Ẩn mình dưới chân núi Nưa – ngọn núi thiêng của xứ Thanh, Đền Nưa không chỉ là một di tích lịch sử mà còn là nơi khởi nguồn của những huyền thoại tâm linh in đậm dấu ấn văn hóa người Việt cổ. Mỗi độ xuân về, lễ hội Đền Nưa lại được tổ chức với nghi thức long trọng, thu hút hàng vạn người hành hương từ khắp nơi đổ về chiêm bái, cầu phúc, cầu lộc. Đền thờ Bà Triệu – vị nữ tướng kiêu hùng đã từng “cưỡi voi đánh giặc” – là biểu tượng bất khuất của tinh thần yêu nước và lòng tự hào dân tộc. Trong hành trình gìn giữ và lan tỏa những giá trị văn hóa truyền thống, SmartTravel xin mời bạn cùng khám phá lễ hội Đền Nưa – nơi kết tinh giữa tâm linh, lịch sử và bản sắc văn hóa Việt.
1. Giới thiệu về Lễ hội Đền Nưa
Lễ hội Đền Nưa là một trong những sự kiện văn hóa – tâm linh tiêu biểu của tỉnh Thanh Hóa, mang đậm bản sắc lịch sử dân tộc và tinh thần thờ phụng tổ tiên của người Việt. Được tổ chức tại khu di tích Đền Nưa – Am Tiên, nằm trên núi Nưa thuộc xã Tân Ninh, huyện Triệu Sơn, lễ hội là dịp để người dân và du khách thập phương tìm về với cội nguồn, tưởng nhớ những bậc tiền nhân đã có công dựng nước và giữ nước.
Trung tâm của quần thể này là đền thờ Bà Triệu – vị nữ anh hùng đã đi vào sử sách với tinh thần bất khuất “muốn cưỡi cơn gió mạnh, đạp luồng sóng dữ…”. Qua thời gian, Lễ hội Đền Nưa không chỉ gìn giữ những nghi lễ truyền thống linh thiêng mà còn trở thành điểm hẹn văn hóa, góp phần lan tỏa giá trị di sản của xứ Thanh đến cộng đồng rộng lớn hơn.
1.1. Thời gian, địa điểm tổ chức Lễ hội Đền Nưa
Lễ hội Đền Nưa được tổ chức định kỳ vào ngày 20 tháng Giêng âm lịch hằng năm – thời điểm đầu xuân khi tiết trời dịu dàng, vạn vật sinh sôi, thích hợp cho các hoạt động lễ hội và hành hương. Địa điểm tổ chức là quần thể Đền Nưa – Am Tiên, nằm trên đỉnh núi Nưa linh thiêng, thuộc xã Tân Ninh, huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa.
Với độ cao khoảng 500m so với mực nước biển, đường lên đền là một hành trình vượt dốc, băng rừng đầy thử thách nhưng cũng vô cùng thanh tịnh và trong lành. Càng lên cao, không khí càng trong trẻo, khung cảnh núi non trùng điệp hiện ra như một bức tranh thủy mặc. Chính điều đó khiến lễ hội nơi đây không chỉ là sự kiện tín ngưỡng mà còn là trải nghiệm du lịch tâm linh hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách từ khắp mọi miền Tổ quốc.
1.2. Ý nghĩa tổ chức Lễ hội Đền Nưa
Lễ hội Đền Nưa không chỉ là dịp hành hương đầu năm mà còn mang đậm ý nghĩa tưởng niệm và tri ân sâu sắc đối với các bậc tiền nhân, đặc biệt là nữ tướng Bà Triệu – biểu tượng của lòng dũng cảm và tinh thần bất khuất của phụ nữ Việt Nam. Thông qua các nghi lễ tế lễ, dâng hương và các hoạt động văn hóa truyền thống, lễ hội thể hiện lòng biết ơn đối với những người đã góp phần xây dựng và bảo vệ non sông.
Đồng thời, đây cũng là dịp để người dân cùng nguyện cầu cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, gia đình yên ấm, hạnh phúc. Không chỉ mang giá trị tâm linh, lễ hội còn góp phần thúc đẩy du lịch địa phương phát triển, quảng bá vẻ đẹp thiên nhiên và con người Triệu Sơn đến với bạn bè trong và ngoài nước. Với những giá trị toàn diện cả về văn hóa, lịch sử và tâm linh, lễ hội Đền Nưa xứng đáng là một di sản sống của cộng đồng người Việt.
