Trong hình ảnh người con gái với tà áo dài xứ Huế, nón lá làng Mỹ Lam hiện lên thân thương và quen thuộc. Với nhiều năm chung tay giữ lửa nghề, đến nay làng Mỹ Lam vẫn giữ được nghề làm nón lá truyền thống mang đậm giá trị văn hóa dân tộc. Từ bàn tay điêu luyện của các nghệ nhân, những chiếc nón lá tinh tế được tạo ra, trở thành biểu tượng không thể thiếu trong đời sống người dân xứ Huế. Cùng SmartTravel khám phá vẻ đẹp độc đáo và lịch sử thú vị của làng nón Mỹ Lam qua hành trình này.
1. Đôi nét về làng nón lá Mỹ Lam
Làng nón lá Mỹ Lam là một trong những ngôi làng truyền thống lâu đời tại Huế, nổi tiếng với nghề làm nón lá. Nghề này không chỉ là nguồn thu nhập chính của người dân mà còn góp phần bảo tồn và phát triển nét đẹp văn hóa độc đáo của xứ Huế.
Từ những nguyên liệu thiên nhiên như lá cọ, chỉ tre, và khung nón, các nghệ nhân tại đây đã tạo ra những chiếc nón lá nhẹ nhàng, bền đẹp, và đậm chất nghệ thuật. Những chiếc nón lá Mỹ Lam không chỉ phục vụ cho đời sống hàng ngày mà còn là biểu tượng của sự giản dị và tinh tế của con người Việt Nam.
Làng nón Mỹ Lam tọa lạc ven sông Như Ý, cách trung tâm thành phố Huế khoảng 8 km về phía Đông, thuộc xã Phú Mỹ, huyện Phú Vang. Du khách có thể dễ dàng di chuyển từ trung tâm Huế đến làng Mỹ Lam bằng nhiều phương tiện như xe máy, taxi, hoặc xe buýt.
2. Lịch sử làng nón Mỹ Lam
Làng nón Mỹ Lam đã tồn tại gần 160 năm, là một trong những làng nghề truyền thống nổi tiếng của xứ Huế. Nghề này không chỉ mang lại nguồn sinh kế cho người dân trong làng mà còn là biểu tượng văn hóa đậm nét, đặc biệt với hình ảnh nón bài thơ. Những chiếc nón lá làng Mỹ Lam được làm một cách tỉ mỉ, khéo léo đến từng đường kim mũi chỉ.
Bằng tình yêu với nghề làm nón truyền thống, đến nay làng Mỹ Lam vẫn có khoảng 80% gia đình nối tiếp nghề làm nón. Nón lá không chỉ là một sản phẩm thủ công mà còn là biểu tượng tinh tế của sự giản dị, bền bỉ trong cuộc sống hàng ngày của người dân Huế.
Năm 2013, làng nón Mỹ Lam được công nhận là làng nghề truyền thống của Huế. Sự kiện này đã mang lại luồng sinh khí mới cho người dân nơi đây, khi ngày càng có thêm nhiều nguồn nhân lực tham gia vào việc bảo tồn và phát triển nghề làm nón.
3. Khám phá nghề làm nón làng Mỹ Lam
3.1. Sự khéo léo, tỉ mỉ cho ra chiếc nón lá đẹp
Nghề làm nón lá ở làng Mỹ Lam đòi hỏi sự khéo léo và tỉ mỉ của các nghệ nhân từ khâu chọn nguyên liệu cho đến khi hoàn thành sản phẩm. Nguyên liệu chủ yếu để làm nón là lá dừa hoặc lá gồi xanh nhạt, loại lá có độ bền cao và màu sắc đẹp. Những chiếc lá này sẽ được ủi nhiều lần để lá thẳng, dẹt, tạo được hiệu ứng đẹp khi lên nón.
Khi tiến hành khâu nón, nghệ nhân cần phải khéo léo từng chi tiết nhỏ để múi nối của sợi móc được dấu kín, không để lộ bất kỳ mũi khâu nào. Chiếc nón phải có 16 lớp vòng đều đặn, tạo nên hình dáng chuẩn mực và đẹp mắt.
Điểm đặc biệt trong những chiếc nón Mỹ Lam là lớp hoa văn ẩn trong nón. Những hoa văn này thường là những hình ảnh đơn giản nhưng vô cùng tinh xảo, được giấu kỹ giữa hai lớp lá. Khi giơ nón trước ánh mặt trời, lớp hoa văn ẩn hiện xinh đẹp, tạo nên vẻ quyến rũ và độc đáo cho chiếc nón bài thơ xứ Huế.
Chính nhờ sự khéo léo và tỉ mỉ của các nghệ nhân mà mỗi chiếc nón lá không chỉ là một vật dụng thông thường mà còn trở thành một tác phẩm nghệ thuật có chiều sâu.
3.2. Những biểu tượng hoa văn ẩn trong nón lá Mỹ Lam
Được giấu kín giữa hai lớp lá mỏng manh, các hình ảnh biểu tượng như cầu Trường Tiền, núi Ngự Bình, cầu ngói Thanh Toàn, Ngọ Môn, hay Phu Văn Lâu lần lượt hiện lên khi nón được giơ trước ánh sáng.
