Từ bao đời nay, làng nghề điêu khắc gỗ Mỹ Xuyên đã vang danh như một viên ngọc quý trong kho tàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam. Những bàn tay tài hoa của người thợ nơi đây không chỉ chạm khắc nên những tác phẩm nghệ thuật tinh xảo, mà còn thổi hồn vào từng thớ gỗ, lưu giữ tinh hoa văn hóa truyền thống. SmartTravel xin mời bạn cùng bước vào hành trình khám phá những bí ẩn ẩn sâu trong từng đường nét chạm trổ, nơi nghệ thuật và tâm hồn giao hòa để tạo nên những kiệt tác vượt thời gian.

1. Tìm hiểu đôi nét về nghề Điêu khắc gỗ Mỹ Xuyên
1.1. Làng gỗ Mỹ Xuyên ở đâu?
Làng nghề điêu khắc gỗ Mỹ Xuyên tọa lạc tại xã Phong Hòa, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế, cách trung tâm thành phố Huế khoảng 40 km về phía Bắc. Nằm bên dòng sông Ô Lâu hiền hòa, Mỹ Xuyên không chỉ nổi tiếng với cảnh quan thơ mộng mà còn được biết đến như một trung tâm điêu khắc gỗ truyền thống lâu đời.
Vị trí địa lý thuận lợi này đã tạo điều kiện cho làng phát triển nghề mộc và chạm khắc, góp phần gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa đặc sắc của vùng đất cố đô.
1.2. Truyền thống làm gỗ làng Mỹ Xuyên
Nghề điêu khắc gỗ ở Mỹ Xuyên có lịch sử hình thành và phát triển từ thế kỷ XIX. Khi vua Gia Long lên ngôi năm 1802, triều đình nhà Nguyễn đã triệu tập nhiều thợ mộc và điêu khắc tài hoa từ khắp nơi về kinh thành Huế để xây dựng cung điện. Trên hành trình đó, một số thợ đã dừng chân tại Mỹ Xuyên, truyền dạy kỹ nghệ cho người dân địa phương.

Từ đó, nghề chạm khắc gỗ trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của làng. Trải qua hơn 200 năm, các nghệ nhân Mỹ Xuyên đã không ngừng gìn giữ và phát huy tinh hoa nghề nghiệp, tạo ra những tác phẩm nghệ thuật tinh xảo, đóng góp vào việc bảo tồn kiến trúc và văn hóa Huế.
2. Lịch sử hình thành nghề gỗ làng Mỹ Xuyên
Làng nghề điêu khắc gỗ Mỹ Xuyên, nằm bên dòng sông Ô Lâu hiền hòa, thuộc xã Phong Hòa, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế, là một trong những cái nôi của nghệ thuật chạm khắc gỗ truyền thống Việt Nam. Lịch sử hình thành và phát triển của làng nghề này gắn liền với những biến chuyển quan trọng của đất nước, đặc biệt là thời kỳ đầu triều Nguyễn.
Khi vua Gia Long lên ngôi năm 1802, triều đình nhà Nguyễn đã tập hợp nhiều thợ mộc và điêu khắc tài hoa từ khắp mọi miền đất nước về kinh thành Huế để xây dựng cung điện và các công trình quan trọng. Trên hành trình đó, một số thợ đã dừng chân tại làng Mỹ Xuyên, truyền dạy kỹ nghệ cho người dân địa phương.
Những người thợ này đã chọn một số con em trong làng làm phụ tá và truyền nghề, từ đó hình thành nên lớp nghệ nhân đầu tiên của Mỹ Xuyên. Theo thời gian, kỹ thuật chạm khắc gỗ được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, trở thành nghề truyền thống đặc trưng của làng.

