Làng nghề Bao La từ lâu đã trở thành biểu tượng của sự tinh hoa và khéo léo trong nghệ thuật đan lát mây tre truyền thống. Nằm giữa vùng đất Thừa Thiên Huế thanh bình, Bao La không chỉ là nơi sản xuất những sản phẩm thủ công tuyệt mỹ mà còn là biểu tượng của sự gắn bó bền vững với văn hóa và nghề thủ công cổ truyền. Qua bao thế hệ, người dân nơi đây vẫn miệt mài giữ gìn và phát triển giá trị này, biến những sợi mây, sợi tre mộc mạc thành những tác phẩm nghệ thuật. Hãy cùng SmartTravel khám phá những nét đẹp độc đáo và hành trình bảo tồn làng nghề Bao La trong bối cảnh hiện đại.
1. Đôi nét về làng nghề mây tre đan Bao La
Làng nghề mây tre đan Bao La là một trong những làng nghề truyền thống nổi tiếng của tỉnh Thừa Thiên Huế, được biết đến với sự khéo léo và tinh xảo trong từng sản phẩm. Với hàng trăm năm tồn tại và phát triển, làng nghề đã trở thành biểu tượng văn hóa và nghệ thuật, gắn bó với đời sống người dân miền Trung.
Sự kết hợp giữa kỹ thuật thủ công truyền thống và phong cách sáng tạo hiện đại đã giúp làng nghề đan lát Bao La phát triển mạnh mẽ và vươn tầm ra thế giới.
Làng nghề mây tre đan Bao La nằm tại địa phận xã Quảng Phú, Quảng Điền, Huế. Nơi đây nằm cách trung tâm thành phố Huế khoảng 20km, là điểm đến lý tưởng cho những ai muốn tìm hiểu và khám phá nét đẹp văn hóa truyền thống của Việt Nam.
Đường di chuyển đến làng khá dễ dàng và thuận tiện, chỉ mất khoảng 30 phút. Từ trung tâm Huế, bạn đi theo tuyến đường QL49B về phía huyện Quảng Điền, sau đó rẽ vào xã Quảng Phú. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể trải nghiệm chuyến đi xe đạp hoặc xe máy để ngắm cảnh thiên nhiên tươi đẹp và thư giãn trên quãng đường đến làng nghề.
2. Tìm hiểu lịch sử làng nghề mây tre đan Bao La
Làng nghề mây tre đan Bao La có bề dày lịch sử lâu đời, được truyền từ đời này sang đời khác. Mặc dù không ai biết chính xác nghề mây tre đan xuất hiện từ thời điểm nào, nhưng sự tồn tại của nó đã ăn sâu vào đời sống của người dân nơi đây. Theo một số tài liệu lịch sử, những năm nửa cuối thế kỷ XVIII, quý nhân triết học Nguyễn Trường Tộ đã ghi lại hình ảnh làng nghề trong một bài thơ cổ mang tên “Kinh Khí ca dao”.
Lưu truyền từ đời này qua đời khác, nghề mây tre đan không nhỉ mang lại nguồn thu nhập mà còn là niềm tự hào của những người dân làng Bao La. Từng sản phẩm được tạo ra đều chứa đựng cả tâm huyết, kỹ năng và giá trị văn hóa lâu đời.
Để ghi nhận sự đóng góp này, vào năm 2013, tỉnh Thừa Thiên Huế đã công nhận làng nghề Bao La là làng nghề truyền thống. Đây là dấu mốc quan trọng trong quá trình phát triển của làng, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, nghệ thuật đan lát mây tre, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương.
3. Khám phá về nghề mây tre đan làng Bao La
3.1. Nguyên liệu làm mây tre đan
Nguyên liệu chính để tạo nên các sản phẩm mây tre đan tại làng Bao La là cây tre lồ ô, một loại tre có độ bền và dẻo dai, rất phù hợp cho việc đan lát. Tre lồ ô sau khi được thu hoạch sẽ trải qua nhiều công đoạn xử lý phức tạp trước khi trở thành nguyên liệu sản xuất.
Sau khi làm sạch, các cây tre sẽ được chẻ thành sợi mỏng tinh tế. Các sợi tre này được phơi khô dưới ánh nắng để tăng độ bền và độ cứng cần thiết. Nhờ vậy, sản phẩm làm ra không chỉ chắc chắn mà còn đẹp mắt, giữ được độ sáng bóng tự nhiên của tre.