Đây đều là những công trình kiến trúc, địa danh nổi tiếng gắn liền với lịch sử và vẻ đẹp thiên nhiên của vùng đất cố đô. Mỗi biểu tượng được khéo léo lồng ghép không chỉ thể hiện sự tài hoa của người thợ mà còn truyền tải tinh thần và hồn quê Huế trong từng chi tiết.
Bên cạnh những hình ảnh biểu tượng, các câu thơ viết về Huế cũng thường được lồng vào giữa hai lớp lá nón. Những câu thơ này được cắt tỉ mỉ bằng giấy bóng ngũ sắc, nổi bật giữa màu nền trắng tinh khôi của lá. Những vần thơ dịu dàng, da diết về Huế, về tình yêu quê hương, con người, hòa quyện cùng với các biểu tượng đã tạo nên sự hài hòa về mặt thẩm mỹ, đồng thời mang lại giá trị văn hóa đặc biệt cho chiếc nón.
Khi người đội nón giơ lên trước ánh sáng, cả một bức tranh sống động về Huế như hiện ra, khiến người chiêm ngưỡng không khỏi ngỡ ngàng. Chính nhờ những biểu tượng và câu thơ ẩn hiện tinh tế này mà nón lá bài thơ Mỹ Lam không chỉ là sản phẩm của nghề thủ công mà còn là biểu tượng nghệ thuật, thể hiện sâu sắc bản sắc văn hóa của xứ Huế.
3.3. Vẻ đẹp ấn tượng của nón lá Mỹ Lam
Nón lá Mỹ Lam từ lâu đã trở thành một trong những biểu tượng đặc trưng của xứ Huế, không chỉ bởi sự tinh tế trong từng đường kim mũi chỉ mà còn bởi vẻ đẹp nhẹ nhàng và thanh thoát của nó. Những chiếc nón lá được làm từ bàn tay khéo léo của các nghệ nhân nơi đây thường rất mỏng, nhẹ, mang lại cảm giác thoải mái và dễ chịu khi đội.
Không chỉ dừng lại ở chiếc nón lá trắng ngà truyền thống, người dân làng Mỹ Lam còn sáng tạo thêm nhiều hoa văn và tranh vẽ độc đáo, khiến mỗi chiếc nón trở thành một tác phẩm nghệ thuật riêng biệt. Chính nhờ những sáng tạo này mà nón lá Mỹ Lam không chỉ đẹp về hình thức mà còn mang đậm dấu ấn văn hóa của vùng đất cố đô.
Với vẻ đẹp độc đáo và giá trị văn hóa, nón lá Mỹ Lam được rất nhiều du khách trong và ngoài nước yêu thích. Nhiều người không chỉ mua nón để sử dụng mà còn mang về làm quà lưu niệm, như một kỷ vật tinh tế gắn liền với hình ảnh Huế.
4. Tìm hiểu thêm những làng nghề truyền thống Huế
4.1. Làng mây tre đan Bao La
Làng Bao La, thuộc xã Quảng Phú, Quảng Điền nổi tiếng với nghề thủ công truyền thống đan lát từ tre và mây. Nghề này đã tồn tại rất lâu năm, trải qua nhiều thăng trầm nhưng vẫn được người dân nơi đây gìn giữ và phát triển.
Với sự khéo léo và tài hoa, các nghệ nhân làng Bao La đã tạo ra nhiều sản phẩm mây tre đan tinh xảo, từ những vật dụng gia đình như rổ, rá, thúng cho đến các sản phẩm trang trí như đèn lồng, giỏ hoa. Mỗi sản phẩm đều được làm thủ công hoàn toàn, trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ như chọn tre, chẻ, uốn và đan thành hình.
Với sự sáng tạo không ngừng, các sản phẩm từ làng Bao La không chỉ phục vụ đời sống hàng ngày mà còn trở thành mặt hàng trang trí nội thất được nhiều người ưa chuộng.
4.2. Làng hương Thủy Xuân
Nằm trên đường Huyền Trân Công Chúa, làng hương Thủy Xuân là một trong những điểm đến hấp dẫn của du khách khi ghé thăm Huế. Nghề làm hương ở Thủy Xuân đã tồn tại hàng trăm năm, trở thành nét đẹp văn hóa truyền thống của người dân cố đô.
Tại đây, các nghệ nhân vẫn giữ nguyên cách làm hương thủ công, từ việc chọn nguyên liệu tự nhiên như quế, trầm, hồi, đến quá trình pha trộn tỉ mỉ để tạo nên những cây hương thơm ngát. Điểm nổi bật của hương Thủy Xuân không chỉ ở chất lượng mà còn ở màu sắc tươi sáng của các bó hương được bày bán dọc con đường làng.
Những bó hương rực rỡ với đủ màu sắc như đỏ, vàng, xanh được sắp xếp gọn gàng, tạo nên cảnh quan đẹp mắt, thu hút du khách check-in và tìm hiểu. Nghề làm hương không chỉ mang lại thu nhập ổn định cho người dân mà còn góp phần bảo tồn nét đẹp văn hóa đặc trưng của Huế.