2. Cách di chuyển đến Đền Nưa
Đền Nưa – Am Tiên, một trong những di tích lịch sử và tâm linh quan trọng của xứ Thanh, nằm trên đỉnh núi Nưa thuộc thị trấn Nưa, huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Địa điểm này cách trung tâm thành phố Thanh Hóa khoảng 30 km về hướng tây nam, thuận tiện cho việc di chuyển bằng nhiều phương tiện khác nhau.
Từ thành phố Thanh Hóa, du khách có thể lựa chọn di chuyển bằng xe máy, ô tô cá nhân hoặc taxi theo tuyến Quốc lộ 47, sau đó rẽ vào Tỉnh lộ 517 để đến thị trấn Nưa. Đối với những người không có phương tiện cá nhân, có thể sử dụng xe buýt hoặc các dịch vụ xe khách đến thị trấn Nưa, sau đó tiếp tục hành trình bằng xe ôm hoặc taxi địa phương để đến chân núi Nưa .
Từ chân núi, để lên đến Đền Nưa – Am Tiên, du khách có thể lựa chọn đi bộ theo các bậc đá được xây dựng sẵn hoặc sử dụng dịch vụ xe điện trung chuyển (nếu có) để tiết kiệm thời gian và sức lực. Hành trình lên đỉnh núi không quá dài, nhưng cần chuẩn bị sức khỏe tốt và mang theo nước uống, đặc biệt trong những ngày thời tiết nắng nóng.
Vào dịp lễ hội, lượng du khách đổ về rất đông, có thể gây ra tình trạng ùn tắc giao thông. Do đó, du khách nên xuất phát sớm để tránh kẹt xe và có thời gian tham quan, chiêm bái thoải mái hơn. Ngoài ra, nên chuẩn bị sẵn tiền lẻ để sử dụng cho các dịch vụ gửi xe, mua vé trung chuyển và dâng lễ tại đền.
3. Khám phá điểm hấp dẫn tại Lễ hội Đền Nưa
3.1. Chiêm ngưỡng các lễ rước đặc sắc tại hội Đền Nưa
Một trong những điểm nhấn độc đáo và thu hút đông đảo du khách khi tham gia lễ hội Đền Nưa chính là các nghi lễ rước truyền thống được tổ chức trang trọng và đầy màu sắc. Mở đầu là lễ rước nước từ Giếng Tiên – một nguồn nước linh thiêng nằm tại huyệt đạo Am Tiên – về Đền Nưa, Nghè Giáp và sân vận động thị trấn Nưa.
Lễ rước được tổ chức theo nghi thức cổ truyền, với đội hình trang nghiêm, dẫn đầu là kiệu rước bài vị, sau là đội trống hội, cờ xí rực rỡ cùng các thiếu nữ trong trang phục dân tộc gánh nước thiêng. Tiếp nối là nghi lễ rước kiệu từ Đền Nưa và Nghè Giáp ra khu vực đàn tế chính, nơi diễn ra các nghi lễ cầu quốc thái dân an.
Bên cạnh đó, các tiết mục biểu diễn trống hội, múa cờ và trình diễn cồng chiêng góp phần tái hiện không khí hào hùng, gợi nhớ về thuở lập làng dựng nước của cư dân vùng Tân Ninh – Cổ Định. Không chỉ đơn thuần là nghi lễ, những lễ rước tại hội Đền Nưa còn mang ý nghĩa biểu tượng thiêng liêng, thể hiện sự kết nối giữa trời – đất – người và tinh thần uống nước nhớ nguồn của dân tộc.
3.2. Dâng hương tưởng nhớ bậc tiền nhân
Trong không gian trang nghiêm và linh thiêng của lễ hội Đền Nưa, nghi thức dâng hương là một trong những phần quan trọng và xúc động nhất. Du khách thập phương về đây không chỉ để chiêm bái cảnh sắc mà còn để tận tay thắp nén nhang thơm, gửi gắm tấm lòng thành kính lên các bậc tiền nhân, đặc biệt là nữ tướng Bà Triệu – biểu tượng oai hùng của lòng yêu nước và khí phách kiên cường của người phụ nữ Việt.
Tại khu vực chính điện, những làn khói trầm nghi ngút quyện trong tiếng chuông ngân vang tạo nên một không gian linh diệu, khiến tâm hồn mỗi người trở nên lắng đọng. Người đến lễ thường mang theo mâm lễ vật giản dị như hương, hoa, trầu cau, trái cây để bày tỏ lòng thành.
