Lễ hội Chợ Gò Bình Định – một nét văn hóa truyền thống đặc sắc của vùng đất võ Bình Định – từ lâu đã trở thành điểm hẹn không thể thiếu mỗi dịp đầu xuân. Với những ai yêu thích tìm hiểu văn hóa dân gian, đây là cơ hội tuyệt vời để khám phá nét đẹp độc đáo trong đời sống tinh thần của người dân Bình Định. Hãy cùng SmartTravel trải nghiệm lễ hội này và cảm nhận không khí rộn ràng đầu năm qua từng gian hàng, nụ cười và câu chuyện mộc mạc nơi đây.
1. Giới thiệu đôi nét về lễ hội Chợ Gò
1.1. Lễ hội Chợ Gò diễn ra vào thời gian nào?
Lễ hội Chợ Gò Bình Định được tổ chức vào mùng 1 Tết Âm lịch hàng năm tại chân núi Trường Úc, thuộc thôn Phong Thạnh, thị trấn Tuy Phước, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định. Đây là sự kiện đầu xuân đặc biệt của người dân nơi đây, thu hút sự quan tâm của không chỉ người dân địa phương mà còn của du khách từ nhiều nơi về tham dự.
Vào thời điểm đầu năm mới, lễ hội trở thành không gian văn hóa sôi động, nơi mọi người không chỉ đến để mua sắm mà còn để chia sẻ niềm vui, gửi gắm những mong ước cho một năm mới đầy may mắn và hạnh phúc.
Khi ánh bình minh đầu tiên của năm mới vừa ló dạng, dòng người đã đổ về chợ Gò, mang theo hy vọng và niềm hân hoan, tạo nên một bức tranh nhộn nhịp của những sắc màu truyền thống ngày Tết.
1.2. Nguồn gốc lễ hội Chợ Gò Bình Định
Nguồn gốc của lễ hội Chợ Gò gắn liền với lịch sử của phong trào Tây Sơn, một thời kỳ hào hùng của vùng đất Bình Định. Nơi đây khi xưa là địa điểm đóng quân của nghĩa quân Tây Sơn, có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cảng Thị Nại và thành Hoàng Đế, trung tâm của vùng đất Bình Định thời bấy giờ.
Vào dịp Tết, vua Quang Trung cho mở hội vui xuân lớn, không chỉ để đón mừng năm mới mà còn nhằm xua bớt những nỗi đau mất mát sau các trận chiến, giúp người dân và binh lính quên đi phần nào những thương đau, gian khó trong thời kỳ kháng chiến. Hội xuân này còn là dịp để quân dân tụ họp, khơi dậy lòng tự hào và tinh thần đoàn kết, bồi đắp thêm ý chí kiên cường chống giặc.
Từ những năm tháng hào hùng ấy, lễ hội Chợ Gò dần trở thành một truyền thống, một nét văn hóa không thể thiếu của người dân Bình Định. Đến ngày nay, lễ hội không chỉ còn mang ý nghĩa lịch sử sâu sắc mà còn là một dịp để người dân tưởng nhớ đến công lao của vua Quang Trung và phong trào Tây Sơn.
Lễ hội đã trở thành một phần trong đời sống tinh thần của người dân, một biểu tượng của lòng tri ân và niềm tự hào về một quá khứ anh dũng. Hàng năm, vào ngày đầu năm mới, người dân lại hội tụ về Chợ Gò để tham gia lễ hội, gắn kết với nhau trong tinh thần đoàn kết, tươi vui và niềm tin cho một tương lai tươi sáng.
2. Điểm đặc sắc khi ghé thăm lễ hội Chợ Gò
2.1. Những gian hàng đầu xuân may mắn
Lễ hội Chợ Gò Bình Định đặc sắc không chỉ bởi lịch sử lâu đời mà còn ở chính không gian họp chợ duy nhất mỗi năm một lần vào mùng 1 Tết tại chân núi Trường Úc. Khác với những phiên chợ thường thấy, chợ Gò đặc biệt ở chỗ không có sự sắp đặt hay phân chia chỗ trước; ai đến trước bày hàng trước, người đến sau nối đuôi nhau trải hàng dọc theo chân núi.