Trải qua hơn hai thế kỷ, làng nghề điêu khắc gỗ Mỹ Xuyên đã đóng góp quan trọng vào việc bảo tồn và phát huy nghệ thuật chạm khắc gỗ trong kiến trúc cung đình và dân gian Huế. Nghệ nhân nơi đây không chỉ tạo ra những tác phẩm nghệ thuật tinh xảo, mà còn góp phần gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống độc đáo của vùng đất cố đô.
Ngày nay, dù đối mặt với nhiều thách thức từ sự phát triển của công nghệ và thị trường, làng nghề Mỹ Xuyên vẫn duy trì được sức sống mãnh liệt, tiếp tục phát triển và khẳng định vị thế của mình trong lĩnh vực điêu khắc gỗ truyền thống Việt Nam
3. Trải nghiệm khi ghé thăm làng gỗ Mỹ Xuyên
3.1. Chiêm ngưỡng quá trình các nghệ nhân điêu khắc gỗ
Khi đặt chân đến làng nghề điêu khắc gỗ Mỹ Xuyên, du khách sẽ được tận mắt chứng kiến quá trình tạo ra những tác phẩm nghệ thuật tinh xảo từ đôi bàn tay khéo léo của các nghệ nhân. Tại đây, hơn 20 cơ sở sản xuất với hơn 150 lao động đang miệt mài làm việc, tạo nên không khí sản xuất rộn ràng và đầy sức sống.

Mỗi nghệ nhân, với kinh nghiệm và tâm huyết, tỉ mỉ chạm khắc từng chi tiết trên gỗ, biến những khúc gỗ thô sơ thành những tác phẩm sống động mang đậm nét văn hóa Huế. Quá trình này không chỉ đòi hỏi kỹ thuật cao mà còn cần sự kiên nhẫn và đam mê với nghề.
Việc quan sát trực tiếp các công đoạn từ chọn gỗ, phác thảo, chạm khắc đến hoàn thiện sản phẩm giúp du khách hiểu sâu hơn về giá trị của nghề truyền thống này và trân trọng hơn những nỗ lực gìn giữ tinh hoa văn hóa của các nghệ nhân nơi đây.
3.2. Ngắm nhìn những tác phẩm gỗ tinh xảo
Tại làng Mỹ Xuyên, du khách sẽ được chiêm ngưỡng bộ sưu tập đa dạng các tác phẩm điêu khắc gỗ tinh xảo, từ những bức tượng Phật, linh vật đến các phù điêu trang trí mang đậm dấu ấn văn hóa Huế. Mỗi sản phẩm là kết quả của sự sáng tạo và khéo léo, thể hiện qua các kỹ thuật chạm khắc độc đáo như chạm lộng, chạm chìm, chạm nổi.

Đặc biệt, những tác phẩm này không chỉ được ưa chuộng trong nước mà còn nhận được sự đánh giá cao từ thị trường quốc tế, minh chứng cho tài năng và tâm huyết của các nghệ nhân Mỹ Xuyên. Nếu có những tác phẩm yêu thích, bạn có thể mua về làm quà tặng hoặc trưng bày tại nhà làm kỷ niệm.
3.3. Trải nghiệm tự tay điêu khắc gỗ
Đến với làng nghề điêu khắc gỗ Mỹ Xuyên, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng những tác phẩm nghệ thuật tinh xảo mà còn có cơ hội trực tiếp tham gia vào quá trình tạo ra chúng. Dưới sự hướng dẫn tận tình của các nghệ nhân, bạn sẽ được học cách sử dụng các công cụ chạm khắc truyền thống, từ những bước cơ bản như phác thảo, đục đẽo đến việc hoàn thiện chi tiết.
Trải nghiệm này không chỉ giúp bạn hiểu rõ hơn về kỹ thuật và sự tỉ mỉ cần thiết trong nghề điêu khắc gỗ, mà còn mang lại cảm giác thỏa mãn khi tự tay tạo ra một sản phẩm mang dấu ấn cá nhân. Đây chắc chắn sẽ là một kỷ niệm đáng nhớ, giúp bạn thêm trân trọng giá trị của nghệ thuật truyền thống và những nỗ lực gìn giữ nghề của người dân Mỹ Xuyên.
4. Khám phá thêm các làng nghề truyền thống xứ Huế
4.1. Làng đệm bàng Phò Trạch
Cách trung tâm thành phố Huế khoảng 50km về phía Bắc, làng Phò Trạch thuộc xã Phong Bình, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế, nổi tiếng với nghề đan đệm bàng truyền thống. Nghề này đã tồn tại hàng trăm năm, được ghi chép trong “Phủ biên tạp lục” của Lê Quý Đôn từ năm 1776.