4.3. Làng nước mắm Tân Thành
Làng nước mắm Tân Thành nằm gần cửa biển Quảng Công, làng Tân Thành có điều kiện lý tưởng để phát triển nghề làm nước mắm nhờ nguồn cá tươi dồi dào từ biển. Nghề làm nước mắm tại đây đã có lịch sử lâu đời, với quy trình chế biến hoàn toàn thủ công, từ việc chọn cá, ướp muối đến giai đoạn ủ chượp, chắt lọc để cho ra những giọt nước mắm thơm ngon.
Nước mắm Tân Thành có hương vị đậm đà, thơm ngọt tự nhiên, không chất bảo quản và được làm từ cá cơm nguyên chất. Đặc biệt, quy trình ủ chượp nước mắm kéo dài từ 12 đến 18 tháng để đảm bảo chất lượng và độ tinh khiết của sản phẩm. Các gia đình trong làng đã giữ nghề qua nhiều thế hệ, mỗi gia đình đều có bí quyết riêng để tạo ra hương vị nước mắm đặc trưng.
Nước mắm Tân Thành không chỉ phục vụ cho nhu cầu trong nước mà còn xuất khẩu, góp phần đưa đặc sản nước mắm truyền thống của Việt Nam vươn ra thế giới. Du khách khi đến Huế có thể ghé thăm làng Tân Thành để tìm hiểu quy trình làm nước mắm và mua về làm quà biếu.
5. Các điểm tham quan gần làng nón Mỹ Lam
5.1. Phố tây Huế
Phố Tây Huế, hay còn được gọi là khu phố Tây Lê Lợi, là một điểm đến thu hút nhiều du khách khi ghé thăm cố đô Huế. Tọa lạc ở trung tâm thành phố, khu phố này có sự pha trộn độc đáo giữa phong cách kiến trúc cổ kính và hiện đại.
Với dãy nhà được xây dựng từ thời Pháp thuộc, mang đậm dấu ấn lịch sử, nơi đây trở thành không gian lý tưởng cho những ai yêu thích kiến trúc phương Tây pha lẫn với nét văn hóa truyền thống Việt Nam.
Đặc biệt, buổi tối tại Phố Tây Huế luôn náo nhiệt, với các quán bar, nhà hàng, và cửa hàng thời trang phục vụ cho cả người dân địa phương và du khách quốc tế. Bạn có thể dễ dàng tìm thấy những món ăn ngon, từ ẩm thực địa phương đến những món ăn quốc tế.
5.2. Phố cổ Bao Vinh
Phố cổ Bao Vinh, nằm cách trung tâm thành phố Huế khoảng 4km, là một trong những khu phố cổ còn giữ lại nét đặc trưng của đô thị truyền thống xưa. Với hơn 100 năm lịch sử, nơi đây từng là một trung tâm thương mại sầm uất bên bờ sông Hương, là điểm dừng chân của nhiều thương nhân trong và ngoài nước.
Đi dạo qua từng con ngõ nhỏ của phố cổ, du khách sẽ cảm nhận được không gian yên bình, tĩnh lặng và lắng nghe những câu chuyện lịch sử vang bóng một thời. Ngoài ra, Phố cổ Bao Vinh cũng là nơi lý tưởng để thưởng thức các món ăn dân dã đặc trưng của xứ Huế trong không gian gần gũi, ấm áp.
5.3. Bảo tàng Lịch sử Cầu Ngói Thanh Toàn
Bảo tàng Lịch sử Cầu Ngói Thanh Toàn là một địa điểm không thể bỏ lỡ khi đến thăm vùng ngoại ô Huế. Nằm cách thành phố khoảng 8km, cây cầu này là một trong những công trình kiến trúc tiêu biểu của làng quê Việt Nam với hơn 200 năm lịch sử. Cầu Ngói Thanh Toàn không chỉ là một cây cầu bình thường mà còn là một di tích văn hóa, được xây dựng hoàn toàn bằng gỗ với mái ngói cong vút, mang đậm nét kiến trúc cổ xưa.
Cầu bắc qua một con kênh nhỏ, tạo nên khung cảnh thơ mộng, yên bình, là nơi để du khách có thể dừng chân thư giãn và ngắm cảnh đồng quê. Bạn có thể tìm hiểu về các công cụ nông nghiệp, sinh hoạt hằng ngày, cũng như những phong tục tập quán đặc trưng của vùng đất này. Ngoài ra, tại đây còn tổ chức các hoạt động văn hóa và lễ hội truyền thống, mang lại trải nghiệm sâu sắc về nền văn hóa Việt Nam.
Hành trình ghé thăm làng nón Mỹ Lam không chỉ giúp du khách hiểu hơn về quá trình tạo ra chiếc nón lá mà còn là dịp để trải nghiệm sự bình dị, chân chất của làng quê Huế. Hãy cùng SmartTravel tiếp tục khám phá và trân trọng những tinh hoa văn hóa Việt Nam qua từng chuyến đi.
