Lễ cúng tổ Minh Hải” không chỉ là một nghi lễ Phật giáo quan trọng mà còn là nét đẹp văn hóa truyền thống của người dân Quảng Nam.
Tại vùng đất Quảng Nam giàu truyền thống, Lễ cúng tổ Minh Hải không chỉ là một nghi lễ Phật giáo quan trọng mà còn là một dấu ấn văn hóa mang đậm tinh thần tri ân và gắn kết cộng đồng. Đây là dịp để người dân và Phật tử khắp nơi tưởng nhớ công đức của Hòa thượng Minh Hải – vị tổ khai sáng Thiền phái Lâm Tế Chúc Thánh, dòng Thiền có ảnh hưởng sâu rộng tại miền Trung Việt Nam. Hằng năm, vào ngày 17 tháng Giêng âm lịch, chùa Chúc Thánh (Hội An) cùng nhiều ngôi chùa khác thuộc hệ phái lại long trọng tổ chức lễ hội, thu hút hàng ngàn du khách thập phương về tham dự. Không chỉ mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, lễ cúng tổ Minh Hải còn là cơ hội để mọi người tìm về nguồn cội, cầu mong bình an, hạnh phúc và hòa mình vào không gian linh thiêng giữa lòng Hội An cổ kính. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về lịch sử, các nghi thức quan trọng của lễ hội, cũng như hướng dẫn chi tiết cách di chuyển và những lưu ý khi tham gia sự kiện đặc biệt này.
Tiểu sử và đóng góp của Hòa thượng Minh Hải – Vị tổ khai sáng Thiền phái Lâm Tế Chúc Thánh ở Quảng Nam
Tiểu sử và hành trạng
Hòa thượng Minh Hải, pháp danh Thích Đạo Thành, thế danh Lương Thế Ân, xuất thân trong gia đình Nho giáo, từ nhỏ, ngài đã thể hiện sự thông minh và sớm có tâm hướng Phật.
Năm 9 tuổi (1678), ngài được cha mẹ đưa đến xuất gia tại chùa Báo Tư, tỉnh Quảng Châu. Đến năm 20 tuổi, ngài thọ Cụ túc giới, lấy pháp danh Minh Hải, tự Đắc Trí, hiệu Pháp Bảo, trở thành đệ tử đời thứ 34 của tông Lâm Tế.
Vào khoảng năm 1695, theo lời thỉnh cầu của chúa Nguyễn Phúc Chu, Thiền sư Nguyên Thiều trở về Trung Quốc thỉnh chư tăng và pháp khí sang Đàng Trong lập đàn truyền giới. Trong phái đoàn này có Hòa thượng Minh Hải. Sau khi hoàn thành Phật sự, một số vị trong phái đoàn trở về Trung Quốc, nhưng ngài Minh Hải quyết định ở lại Đàng Trong để hoằng dương Phật pháp.
Đóng góp của tổ Minh Hải
Tại Hội An, ngài Minh Hải chọn vùng đất thuộc làng Thanh Hà, huyện Diên Phước, phủ Điện Bàn (nay là phường Tân An, thành phố Hội An) để dựng thảo am tịnh tu và thu nhận đệ tử. Sau này, thảo am được phát triển thành chùa Chúc Thánh, trở thành trung tâm Phật giáo quan trọng ở Đàng Trong.
Ngài đã truyền dạy đạo pháp, đặt nền tảng cho sự phát triển của Thiền phái Lâm Tế Chúc Thánh. Bài kệ truyền pháp của ngài được sử dụng để đặt pháp danh và pháp tự cho các thế hệ đệ tử tiếp nối. Ảnh hưởng của Thiền phái này không chỉ giới hạn ở miền Trung mà còn lan rộng đến các tỉnh miền Nam Việt Nam và cả hải ngoại.
Hòa thượng Minh Hải viên tịch vào giờ Dậu, ngày 7 tháng 11 năm Bính Dần (1746), thọ 77 tuổi. Ngài được tôn kính là Sơ tổ của Thiền phái Lâm Tế Chúc Thánh, với những đóng góp to lớn cho sự phát triển của Phật giáo Việt Nam.
Lễ cúng tổ Minh Hải – Nghi thức và diễn biến lễ hội
Thời gian & địa điểm
- Thời gian: Lễ cúng tổ Minh Hải được tổ chức vào ngày 17 tháng Giêng âm lịch hằng năm. Đây là thời điểm đầu năm mới, khi Phật tử và người dân hướng về cội nguồn, cầu mong một năm bình an, may mắn và hạnh phúc.
