Lễ hội Đền Cổ Loa là một trong những lễ hội truyền thống mang đậm nét văn hóa dân tộc, diễn ra hàng năm tại huyện Đông Anh, Hà Nội, nơi gắn liền với những truyền thuyết về vua An Dương Vương và thành Cổ Loa cổ kính. Lễ hội này không chỉ là dịp để người dân tưởng nhớ các bậc tiền nhân, mà còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa và tâm linh của người Việt. Trong hành trình tìm về cội nguồn, SmartTravel hân hạnh cùng bạn khám phá những nét đặc sắc của Lễ hội Đền Cổ Loa, nơi hồn thiêng đất Việt vẫn luôn sống mãi qua bao thế hệ.
1. Đôi nét về Lễ hội Đền Cổ Loa
1.1. Nguồn gốc xuất hiện Lễ hội Đền Cổ Loa
Lễ hội Đền Cổ Loa là một lễ hội truyền thống lâu đời, mang đậm nét văn hóa và tín ngưỡng của dân tộc Việt. Lễ hội này bắt nguồn từ thời vua An Dương Vương, khi ông dời đô từ Phong Châu về xây dựng thành Cổ Loa để làm thủ đô và phòng thủ chống giặc ngoại xâm.
Theo truyền thuyết, vua An Dương Vương đã chọn ngày mùng 6 tháng Giêng để nhập cung về thành Cổ Loa, chính thức đánh dấu một thời kỳ mới cho đất nước. Sau khi vua qua đời, người dân Cổ Loa đã lập đền thờ ông ngay tại vùng đất này và lấy ngày mùng 6 tháng Giêng hàng năm để tưởng nhớ công lao to lớn của ông đối với đất nước.
Đến nay, lễ hội vẫn được người dân Cổ Loa duy trì và trở thành một nét đẹp văn hóa độc đáo trong lòng người dân Việt Nam.
1.2. Ý nghĩa Lễ hội Đền Cổ Loa
Lễ hội Đền Cổ Loa không chỉ là dịp để tưởng nhớ và tri ân vua An Dương Vương mà còn mang ý nghĩa quan trọng trong việc phát huy giá trị văn hóa dân gian. Đây là dịp để người dân thể hiện tinh thần đoàn kết, truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, đồng thời góp phần giáo dục các thế hệ sau về lịch sử, nguồn gốc, và truyền thống của cha ông.
Với những giá trị lịch sử, văn hóa sâu sắc, Lễ hội Đền Cổ Loa đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia vào tháng 2 năm 2021, càng khẳng định vị trí đặc biệt của lễ hội trong lòng người dân Việt.
1.3. Lễ hội Đền Cổ Loa tổ chức ở đâu, khi nào?
Lễ hội Đền Cổ Loa được tổ chức hàng năm vào các ngày mùng 5 và 6 tháng Giêng âm lịch, trong đó ngày mùng 6 là ngày chính hội. Địa điểm tổ chức là tại khu vực đền Cổ Loa, với sự tham gia sôi nổi của người dân từ tám xã Loa Thành gồm: Cổ Loa, Sằn Giã, Ngoại Sát, Đài Bi, Mạch Tràng, Văn Thượng, Cầu Cả và Thư Cưu.
2. Quá trình diễn ra Lễ hội đền Cổ Loa
2.1. Phần lễ trang trọng, quy củ
Phần lễ của Lễ hội Đền Cổ Loa diễn ra vô cùng trang trọng và quy củ, thể hiện sự tôn kính của người dân đối với vua An Dương Vương. Sáng sớm, đại diện của tám xã trong khu vực, được gọi là bát xã, thực hiện nghi lễ rước kiệu từ hai phía Đông và Tây về Đền Thượng.
Người dân tham gia đều mặc trang phục truyền thống đầy sắc màu, vừa trang nghiêm vừa sống động. Kết hợp với âm thanh của kèn trống rộn ràng, nghi lễ rước kiệu tạo nên không khí lễ hội thiêng liêng nhưng cũng rất phấn khởi, thể hiện lòng kính trọng của người dân đối với vị vua đã có công xây dựng thành Cổ Loa.
Đúng 7 giờ sáng, hai đoàn kiệu từ phía Đông và Tây gặp nhau, nhập đoàn và cùng tiến vào Đền Thượng. Tại đây, các bậc cao niên sẽ thực hiện ba hồi chín tiếng trống, khai mạc lễ hội Đền Cổ Loa một cách long trọng.
Sau phần khai mạc, nghi lễ Tế Hội đồng diễn ra trong khoảng hai giờ, được thực hiện để thỉnh thần về dự lễ và hưởng lễ vật của nhân dân. Nghi lễ này mang đậm ý nghĩa tâm linh, là lúc người dân gửi gắm lòng thành kính, sự tri ân sâu sắc tới các bậc thần linh.