Nguyên liệu chính là cây cỏ bàng, mọc tự nhiên ở các vùng đầm phá quanh làng. Người dân thu hoạch cỏ bàng, phơi khô, sau đó khéo léo đan thành các sản phẩm như đệm, túi xách, mũ nón và nhiều vật dụng khác.
Sản phẩm của làng không chỉ phục vụ nhu cầu trong nước mà còn được xuất khẩu, mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân. Dù đối mặt với nhiều thách thức từ sự phát triển công nghiệp, người dân Phò Trạch vẫn kiên trì giữ nghề, biến cỏ dại thành những sản phẩm có giá trị kinh tế và văn hóa cao.
4.2. Làng hoa giấy Thanh Tiên
Nằm bên bờ Nam hạ lưu sông Hương, cách trung tâm Huế khoảng 7 km, làng Thanh Tiên thuộc xã Phú Mậu, huyện Phú Vang, nổi danh với nghề làm hoa giấy truyền thống hơn 300 năm. Theo “Đại Nam nhất thống chí”, nghề này đã xuất hiện từ thế kỷ 16-19. Hoa giấy Thanh Tiên được tạo ra từ bàn tay khéo léo của người dân, mô phỏng các loài hoa như hoa lan, hoa huệ, hoa cúc và đặc biệt là hoa sen.

Sản phẩm không chỉ dùng trong thờ cúng mà còn trang trí trong các lễ hội, sự kiện văn hóa. Dù trải qua nhiều thăng trầm, làng nghề vẫn được duy trì và phát triển, trở thành điểm đến hấp dẫn cho du khách muốn tìm hiểu về văn hóa và nghệ thuật truyền thống xứ Huế.
4.3. Làng Sình – Tranh dân gian
Làng Sình, tên gọi khác là Lại Ân, thuộc xã Phú Mậu, huyện Phú Vang, cách trung tâm Huế khoảng 10km về phía Đông, nổi tiếng với dòng tranh dân gian truyền thống hơn 400 năm tuổi. Tranh làng Sình chủ yếu phục vụ mục đích thờ cúng, với khoảng 50 đề tài phản ánh sinh hoạt xã hội và tín ngưỡng cổ xưa.
Quy trình làm tranh bao gồm in trên giấy dó bằng mộc bản, sau đó tô màu từ nguyên liệu tự nhiên như lá cây, hoa quả. Dù đối mặt với nguy cơ mai một, nhờ nỗ lực của các nghệ nhân, đặc biệt là nghệ nhân Kỳ Hữu Phước, nghề làm tranh làng Sình vẫn được bảo tồn và phát triển, thu hút du khách đến tham quan và trải nghiệm.
Giữa nhịp sống hiện đại, làng nghề điêu khắc gỗ Mỹ Xuyên vẫn giữ vững bản sắc, như một chứng nhân sống động của nghệ thuật truyền thống Việt Nam. Từng tác phẩm không chỉ là kết tinh của tay nghề mà còn là sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa con người và thiên nhiên. SmartTravel hy vọng rằng, qua bài viết này, bạn đã có thêm góc nhìn sâu sắc hơn về giá trị trường tồn của nghề điêu khắc gỗ Mỹ Xuyên – một di sản không chỉ của riêng vùng đất này, mà còn là niềm tự hào của cả dân tộc.