- Địa điểm:
- Lễ hội được tổ chức tại nhiều chùa thuộc Thiền phái Lâm Tế Chúc Thánh trên khắp miền Trung và Nam Bộ, nhưng trang trọng nhất là tại chùa Chúc Thánh, Hội An, Quảng Nam.
- Chùa Chúc Thánh không chỉ là nơi tổ Minh Hải khai sáng Thiền phái mà còn là một di tích lịch sử quan trọng, lưu giữ nhiều giá trị văn hóa – tâm linh của Phật giáo Việt Nam.
Các nghi thức quan trọng trong lễ cúng tổ
Lễ thỉnh tổ
- Đây là nghi thức mở đầu lễ hội, thể hiện lòng thành kính đối với tổ Minh Hải và chư vị tổ sư trong Thiền phái Lâm Tế Chúc Thánh.
- Chư tăng, Phật tử và đại diện ban tổ chức sẽ làm lễ dâng hương, thỉnh tổ Minh Hải chứng giám.
- Trong không gian linh thiêng của chùa, tiếng chuông chùa ngân vang, hòa cùng lời tụng niệm, tạo nên một bầu không khí trang nghiêm và xúc động.
- Nghi thức này thường diễn ra vào buổi sáng, trước khi bước vào các phần lễ chính.
Lễ tụng kinh – cúng dường
- Chư tăng cùng Phật tử tham gia tụng kinh cầu nguyện cho quốc thái dân an, gia đạo bình an.
- Các bài kinh được tụng trong lễ cúng tổ thường là kinh Vu Lan, kinh Pháp Hoa, kinh A Di Đà, thể hiện lòng tri ân đối với tổ sư và cầu nguyện cho chúng sinh.
- Phật tử và người dân dâng lên lễ vật như hoa, trái cây, nhang đèn, thể hiện lòng tôn kính và biết ơn đối với tổ Minh Hải.
- Lễ cúng dường cũng là dịp để chư tăng và Phật tử thể hiện sự hộ trì Tam Bảo, gieo duyên lành trong Phật pháp.
Lễ chẩn tế – phát lộc
- Lễ chẩn tế là một nghi thức quan trọng, nhằm cầu nguyện cho cô hồn, các vong linh không nơi nương tựa được siêu thoát.
- Chư tăng thực hiện nghi thức niệm chú, tụng kinh và rải thực phẩm (các loại bánh, cơm, cháo…) để cúng dường cho những linh hồn chưa siêu thoát.
- Lễ phát lộc diễn ra ngay sau đó, với những phần quà lộc chay được phát cho Phật tử và người dân tham gia.
- Ngoài ra, các chùa còn tổ chức hoạt động thiện nguyện, quyên góp và phát quà cho người nghèo, người neo đơn, thể hiện tinh thần từ bi và bác ái của Phật giáo.
Hoạt động văn hóa – cộng đồng đi kèm
Hội thảo về Phật pháp và di sản của tổ Minh Hải
- Một số chùa tổ chức các buổi pháp thoại, hội thảo về cuộc đời, hành trạng và đóng góp của tổ Minh Hải.
- Nội dung hội thảo xoay quanh giá trị tư tưởng của Thiền phái Lâm Tế Chúc Thánh, ý nghĩa của lễ cúng tổ và các phương pháp tu tập trong đời sống hiện đại.
Giao lưu văn hóa, tìm hiểu lịch sử Thiền phái Chúc Thánh
- Các triển lãm ảnh, tư liệu về chùa Chúc Thánh, Thiền phái Lâm Tế Chúc Thánh và các chùa thuộc hệ phái trên khắp Việt Nam.
- Giao lưu giữa các thế hệ tăng ni, Phật tử, chia sẻ kinh nghiệm tu tập và giữ gìn truyền thống Phật giáo.
Giúp đỡ mọi người
- Ban tổ chức phối hợp với các nhà hảo tâm phát quà từ thiện cho người có hoàn cảnh khó khăn, trẻ em mồ côi, người già neo đơn.
- Một số chùa còn tổ chức bếp ăn từ thiện, phát các suất ăn chay miễn phí cho người tham gia lễ hội.
Hướng dẫn đường đi & top những điều bạn không thể bỏ qua
Từ Đà Nẵng
- Di chuyển theo đường QL1A hoặc tuyến đường ven biển Võ Nguyên Giáp – Trường Sa, đi khoảng 30 km về phía Nam để đến Hội An.