Quá trình xử lý nguyên liệu đòi hỏi sự tỉ mỉ và chính xác cao, từ đó tạo nền tảng cho các công đoạn đan lát tinh xảo tiếp theo. Mây tre là nguyên liệu gần gũi với thiên nhiên, tạo ra những sản phẩm thủ công vừa thân thiện môi trường vừa mang đậm tính thẩm mỹ truyền thống.
3.2. Phân công lao động nghề mây tre đan
Trong làng nghề mây tre đan Bao La, công việc sản xuất được phân chia hợp lý giữa các thành viên trong hộ gia đình. Từ xử lý nguyên liệu cho đến các hoạt động đan lát tạo thành phẩm, các thành viên trong gia đình đều phân công tham gia.
Những công đoạn đơn giản như chẻ tre, phơi khô hay làm những chi tiết cơ bản thường được giao cho các thành viên ít kinh nghiệm hoặc những người mới bắt đầu học nghề. Ngược lại, các sản phẩm có độ khó cao, đòi hỏi sự tinh tế và kỹ thuật cao như các vật dụng trang trí, các mẫu đan phức tạp thì được thực hiện bởi những người thợ lành nghề có nhiều năm kinh nghiệm.
Sự phân công lao động này không chỉ giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất mà còn đảm bảo chất lượng sản phẩm, từ đó tạo ra những mặt hàng mây tre đan chất lượng.
4. Các tổ chức sản xuất mây tre đan tại làng
4.1. Các xóm sản xuất thành phẩm
Tại làng Bao La, việc sản xuất mây tre đan được tổ chức theo từng xóm, mỗi xóm sẽ đảm nhận sản xuất một loại thành phẩm cụ thể. Điều này giúp tối ưu hóa năng suất cũng như chất lượng sản phẩm. Chẳng hạn, một xóm sẽ chuyên sản xuất các loại rổ, rá dùng trong sinh hoạt hàng ngày, trong khi xóm khác lại tập trung vào các sản phẩm thúng, mủng, giần sàng.
Nhờ sự phân chia hợp lý này, mỗi hộ gia đình trong xóm đều có thể tập trung phát triển kỹ thuật riêng, chuyên sâu vào một loại sản phẩm, từ đó nâng cao tay nghề và chất lượng của mặt hàng. Đồng thời, cách tổ chức này cũng giúp làng nghề Bao La có sự đa dạng về sản phẩm, đáp ứng được nhu cầu khác nhau của khách hàng trong và ngoài nước.
4.2. Hợp tác xã làng Bao La
Hợp tác xã làng Bao La được thành lập với mục đích chính là hỗ trợ người dân tiếp cận thị trường tiêu dùng và mở rộng đầu ra cho các sản phẩm mây tre đan truyền thống. Từ đây, các sản phẩm mây tre đan không sẽ được quảng bá tại nhiều khu vực khác như các chợ lớn, trung tâm thương mại, và đặc biệt là các khu du lịch thu hút du khách.
Hợp tác xã cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức các gian hàng trưng bày sản phẩm, giúp nâng cao thương hiệu làng nghề Bao La. Nhờ vậy, các sản phẩm thủ công của làng được bảo tồn và giữ gìn trong bối cảnh thị trường hiện đại hóa.
5. Hiện trạng nghề mây tre đan tại làng Bao La
Hiện nay, nghề mây tre đan tại làng Bao La đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn, đặc biệt là sự cạnh tranh mạnh mẽ từ các sản phẩm công nghệ cao, hiện đại. Những sản phẩm sản xuất từ công nghệ tiên tiến dần chiếm lĩnh, khiến nhu cầu sử dụng các sản phẩm thủ công truyền thống giảm đi đáng kể.
Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh tế của làng nghề, khi mà sản phẩm mây tre đan không còn được tiêu thụ mạnh mẽ như trước đây. Thu nhập từ nghề này không cao, không đủ hấp dẫn để người dân duy trì và gắn bó lâu dài.