Kết thúc phần Tế Hội đồng, đoàn Bát Xã sẽ thực hiện nghi lễ rước kiệu, trong đó kiệu của làng Cổ Loa sẽ rước về đình Ngự Triều Di Quy và an ngự tại đây. Các xã khác rước kiệu về làng của mình để tiếp tục tổ chức hội làng, kéo dài từ mùng 8 đến 16 tháng Giêng, tạo nên không khí hội hè kéo dài và gắn kết cộng đồng.
2.2. Phần hội vui nhộn, đặc sắc
Sau khi phần lễ trang nghiêm khép lại, phần hội của Lễ hội Đền Cổ Loa chính thức bắt đầu với không khí vui tươi và náo nhiệt, thu hút sự quan tâm của đông đảo người dân và du khách gần xa. Phần hội được tổ chức với nhiều hoạt động văn hóa, trò chơi dân gian đặc sắc, mang đậm bản sắc văn hóa Việt Nam.
Một trong những hoạt động thu hút nhất là trò đu tiên – một trò chơi truyền thống mang tính giải trí cao, tạo nên những tiếng cười và sự thích thú cho người tham gia và người xem. Bên cạnh đó, bắn nỏ cũng là một hoạt động không thể thiếu, giúp tái hiện và ghi nhớ kỹ năng quân sự độc đáo mà người dân Cổ Loa xưa kia đã sử dụng để bảo vệ thành trì.
Ngoài ra, các hoạt động nghệ thuật như hát tuồng, múa rối nước cũng thu hút rất nhiều khán giả, đặc biệt là những ai yêu thích văn hóa dân gian. Múa rối nước với những câu chuyện dân gian sinh động và hấp dẫn, mang lại những giây phút giải trí thú vị và gắn kết cộng đồng.
Các trò chơi và hoạt động trong phần hội không chỉ là dịp để mọi người vui chơi, thư giãn mà còn góp phần gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Phần hội vì thế trở thành điểm nhấn, khiến lễ hội Đền Cổ Loa không chỉ là nơi tưởng nhớ tổ tiên mà còn là dịp để du khách gần xa khám phá, trải nghiệm những nét văn hóa đặc sắc của vùng đất Cổ Loa linh thiêng.
3. Lưu ý khi tham gia Lễ hội Đền Cổ Loa
Khi tham gia Lễ hội Đền Cổ Loa, du khách cần lưu ý một số điểm quan trọng để đảm bảo trải nghiệm tốt nhất và thể hiện sự tôn trọng đối với không gian văn hóa, tâm linh nơi đây:
– Trang phục lịch sự, kín đáo: Lễ hội Đền Cổ Loa mang ý nghĩa linh thiêng, vì vậy, du khách nên mặc trang phục lịch sự, kín đáo, tránh mặc đồ hở hang hay không phù hợp với không gian đền chùa để thể hiện sự tôn trọng đối với vua An Dương Vương và các vị thần linh.
– Giữ gìn trật tự và vệ sinh chung: Lễ hội thu hút rất đông người tham gia, nên việc giữ gìn trật tự và vệ sinh chung là điều vô cùng quan trọng. Du khách nên tránh chen lấn, xô đẩy, giữ gìn ý thức khi di chuyển và không xả rác bừa bãi để giúp không gian lễ hội luôn sạch đẹp.
– Tôn trọng các nghi lễ: Phần lễ của Lễ hội Đền Cổ Loa là nghi thức thiêng liêng, trang trọng, do đó, du khách cần giữ thái độ nghiêm túc, không cười đùa hoặc nói chuyện lớn tiếng khi các nghi lễ đang diễn ra. Nếu có cơ hội tham gia hoặc chứng kiến nghi thức tế lễ, hãy tuân theo hướng dẫn của ban tổ chức và người phụ trách.
– Bảo quản tư trang cá nhân: Do số lượng người tham gia lễ hội rất đông, du khách nên chú ý bảo quản đồ đạc cá nhân như ví tiền, điện thoại và các vật dụng giá trị khác để tránh tình trạng thất lạc hoặc bị trộm cắp.
– Tôn trọng văn hóa địa phương: Lễ hội Đền Cổ Loa không chỉ là dịp tưởng nhớ vị vua xưa mà còn là không gian để bảo tồn văn hóa truyền thống của người dân địa phương. Khi tham gia, du khách nên thể hiện sự tôn trọng đối với phong tục tập quán và không làm những hành động thiếu phù hợp như đùa giỡn quá mức, chạm vào các đồ thờ cúng.
– Chú ý sức khỏe và an toàn: Lễ hội thường diễn ra vào đầu năm nên thời tiết có thể khá lạnh. Du khách nên chuẩn bị trang phục phù hợp, mang theo nước uống, và tránh di chuyển quá nhanh để không gặp tình trạng quá tải hoặc mệt mỏi. Nếu có trẻ em đi cùng, hãy để ý và đảm bảo các em luôn ở trong tầm mắt của mình.
Những lưu ý trên không chỉ giúp du khách có một trải nghiệm lễ hội trọn vẹn mà còn góp phần giữ gìn nét đẹp truyền thống và sự linh thiêng của Lễ hội Đền Cổ Loa.