Bên cạnh đó, nhiều người còn tham gia viết sớ, xin lộc đầu năm, cầu mong cho gia đạo bình an, sức khỏe dồi dào, công việc thuận buồm xuôi gió. Nghi thức dâng hương tại lễ hội không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn là sự tiếp nối truyền thống đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, nhắc nhở mỗi người về cội nguồn và tinh thần dân tộc.
4. Tìm hiểu thêm các lễ hội nổi tiếng tại Thanh Hóa
4.1. Lễ hội Pôồn Pôông
Lễ hội Pôồn Pôông là một trong những lễ hội truyền thống đặc sắc của người Mường ở Thanh Hóa, mang đậm giá trị văn hóa và tín ngưỡng dân gian. Được công nhận là Di sản Văn hóa Phi vật thể cấp Quốc gia vào năm 2017, lễ hội này gắn liền với sử thi “Đẻ đất, đẻ nước” và tái hiện những vũ điệu thiêng liêng trong đời sống tín ngưỡng của người Mường.
Lễ hội thường diễn ra vào các ngày rằm tháng Giêng, tháng Ba và tháng Bảy âm lịch tại xã Cao Ngọc, huyện Ngọc Lặc. Đây là dịp để người dân cầu mùa màng tươi tốt, cuộc sống đủ đầy, đồng thời cũng là nơi kết nối tình cảm cộng đồng qua các nghi lễ và điệu múa dân gian như Kin chiêng boọc mạy, múa rùa, múa bát…
Lễ hội còn thu hút du khách bởi sự hiện diện của cây bông thiêng và những nghi thức múa hát cổ truyền do Ậu Máy chủ trì – người giữ hồn của văn hóa Mường xưa. Không gian rộn ràng, tiếng cồng chiêng vang vọng, lễ hội Pôồn Pôông thực sự là kho báu văn hóa sống động giữa đại ngàn Thanh Hóa.
4.2. Lễ hội Phủ Na
Lễ hội Phủ Na, còn được biết đến với tên gọi Na Sơn Động Phủ, là một trong những lễ hội tâm linh tiêu biểu tại Thanh Hóa, tổ chức tại xã Xuân Du, huyện Như Thanh. Phủ Na là nơi thờ nhiều vị thần linh thiêng, đặc biệt là Công chúa Liễu Hạnh, Bà Triệu và Mẫu Thượng Ngàn – những biểu tượng văn hóa trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt.
Lễ hội được tổ chức vào ngày rằm tháng Giêng và kéo dài đến ngày 16 tháng 8 âm lịch, thu hút hàng vạn du khách hành hương mỗi năm. Đây là dịp để người dân cầu cho quốc thái dân an, gia đình bình an, công việc hanh thông và mùa màng tươi tốt. Tại lễ hội, các nghi thức dâng hương, rước lễ, xin nước thánh và rút quẻ đầu năm được thực hiện trong không gian linh thiêng giữa núi rừng.
Ngoài ra, du khách còn được trải nghiệm không khí chợ phiên với các gian hàng bày bán sản vật địa phương như mật ong, nem chua, bánh gai, măng rừng… Lễ hội Phủ Na không chỉ là hành trình tâm linh mà còn là dịp để khám phá cảnh sắc thiên nhiên hoang sơ và bản sắc văn hóa đặc trưng của vùng đất địa linh nhân kiệt Thanh Hóa.
Lễ hội Đền Nưa không chỉ mang đến cho du khách những trải nghiệm tín ngưỡng sâu sắc, mà còn giúp ta cảm nhận được chiều sâu văn hóa của dân tộc Việt qua dòng chảy thời gian. Từ những nghi lễ truyền thống đến cảnh sắc núi rừng hùng vĩ, tất cả tạo nên một không gian linh thiêng vừa thi vị, vừa hào hùng. Trong từng bước chân hành hương, du khách không chỉ tìm thấy sự bình an trong tâm hồn, mà còn được kết nối với cội nguồn văn hóa dân tộc. Với sứ mệnh đồng hành cùng bạn đọc trên mỗi hành trình văn hóa, SmartTravel tin rằng lễ hội Đền Nưa sẽ mãi là điểm đến thiêng liêng và đáng nhớ trong trái tim mỗi người Việt.