Tuy là chợ đầu xuân nhưng không hề có cảnh chen lấn hay tranh giành vị trí, mọi người đều giữ gìn nét văn hóa mộc mạc và hòa nhã. Đây là dịp để bà con xa gần gặp gỡ, trao đổi những món hàng đặc sản của Bình Định, đón chào năm mới với tinh thần tươi vui và thoải mái.
Gian hàng tại chợ Gò rất phong phú và đậm chất hương vị địa phương, từ các mặt hàng tươi sống như cá, tôm, đến các đặc sản ngày Tết của Bình Định như bánh ít lá gai, nem chợ Huyện, hay rượu nếp và rượu gạo Trường Úc. Đặc biệt, mỗi gian hàng còn có những thếp trầu xanh, một vật phẩm quan trọng trong lễ Tết của người dân, dùng để dâng cúng gia tiên trong ngày đầu năm.
Người mua sắm ở chợ Gò cũng mang tinh thần ngày xuân – không cò kè mặc cả, ai thuận mua thì vừa bán, để giữ lấy may mắn và niềm vui trọn vẹn cho một khởi đầu mới. Chính những đặc trưng ấy đã tạo nên một phiên chợ đầu năm vô cùng ấm áp và thân tình, nơi mọi người không chỉ mua bán mà còn sẻ chia niềm vui, hy vọng cho một năm an lành, hạnh phúc.
2.2. Không khí lễ hội nhộn nhịp
Lễ hội Chợ Gò Bình Định không chỉ thu hút du khách bởi các gian hàng độc đáo mà còn bởi không khí nhộn nhịp, sôi động mang đậm màu sắc văn hóa dân gian. Từ khi phiên chợ mở ra, tiếng trống hội vang lên rộn ràng, hòa cùng nhịp lân múa uốn lượn tạo nên một khung cảnh náo nhiệt đặc trưng của ngày Tết.
Đây là dịp hiếm hoi trong năm mà người dân địa phương cũng như du khách được thưởng thức những màn biểu diễn võ thuật đặc sắc của Bình Định – một vùng đất nổi tiếng với truyền thống võ học. Từng cú đá, từng chiêu thức thể hiện sự dũng mãnh, khéo léo, cùng với tiếng hò reo cổ vũ của người xem làm cho bầu không khí trở nên phấn khởi và sôi nổi hơn bao giờ hết.
Không thể thiếu trong không khí lễ hội là những làn điệu bài chòi, một loại hình nghệ thuật dân gian độc đáo của miền Trung. Những câu hát bài chòi được các nghệ nhân trình diễn một cách mộc mạc mà đầy lôi cuốn, khiến người nghe không khỏi bị cuốn hút vào từng câu chuyện, từng giai điệu.
Hội đánh bài chòi tại lễ hội thu hút rất đông người tham gia, từ các cụ già đến các bạn trẻ, ai cũng háo hức thử vận may đầu năm với những quân bài chòi mang lại nhiều niềm vui và tiếng cười. Tất cả những yếu tố ấy hòa quyện lại tạo nên không khí rộn ràng và đậm đà bản sắc văn hóa tại lễ hội Chợ Gò – nơi người dân và du khách không chỉ mua sắm mà còn thực sự hòa mình vào một lễ hội đầu xuân đầy ý nghĩa và vui tươi.
3. Tham khảo thêm các lễ hội đặc sắc tại Bình Định
3.1. Lễ hội Cầu Ngư
Lễ hội Cầu Ngư là một nét văn hóa độc đáo của ngư dân ven biển Bình Định, diễn ra vào mùng 10 tháng Năm âm lịch hằng năm. Đây là dịp người dân tổ chức nghi lễ cầu ngư với mong ước về một năm thuận buồm xuôi gió, biển cả yên bình và mùa màng bội thu.
