơi hội tụ niềm tin và sự gắn kết cộng đồng qua bao thế hệ.
4.3. Ghé thăm bảo tàng gốm ông Lê Trọng Diễn
Bảo tàng gốm ông Lê Trọng Diễn tại làng Phước Tích là điểm dừng chân không thể bỏ qua đối với những ai muốn tìm hiểu sâu hơn về nghệ thuật làm gốm nơi đây. Đây là nơi lưu giữ tất cả tinh hoa của nghề gốm, từ các công cụ truyền thống cho đến những sản phẩm gốm sứ từ thời hoàng kim của làng.
Tại bảo tàng, du khách sẽ được chiêm ngưỡng một loạt các hiện vật như chậu, om, niêu, âm, tộ, cối, đèn dầu, bình vôi, chum, và ghè – những sản phẩm đã từng làm nên danh tiếng của gốm Phước Tích. Mỗi sản phẩm gốm đều mang trong mình dấu ấn của sự khéo léo và tài hoa của các nghệ nhân qua nhiều thế hệ.
Đây thực sự là một điểm đến đáng giá cho những ai đam mê nghệ thuật và mong muốn khám phá những giá trị văn hóa cổ truyền.
4.4. Tham gia làm gốm cùng các nghệ nhân
Một trải nghiệm thú vị và đầy ý nghĩa khi đến với làng gốm Phước Tích là cơ hội tự tay làm gốm cùng các nghệ nhân địa phương. Các nghệ nhân tại Phước Tích với tay nghề lâu năm luôn sẵn lòng hướng dẫn du khách từng bước để tạo ra những sản phẩm độc đáo của riêng mình.
Quá trình làm gốm đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên nhẫn và sáng tạo, giúp du khách cảm nhận sâu sắc hơn về sự lao động cần cù cũng như nghệ thuật làm gốm truyền thống. Việc tham gia trực tiếp vào các công đoạn làm gốm không chỉ mang lại niềm vui mà còn tạo cơ hội để du khách kết nối với văn hóa địa phương. Những sản phẩm gốm do chính tay mình làm ra sẽ là món quà ý nghĩa, lưu giữ dấu ấn của chuyến đi đặc biệt này.
4.5. Thưởng thức những món ngon tại làng Phước Tích
Khi ghé thăm làng Phước Tích, du khách không chỉ được khám phá nghệ thuật làm gốm mà còn có cơ hội thưởng thức các món ăn đặc sản của vùng quê này. Một trong những món ngon đặc trưng là bánh phu thê, bánh lá gai và bánh khoai tía – những món bánh được làm thủ công với hương vị truyền thống.
Đặc biệt, trong thời gian nghề gốm suy thoái, việc làm bánh từng trở thành nguồn thu nhập chính của người dân nơi đây. Trong đó, bánh bông cây – loại bánh ngọt được dâng lên vua chúa – là món ăn thể hiện sự tinh tế trong ẩm thực Phước Tích.
Ngoài ra, du khách còn có thể khám phá các món ăn vặt đậm chất quê hương tại chợ làng, nơi những món ăn giản dị nhưng mang hương vị độc đáo. Thưởng thức những món ngon này trong không gian thanh bình của làng quê sẽ là một trải nghiệm khó quên.
5. Một số lưu ý khi tham quan làng gốm Phước Tích
Khi tham quan làng gốm Phước Tích, du khách nên lưu ý một số điểm sau để có trải nghiệm trọn vẹn và thú vị:
– Tôn trọng văn hóa và người dân địa phương: Phước Tích là một ngôi làng cổ, nơi người dân vẫn giữ nếp sống truyền thống. Du khách nên giữ thái độ tôn trọng, hạn chế ồn ào và không làm ảnh hưởng đến sinh hoạt của người dân.
– Bảo vệ môi trường: Phước Tích nổi tiếng với không gian làng quê yên bình, trong lành. Du khách nên giữ gìn vệ sinh chung, không xả rác bừa bãi và bảo vệ cảnh quan thiên nhiên.
– Cẩn thận khi tham quan nhà rường và các công trình cổ: Các ngôi nhà rường và công trình tín ngưỡng tại làng đều có giá trị lịch sử cao, vì vậy, du khách nên cẩn thận khi di chuyển, tránh chạm tay vào các hiện vật hoặc đồ vật cổ.
– Tham gia các hoạt động làm gốm một cách an toàn: Khi tham gia trải nghiệm làm gốm, du khách cần làm theo hướng dẫn của nghệ nhân để tránh gây tổn thương cho bản thân và đảm bảo an toàn cho sản phẩm gốm.
Những lưu ý trên sẽ giúp du khách có một chuyến thăm quan vui vẻ, an toàn và đầy ý nghĩa tại làng gốm Phước Tích.
Làng gốm Phước Tích không chỉ là niềm tự hào của vùng đất Cố đô, mà còn là biểu tượng của sự gìn giữ và phát triển nghệ thuật gốm cổ truyền Việt Nam. Những sản phẩm gốm nơi đây không chỉ đơn thuần là vật dụng sinh hoạt, mà còn chứa đựng cả linh hồn và văn hóa dân tộc. SmartTravel hy vọng rằng qua bài viết này, bạn đọc sẽ thêm yêu quý và trân trọng những giá trị văn hóa lâu đời, đồng thời có cơ hội ghé thăm Phước Tích để tận mắt chứng kiến sự tinh xảo và bền bỉ của nghệ thuật gốm nơi đây.