4. Tìm hiểu thêm các lễ hội cổ truyền đặc sắc Hà Nội
4.1. Lễ hội Chùa Thầy
Lễ hội Chùa Thầy được tổ chức tại chùa Thầy, xã Sài Sơn, huyện Quốc Oai, Hà Nội, diễn ra từ mùng 3 đến mùng 7 tháng 3 Âm lịch hàng năm. Đây là lễ hội nhằm tôn vinh pháp sư Từ Đạo Hạnh, người không chỉ có tài năng và đức độ mà còn là một vị thiền sư danh tiếng trong lịch sử Việt Nam.
Tại lễ hội, du khách đến để cầu mong tình duyên, may mắn và tài lộc cho một năm mới bình an. Nhiều người dân và du khách còn đến Chùa Thầy để thưởng ngoạn phong cảnh non nước hữu tình nơi đây, với hồ Long Chiểu, cầu Nhật Tiên, cầu Nguyệt Tiên và các hang động kỳ bí.
Điểm nhấn đặc biệt của lễ hội là các màn múa rối nước, một nghệ thuật truyền thống mà Từ Đạo Hạnh được xem là người khởi xướng. Các tiết mục rối nước tại chùa Thầy vừa mang tính giải trí vừa truyền tải nhiều câu chuyện dân gian ý nghĩa, thu hút đông đảo người tham gia.
Lễ hội Chùa Thầy không chỉ là dịp tri ân Từ Đạo Hạnh mà còn mang đậm ý nghĩa văn hóa và tâm linh, góp phần bảo tồn và phát huy nghệ thuật múa rối nước truyền thống của Việt Nam.
4.2. Lễ hội làng gốm Bát Tràng
Lễ hội làng gốm Bát Tràng diễn ra tại Đình Bát Tràng, xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm, Hà Nội, vào ngày 14 và 15 tháng hai Âm lịch hàng năm. Đây là lễ hội nhằm tôn vinh và tưởng nhớ các bậc tổ nghề gốm đã có công khai sinh và phát triển nghề gốm sứ truyền thống tại Bát Tràng.
Người dân Bát Tràng coi đây là dịp quan trọng để tri ân tổ nghiệp và bày tỏ niềm tự hào về nghề gốm sứ đã trở thành thương hiệu đặc trưng của làng. Lễ hội diễn ra với các nghi lễ truyền thống tại đình làng và các hoạt động văn hóa, nghệ thuật nhằm tôn vinh giá trị của nghề gốm như thi nặn gốm, trưng bày sản phẩm gốm, và các trò chơi dân gian vui nhộn.
Du khách có thể tham gia vào các trải nghiệm làm gốm, khám phá các sản phẩm gốm tinh xảo và mua về những món đồ lưu niệm độc đáo. Lễ hội làng gốm Bát Tràng không chỉ là dịp để người dân gìn giữ nét đẹp nghề truyền thống mà còn thu hút nhiều du khách đến trải nghiệm và tìm hiểu về văn hóa gốm sứ Việt Nam.
4.3. Lễ hội Gò Đống Đa
Lễ hội Gò Đống Đa được tổ chức vào mùng 5 Tết Âm lịch hàng năm tại khu vực gò Đống Đa, phường Quang Trung, quận Đống Đa, Hà Nội. Lễ hội nhằm tưởng nhớ và ghi nhận công lao của vị anh hùng áo vải Nguyễn Huệ (Quang Trung) và các chiến sĩ của ông trong chiến thắng lịch sử trước quân Thanh xâm lược năm 1789.
Lễ hội bắt đầu với các nghi thức dâng hương trang trọng, có sự tham gia của các vị lãnh đạo và nhân dân địa phương. Điểm nhấn của lễ hội là các màn tái hiện cảnh chiến trận hào hùng của vua Quang Trung và quân lính với khí thế bất khuất.
Du khách tham gia lễ hội sẽ được sống lại bầu không khí chiến thắng rực lửa qua các tiết mục diễn xướng, diễu hành tái hiện lại chiến công. Ngoài ra, lễ hội còn có các hoạt động văn hóa, nghệ thuật và trò chơi dân gian mang tính giải trí cao.
Lễ hội Gò Đống Đa là dịp để người dân Hà Nội và du khách tưởng nhớ một trong những chiến công oanh liệt nhất của lịch sử dân tộc Việt Nam, thể hiện niềm tự hào và lòng biết ơn sâu sắc đối với các anh hùng dân tộc.
Lễ hội Đền Cổ Loa là một biểu tượng văn hóa giàu ý nghĩa, là nơi người Việt không chỉ tưởng nhớ lịch sử hào hùng mà còn khơi dậy lòng tự hào dân tộc. Qua những nghi lễ trang trọng, những phong tục truyền thống độc đáo, lễ hội như một sợi dây gắn kết quá khứ với hiện tại, tạo nên bức tranh văn hóa sinh động và thiêng liêng. SmartTravel hy vọng rằng, qua chuyến khám phá này, mỗi du khách sẽ cảm nhận được một phần hồn thiêng của dân tộc và giữ lại trong tim những kỷ niệm đẹp khi rời khỏi Cổ Loa.