- Khi vào thành phố Hội An, rẽ vào đường Nguyễn Tất Thành, tiếp tục di chuyển đến đường Lý Thường Kiệt, sau đó đi đến số 45 Hai Bà Trưng – nơi tọa lạc của chùa Chúc Thánh.
- Thời gian di chuyển: Khoảng 40 – 50 phút bằng ô tô hoặc xe máy.
Từ Tam Kỳ (Quảng Nam)
- Đi theo QL1A hướng Bắc, khi đến ngã ba Vĩnh Điện, rẽ vào đường Hùng Vương rồi đi tiếp để vào trung tâm Hội An.
- Từ đây, tiếp tục di chuyển theo đường Hai Bà Trưng để đến chùa Chúc Thánh.
Phương tiện di chuyển
- Xe máy, ô tô cá nhân hoặc taxi: Xe máy là phương tiện phổ biến vì giúp di chuyển linh hoạt trong Hội An.
- Di chuyển từ xa: Nếu từ các tỉnh thành khác, có thể bay đến sân bay Đà Nẵng, sau đó tiếp tục di chuyển đến Hội An bằng:
- Taxi/xe đưa đón: Mất khoảng 45 – 60 phút.
- Xe buýt Đà Nẵng – Hội An: Tiết kiệm chi phí nhưng mất thời gian hơn.
- Thuê xe tự lái để dễ dàng chủ động lịch trình.
Tham gia lễ hội bạn cần chú ý
Trang phục phù hợp
- Mặc trang phục lịch sự, kín đáo, tránh mặc quần short, áo ba lỗ hoặc trang phục phản cảm.
- Nếu tham gia các nghi lễ, nên mặc áo dài hoặc trang phục Phật tử để thể hiện sự trang nghiêm.
Thời gian & lịch trình
- Nên đến sớm để tránh tình trạng đông đúc, đặc biệt vào khung giờ cao điểm trong ngày lễ.
- Sau khi dự lễ, có thể kết hợp tham quan các địa điểm nổi tiếng của Hội An, như phố cổ, chùa Cầu, các làng nghề truyền thống.
Đồ lễ & cách dâng hương
- Chuẩn bị đồ lễ: Hoa tươi, trái cây, nhang, nến và một số vật phẩm cúng dường phù hợp.
- Khi dâng lễ, cần giữ thái độ thành kính, không chen lấn, không xô đẩy để đảm bảo sự trang nghiêm.
Bảo vệ môi trường & giữ gìn trật tự
- Không xả rác trong khu vực chùa và lễ hội, bỏ rác đúng nơi quy định.
- Tuân theo hướng dẫn của ban tổ chức và chư tăng để đảm bảo không gian thanh tịnh, linh thiêng.
Lưu ý về an toàn & sức khỏe
- Nếu đi bộ hoặc leo bậc thang lên chùa, nên mang giày thể thao hoặc dép đế mềm để di chuyển thuận tiện.
- Đề phòng tình trạng đông đúc, nhất là khi đi cùng trẻ nhỏ hoặc người cao tuổi.
- Mang theo nước uống, ô hoặc nón, đề phòng thời tiết nắng nóng hoặc mưa bất chợt.
Lễ cúng tổ Minh Hải không chỉ là một nghi thức tâm linh quan trọng của Phật giáo Quảng Nam mà còn là một nét đẹp văn hóa gắn liền với tinh thần tri ân và hướng thiện. Hàng năm, dòng người từ khắp nơi lại hành hương về chùa Chúc Thánh, hòa mình vào không gian linh thiêng, nơi tiếng chuông chùa ngân vang cùng lời kinh tụng niệm, nhắc nhớ mỗi người về cội nguồn và những giá trị sâu sắc của Phật pháp.
Hành trình tham gia lễ hội không chỉ là một chuyến đi tìm về chốn tâm linh, mà còn là dịp để mỗi người tĩnh tâm, nhìn lại bản thân sau một năm bộn bề. Giữa những nhang khói trầm mặc, lòng người dường như nhẹ bẫng, an nhiên hơn khi cầu mong một năm mới bình an, may mắn và vạn sự hanh thông.
Và dù thời gian trôi đi, những nghi thức, lời kinh, ánh đèn hoa đăng trong lễ cúng tổ Minh Hải vẫn sẽ còn mãi, như một chứng nhân cho truyền thống đạo hạnh, tinh thần nhân văn và sự trường tồn của Phật giáo Việt Nam. Hãy đến, hãy cảm nhận và để tâm hồn mình lắng đọng trong khoảnh khắc linh thiêng ấy – nơi mà mỗi bước chân không chỉ hướng về tổ sư, mà còn là hành trình tìm về chính mình.