Bên cạnh đó, giới trẻ tại làng Bao La ngày càng có xu hướng rời bỏ nghề truyền thống để tìm kiếm những cơ hội mới ở các ngành nghề khác, đặc biệt là trong các lĩnh vực liên quan đến công nghệ, dịch vụ. Điều này dẫn đến nguy cơ mai một các kỹ thuật đan lát mây tre truyền thống quý báu, khi mà chỉ còn một số ít người già và những nghệ nhân giữ lửa nghề.
Tuy nhiên, tại các khu du lịch, sản phẩm từ mây tre đan của làng Bao La vẫn rất được ưa chuộng, nhờ sự độc đáo, thủ công và thân thiện với môi trường. Đây là cơ hội lớn để phát triển làng nghề trong tương lai, đặc biệt là khi xu hướng tiêu dùng xanh và bền vững ngày càng lan rộng.
Chính quyền địa phương đang nỗ lực bảo tồn và phát huy giá trị của nghề mây tre đan bằng cách thúc đẩy việc quảng bá và tiêu thụ sản phẩm tại các thị trường du lịch và xuất khẩu, đồng thời khuyến khích thế hệ trẻ tham gia gìn giữ di sản quý báu này.
6. Khám phá thêm các làng nghề độc đáo tại Huế
6.1. Làng nón Mỹ Lam
Làng nón Mỹ Lam, nằm tại xã Phú Mỹ, huyện Phú Vang, Huế, là một trong những làng nghề truyền thống nổi tiếng gắn liền với hình ảnh nón lá, biểu tượng của phụ nữ Việt Nam. Các công đoạn để làm ra một chiếc nón lá hoàn chỉnh đòi hỏi sự tỉ mỉ và công phu, từ việc chọn lá, khâu vành, chằm nón cho đến trang trí.
Sản phẩm của làng không chỉ được ưa chuộng trong nước mà còn là món quà lưu niệm phổ biến cho du khách quốc tế khi ghé thăm Huế.
6.2. Làng nghề làm hương Thủy Xuân
Làng nghề làm hương Thủy Xuân tọa lạc trên đường Huyền Trân Công Chúa, cách trung tâm thành phố Huế không xa, là một điểm đến thu hút du khách bởi sắc màu và mùi hương thơm, yên bình.
Đặc biệt, khi đến làng nghề Thủy Xuân, du khách sẽ được chiêm ngưỡng những bó hương rực rỡ sắc màu, từ đỏ, xanh, vàng đến tím, được trưng bày dọc con đường, tạo nên một khung cảnh vô cùng ấn tượng. Nghề làm hương ở Thủy Xuân không chỉ mang lại giá trị kinh tế cho người dân mà còn góp phần gìn giữ và lan tỏa nét văn hóa truyền thống của vùng đất cố đô.
6.3. Làng nghề bún bánh Ô Sa
Làng nghề bún bánh Ô Sa từ lâu đã nổi tiếng với những sản phẩm bún bánh truyền thống thơm ngon, đặc sắc. Người dân làng Ô Sa vẫn giữ gìn cách làm bún, bánh theo phương pháp thủ công truyền thống, từ việc chọn gạo đến quá trình xay nhuyễn, nhào bột và ép sợi bún.
Sợi bún của làng có độ dẻo dai, thơm vị gạo, kết hợp hoàn hảo với các món ăn đặc sản xứ Huế như bún bò, bánh bèo, bánh nậm. Làng nghề bún bánh Ô Sa là minh chứng sống động cho sự gắn kết giữa ẩm thực và văn hóa làng quê miền Trung. Mỗi sản phẩm không chỉ là kết quả của lao động cần cù mà còn thể hiện nét tinh hoa ẩm thực Huế, được truyền qua nhiều thế hệ.
Làng nghề đan lát Bao La không chỉ là nơi sản sinh ra những sản phẩm thủ công đầy sáng tạo mà còn là minh chứng sống động cho tình yêu và sự gìn giữ văn hóa truyền thống. Giữa guồng quay của thời đại công nghiệp, Bao La vẫn kiên cường duy trì và phát triển các giá trị từ ngàn đời. Đó là lý do mà mỗi sản phẩm từ làng nghề này đều mang trong mình một câu chuyện về tâm huyết, kỹ năng và bản sắc Việt Nam. Hãy để SmartTravel đồng hành cùng bạn trên hành trình khám phá và trân quý những giá trị văn hóa bền vững như tại làng nghề Bao La.