Lễ hội Cầu Ngư bắt đầu với phần lễ trang nghiêm, gồm nghi thức dâng hương, tế thần Cá Ông (cá voi) – được xem là vị thần bảo hộ của ngư dân trên biển. Sau phần lễ là phần hội với các hoạt động vui chơi giải trí mang đậm nét đặc trưng của người dân biển, như đua thuyền, kéo co, và hát bội.
Những màn múa hát rộn ràng và những trò chơi dân gian không chỉ mang lại niềm vui mà còn thể hiện sự gắn bó, đoàn kết của cộng đồng ngư dân. Lễ hội Cầu Ngư Bình Định là dịp để bà con gửi gắm hy vọng, tri ân biển cả, đồng thời là dịp để con cháu học hỏi, tiếp nối truyền thống văn hóa, tinh thần kiên cường và lạc quan của ngư dân vùng biển.
3.2. Lễ hội Đống Đa
Lễ hội Đống Đa là lễ hội mang đậm dấu ấn lịch sử và tinh thần anh dũng của nhân dân Bình Định, được tổ chức vào mùng 4 và mùng 5 Tết hàng năm để tưởng nhớ chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa của vua Quang Trung.
Đây là dịp để người dân Bình Định thể hiện lòng biết ơn và tưởng nhớ công lao của vị anh hùng áo vải Nguyễn Huệ cùng nghĩa quân Tây Sơn trong cuộc chiến bảo vệ Tổ quốc. Phần lễ của lễ hội bao gồm các nghi thức trang trọng như dâng hương, tế lễ, và diễn lại trận chiến oai hùng qua những màn diễn dân gian tái hiện chiến thắng lịch sử.
Sau phần lễ là phần hội với các hoạt động sôi nổi, bao gồm các trò chơi dân gian và các màn biểu diễn võ thuật đặc sắc của đất võ Bình Định. Lễ hội Đống Đa không chỉ là dịp để tưởng nhớ quá khứ hào hùng mà còn giúp khơi dậy lòng tự hào dân tộc, truyền tải đến các thế hệ trẻ tinh thần đoàn kết và lòng yêu nước mạnh mẽ.
3.3. Lễ hội đua thuyền
Lễ hội đua thuyền ở Bình Định là một sự kiện thể thao và văn hóa đặc sắc, được tổ chức thường niên vào dịp đầu năm mới hoặc những ngày lễ quan trọng. Đua thuyền không chỉ là một môn thể thao hấp dẫn mà còn mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc, thể hiện tinh thần đoàn kết và sức mạnh của cộng đồng địa phương.
Các đội đua thuyền, thường là những chàng trai khỏe mạnh, sẽ cùng nhau chèo lái thuyền với nhịp điệu đồng đều, vừa thể hiện kỹ thuật khéo léo vừa thể hiện sức mạnh dẻo dai. Khán giả tập trung hai bên bờ sông cổ vũ, tạo nên không khí hào hứng, sôi động và rộn ràng.
Lễ hội đua thuyền là dịp để người dân thể hiện tinh thần thể thao, lòng quyết tâm và ý chí phấn đấu, đồng thời là dịp để du khách gần xa chiêm ngưỡng và trải nghiệm nét văn hóa đặc trưng của vùng đất Bình Định. Thông qua lễ hội này, các giá trị truyền thống được gìn giữ, trở thành niềm tự hào của người dân nơi đây.
Lễ hội Chợ Gò Bình Định không chỉ là một phiên chợ đầu xuân mà còn là không gian văn hóa đa dạng, phong phú, nơi hội tụ những giá trị truyền thống và phong tục lâu đời. Đến với Chợ Gò, du khách không chỉ mua sắm những món quà tết đặc sắc mà còn được hòa mình vào không khí vui tươi, hân hoan của một lễ hội đầy bản sắc.
Qua những trải nghiệm tại đây, SmartTravel hy vọng rằng mỗi du khách sẽ tìm thấy niềm vui, sự thư thái và hiểu thêm về nét đẹp trong văn hóa Việt Nam. Lễ hội Chợ Gò mãi mãi là điểm dừng chân thân quen, lưu giữ những ký ức đẹp cho mọi người mỗi độ xuân về.
